Titan'la Dünya arasında yeni benzerlik

Satürn’ün uydusu Titan, dünyadan yaklaşık bir milyar mil (yaklaşık 1.6 milyar km) uzakta; ancak NASA’nın Cassini uzay aracından sağlanan verilere dayanan ve yakın geçmişte yayınlanan bu uzak uyduyla bizim gezegenimizin benzerliklerine ilişkin bir araştırma, yeni bilgiler ortaya koyuyor. Aynen dünyadaki okyanuslarında olduğu gibi, Titan’ın deniz seviyesi de ortalama olarak aynı şekilde yükseliyor.

Bu tespit, güneş sistemimizde, (Dünya dışında) yüzeyinde dengeli bir sıvı olduğunu bildiğimiz tek uydu olan olan Titan ve dünya arasındaki olağanüstü benzerlikleri gösteren en yeni bulgu. Titan’ın yüzey şekilleri, göl ve denizleri sıvı su yerine hidrokarbonlarla dolu; bu göl ve denizlerin çevresindeki kayalıklardan süzülen katı organik materyal birikintileri, su buzuyla üst üste gelecek biçimde katmanlar oluşturmuş.

Titan, güneş sistemimizde, Dünya dışında yüzeyinde sabit sıvı bulunan tek uydu. Titan’ın göl ve denizlerindeki sıvı çoğunlukla metan ve etandan oluşuyor. Fotoğraf: NASA / JPL-Caltech / ASI / USGS

New York Ithaca’da bulunan Cornell Üniversitesi’nden Alex Hayes’in liderliğinde “Geophysical Research Letters” dergisinde yayınlanan yeni araştırmaya göre, Titan’ın denizleri, uydunun yerçekimi etkisine göre, tıpkı Dünya’nın okyanuslarında olduğu gibi sabit bir yükselmeye işaret ediyor. Titan’da daha küçük göller ortaya çıkıyor ve bu yükseltiler  “deniz seviyesinden” yaklaşık yüz metre yükseklikte görünüyorlar. Deniz seviyesinden yüksekte bulunan göllere Dünya’da da sıkça rastlanır. Büyük gemilerin yüzebildiği en yüksek göl olan Titicaca Gölü, deniz seviyesinden 3 bin 700 metre yüksekte bulunuyor.

Bu yeni araştırma, yüksekliğin önemli bir olgu olduğunu düşündürüyor; zira Titan’ın sıvı oluşumları, Dünya’daki bir akifer (yeraltındaki göller ve doğal su kanalları) sistemini andıran bir biçimde, yüzeyin altına bağlanmış gibi görünüyorlar. Titan’ın yüzeyinin altındaki kanallardan akan hidrokarbon sıvılar, yeryüzündeki suyun gözenekli kaya veya çakıl oluşumlardan akmasına benzer biçimde, yakındaki göllerin birbiriyle bağlantı kurmasını ve ortak bir sıvı seviyesi paylaşmasını sağlıyor gibi görünüyor.

Araştırma, geçtiğimiz yıl uzay aracının Satürn atmosferine girerek yakılmasından aylar öncesinde, Cassini’nin araştırma sondası tarafından toplanan bulgulara dayanıyor. Araştırmayı yayınlayan derginin aynı sayısında, yer şekillerini gösteren yeni bir harita da yayınlandı.

Cassini-Huygens görevi, NASA, ESA (Avrupa Uzay Ajansı) ve İtalyan Uzay Ajansı’nın ortaklaşa bir projesiydi. NASA’nın Pasadena’da bulunan Caltech Enstitüsü’ne bağlı bir bölüm olan Jet İtiş Laboratuvarı (JPL), NASA’nın Washington’daki Bilim Görevleri Müdürlüğü’nün yönetimini de sürdürüyor. Görev süresi biten ve Satürn atmosferinde yok edilen Cassini, JPL Enstitüsü tarafından tasarlanmış, geliştirilmiş ve monte edilmişti. Sonar aletiyse, JPL ve İtalyan Uzay Ajansı tarafından ABD ve birçok Avrupa ülkesinden katılımcı ekip üyeleriyle beraber çalışarak inşa edilmişti.

Yazının aslı NASA'nın sitesinde yayınlanmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)