Bir çoban masalı: 100 bin lira maaşı kim veriyor?

VAN - "Şu an çoban bulamıyoruz... Sağım hayvan çobanını 100 bin liraya kadar bulamıyoruz. Vasıfsız birisi bile 60 bin liradan başlayıp 100 bin liraya kadar kazanır, ancak bulamıyoruz..."

Elazığ Damızlık Koyun ve Keçi Yetiştiricileri Birliği Başkanı Mahmut Sezer'in DHA'ya yaptığı bu açıklama, gündemin konuşulan konularından biri oldu. 100 bin lira maaşı reddeden çobanlar kimlerdi? İşsizlik bu kadar artmışken, geçim derdi bu kadar büyükken 60 bin TL maaşı hangi 'vasıfsız birisi' reddediyordu?

Aslında Kocaeli Üniversitesi'nden Prof. Dr. Aziz Çelik'in konuya ilişkin sosyal medya hesabından paylaştığı mesaj 100 bin lira maaş iddiasının doğruluğuna dair bir 'şüphe' uyandırıyordu: “Böyle bir iddia ancak işgücü piyasalarının ABC’sinden haberdar olmadan ileri sürülebilir ama maalesef haber oluyor.”

İddiayı kaynağından araştırmak için hayvancılığın gelişmiş olduğu Van'da çoban maaşlarının izini sürdük. Sürü sahiplerinin çoban bulamamak gibi bir sıkıntısı olduğu doğru ancak konuşulan maaşlar 100 bin liranın yanına bile yaklaşamıyor.

Van’da çoban arayan hayvancılar ile iş bulmaya çalışan çobanlar, merkez İpekyolu ilçesindeki “çoban pazarı” olarak anılan alanda bir araya geliyor. Taraflar burada sıkı bir pazarlığa girse bile, ekonomik krizin yol açtığı fiyat artışları nedeniyle, anlaşmak pek de kolay olmuyor.

ÇOBAN 60 BİN İSTİYOR, HAYVAN SAHİBİ 30 BİN VERİYOR

Pazarlıklarına şahitlik ettiğimiz hayvancılar da çobanlar da dertli. Hayvan sahibi Fettah Ateş, “70 bin TL maaş verebilecek gücüm olsa neden hayvancılık yapayım ki?” diyerek serzenişte bulunuyor: “Çobanlar, 60-70 bin TL arasında maaş istiyor. Ben en fazla 30 bin TL maaş verebilirim. Daha fazlasını vermeye gücüm yetmez. Zaten artık hayvancılık yapmak çok zor. Böyle giderse hayvanlarımı satmayı düşünüyorum.”

Çoban adayı Nizam Teke ise “Hayvan sahipleri günlük 1000 TL’ye çalışmamızı istiyorlar. Çobanın gecesi gündüzü belli değil. Sigorta zaten yok. Dağın tepesindeyiz, kurtlar burnumuzun dibinde. Dağa gidiyoruz, 6 ay dönemiyoruz. Çok büyük zorluklar yaşıyoruz. Biz şimdi 60 bin TL istesek, ‘çoktur’ diyorlar” diyerek karşılık veriyor.

‘SÖZ VERİYORLAR AMA GELMİYORLAR’

Bir diğer hayvan sahibi Gürgün Özkurnaz daha önce birçok kez pazara geldiğini her seferinde çoban ayarladığı halde bu kez bulamadığını söylüyor: “Uzun zamandır çoban arıyoruz ama bulamıyoruz. Tam anlaşıyoruz, söz veriyorlar ama gelmiyorlar. Benim yaklaşık 600 tane küçükbaş hayvanım var. Çoban bulamazsam kendim gideceğim dağa. Çobanlar aylık 60-70 bin TL istiyorlar. Nasıl vereceğiz?”

'YILIN 6 AYI ÇALIŞIYORUZ, 60 BİN TL MAAŞ ALSAK AYDA 30 BİN TL EDER'

Çoban Yusuf Tunç da yılın sadece 6 ayı çalışıyor olmalarının göz önünde bulundurulması gerektiğine vurgu yapıyor. Çalışma şartlarının ağırlığına dikkat çeken Tunç, “Van’da iş güç yok. Bu yüzden çobanlık yapıyorum. Mal sahibinden 60 bin TL istiyoruz ama vermiyorlar. Pazarlığa giriyoruz ama en fazla 35 bin TL verebileceklerini söylüyorlar. O yüzden anlaşamıyoruz. İşimiz zor. Gece gündüz dağlardayız. Bu maaşla, bu devirde geçinmek mümkün değil” diyor.

BALVEREN’DE BELEDİYE ÜÇ ÇOBAN İSTİHDAM EDİYOR

Van’da hayvancıların ve çobanların yaşamış olduğu sorunlar bölgedeki diğer illerde de yaşanıyor. Şırnak merkeze bağlı Balveren Beldesi Belediyesi, bu soruna bir çözüm bulabilmek için farklı bir yönteme başvurdu. Belediye bünyesinde İŞKUR üzerinden istihdam edilen 3 çoban, beldedeki hayvanları otlatmakla görevlendirildi.

‘BÖLGEDE BU UYGULAMAYI İLK YAPAN BELEDİYEYİZ’

Balveren Belediye Eşbaşkanı Ferit Artuç, yapmış oldukları uygulama ile hayvancıların yükünü hafifletmeyi amaçladıklarını belirtiyor: “Küçükbaş hayvan çobanlığı yapabilecek üç kişiyi, sigortalı olarak, 20 bin TL maaşla işe aldık. Sabah keçileri otlatmaya götürüp, akşam geri dönüyorlar. İŞKUR üzerinden alımlarını ‘çobanlık’ mesleği ile girişlerini gerçekleştirdik. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde böyle bir uygulamayı yapan ilk belediyenin biz olduğumuzu öğrendik.”

Belediye bu hizmeti, çoban tutmaya imkanı olmayan küçük çaplı hayvancılar için sağlıyor. Bu kapsamda en fazla 30 küçükbaş hayvanı olan hayvancılar, hayvanlarını belediye çobanlarına emanet ediyor. Yakın zamanda beldedeki büyükbaş hayvanlar için de bir çoban istihdam edeceklerini belirten Eş Başkan Artuç, “Bu sene bu şekilde bir uygulama ile başladık. Eğer halkımız bu durumdan memnun kalırsa, daha geliştireceğiz” diyor.