Viking navigasyonu!

DUVAR - Vikingler Norveç’in tanıdık fiyortlarını buzlu, bilinmeyen topraklar için terk ettiklerinde, hava şartlarının merhametine kalmışlardı. Manyetik pusulaları yoktu ve güneşte gezinmeyi zorlaştıran yoğun bulutların veya sislerin dışına çıkmanın yolu da yoktu. Kaşiflerin bu şartlarda açık okyanusu nasıl geçtikleri, uzun süredir araştırmacılar için bir sır…

Nors sagaları gökyüzüne tutulduğunda özel özelliklere sahip bir sólarstein veya “sunstone”dan bahseder. 1967’de, Thorkild Ramskou adlı bir Danimarkalı arkeolog, bunların, bulutlu havalarda veya güneş ufuktan aşağıya indiğinde, kutuplaşma nedeniyle, gökyüzünde farklı ışık paternleri ortaya çıkaran kristaller olduğunu ileri sürdü.

Bazı yarı saydam kristaller bu iddiaya, yani kalsit, kordierit ve turmaline uygundur. Viking arkeolojik sitelerinde hiçbir şey bulunamamıştır, ancak 1500’lerden kalma bir İngiliz savaş gemisinin batığında bir kalsit kristali keşfedilmiştir; bu durum kristalin, okyanuslarda seyahat için bir araç olabileceğini gösteriyordu.

GÜNEŞ IŞINLARINI KULLANDILAR

Royal Society Open Science’da yayımlanan yeni makale, bu düşünceyi ilerleterek Vikinglerin, güneş taşlarını kullanmaları ve en az üç saatte bir kontrol etmeleri halinde, bulutlu veya sisli havalarda Grönland gibi bir varış noktasına ulaşma şansının yüksek olduğunu öne sürüyor. “Araştırmaya dahil olmamış olan Bilim ve Vikingler” adlı kitabın yazarı ve Nottingham Üniversitesinde Biyokimya Profesörü Stephen Harding söz konusu makale ile ilgili “Bu çalışma ileriye doğru atılmış önemli bir adımdır, çünkü bulutlu koşullar konusunu sistematik bir şekilde ele alıyor” dedi.

Macaristan’daki Eötvös Loránd Üniversitesi'ndeki “Yeni çalışma ve fizikçiler”in yazarı Dénes Szás ve Gábor Horváth, Vikinglerin güneş taşlarını kullanmaları olasılığını inceleyen yıllar süren bir araştırma grubunun bir parçası. 2014 yılında, grup Uunartoq diski (levhası) denilen bir Orta Çağ eserinin Vikinglerin güneş taşları ile birlikte kullanılan bir güneş pusulası parçası olduğunu ileri sürdü.

GRÖNLAND’I GÖRME ŞANSLARI YÜZDE 92

Uunartoq diskinde işaretlenen iki tarih, bahar ekinoksu ve yaz gün dönümü altında değişen bulut örtüsü altında Norveç’ten Grönland’a 3 bin 600 kez yapılan üç haftalık yolculukları simüle eden bir bilgisayar modeli kullanıyor. Bu modele göre Vikingler gemilerini en az üç saatte bir kalsit, kordierit veya turmalin ile yönlendirdiyse, Grönland’ı görme şansı yüzde 92 ile 100 arasındaydı. Yazarlar, bu durumun, bulutlu hava koşullarında gezinmek için “Şaşırtıcı derecede büyük başarı oranları” olduğunu belirtti.

Güneş taşlarıyla yapılan navigasyonunun anahtarı polarizasyon, ışık ışınlarını filtreleyen ve sadece bir düzlemde hareket edebilen bir süreçti. Güneş ışığı, birden fazla düzlemde salınım yapmaya başlar, ancak atmosferik parçacıklar, bulutlu günlerde bile, güneş etrafında polarize ışık halkaları oluştururlar. Karıncalar ve cırcır böcekleri gibi bazı hayvanlar bu görüntüleri tespit edebilecek olsalar da, kutuplaşma, çıplak insan gözüyle pratik olarak ayırt edilemez.

Kristaller yardımcı olabilir. Polarize ışık kalsitten geçtiğinde, iki kirişe ayrılır. Bir kalsit kristali gökyüzüne doğru döndürerek ve bu ışınlar arasındaki parlaklıktaki değişiklikleri fark ederek, atmosferin kutuplaşma halkaları bulunabilir ve güneşin nerede olduğu anlaşılabilir. (Kordierit ve turmalin biraz daha farklı çalışır, ancak prensip olarak benzerdirler.)

İsrailli hayvan suretleri araştırmacısı Amit Lerner, by yönetemin Vikingler için fazla kullanışsız ve hantal olduğunu söylüyor. Stephen Harding ise 'vahşi' olduklarına dair yaygın kanının aksine çok akıllı olan Vikingleri küçümsememiz gerektiğini belirtiyor.

Gábor Horváth'a göre Vikingler aydınlık havalarda taşları ayarlıyorlar, bulutlu havalarda ise aynı taşları yön bulmak için kullanıyorlar.

Araştırmanın yazarları, bu başarılarını Norveç ve Grönland arasında, güneş pusulası ve güneş taşları tarafından gezilen bir gidiş-dönüş yolculuğu yaparak taçlandırmayı planlıyorlar. (Kaynak: Evrensel)