Bütünleşik Kıyı Planı'na itiraz: Kıyı yağması

Cihan Başakçıoğlu

İZMİR - 'Balıkesir-Çanakkale İlleri Bütünleşik Kıyı Alanları Planı'na ilişkin kamuoyunda tartışmalar sürüyor. Son olarak plan ile ilgili TMMOB Mimarlar Odası Balıkesir Şubesi, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü'ne itirazda bulundu.

TEPKİLERE NEDEN OLAN 'ÇEVRE DÜZENİ PLANI' İLE İLİŞKİLİ...

İtirazda, "1 No’lu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin 102. Maddesi ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na verilen görevler doğrultusunda 646 kilometre kıyı uzunluğuna sahip Balıkesir ili, 710 kilometre kıyı uzunluğuna sahip Çanakkale ili kıyıları olmak üzere toplam 1356 km. kıyı uzunluğuna sahip 1/50000 ölçekli Balıkesir-Çanakkale İlleri Bütünleşik Kıyı Alanları Planı'nın stratejik planlar olsa bile, 'Balıkesir-Çanakkale Planlama Bölgesi Çevre Düzeni Planı' ile ilişkili olduğu" ifadelerine yer verildi. 

'KİRLETİCİ VE YOK EDİCİ UNSURLAR KIYILARLA BULUŞTURULACAK'

İtiraz gerekçeleri ise şu 10 madde ile belirtildi; 

* Balıkesir ve Çanakkale’nin kuzey bölümlerini, Güney Marmara’yı sanayi/maden alanları ve otoban/köprü karayolu lojistiği ilan edenler, bu kez 1/50000 ölçekli kıyı planlarıyla, bu kirletici ve yok edici unsurları kıyılarla buluşturmayı, Bandırma, Gönen, Biga, Lapseki kıyı alanlarında bir çok yük limanı, tersane, depo/antrepo, önermektedir... 

* Kruvaziyer limanlar, her şey dahil turizminin deniz versiyonu, insanı ezen sanayi turizminin, yerele hiçbir etkisi katkısı olmayan, kirlilik, kıyı işgali, özel ve ayrıcalıklı kesimlerce işgal edilmiş sahiller yaratan hali demektir. 1/50000 kıyı planları Balıkesir ve Çanakkale Sahillerinde, bu illerin Ege ve Marmara denizinde bulunan adalarında birçok kruvaziyer limanı önermektedir.

* Yat limanları/marinalar kentlerde insanların denizle ilişkisini engeller, kent dışında ise kıyıların işgaline yapılaşmasına yol açarak özel ve ayrıcalıklı alanlar yaratır. 1/50000 kıyı planları Balıkesir ve Çanakkale sahillerinde onlarca yeni yat limanı önermektedir.

* Balıkesir Çanakkale Planlama Bölgesi 1/100000 ölçekli Çevre Düzeni Planı ile ilgili olarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın Davalı olduğu, TMMOB Mimarlar Odası, İnşaat Mühendisleri Odası, Şehir Plancıları Odası ve Ziraat Mühendisleri Odasının Davacıları olduğu Danıştay 6.Daire Başkanlığı’nda halen devam etmekte olan 2015/6640 nolu Dava Dosyası bulunmakta olup; Balıkesir – Çanakkale Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planının dikkate alınmadığı görülmüştür.

* Planlama alanı sınırının hangi kriterlere göre belirlendiği anlaşılmamıştır.

* Yasal mevzuatta geçerli olan doğal sit alanları sınırlarının ve derecelerinin bu planda korunup korunmadığı anlaşılmamıştır.

* Planda görülen kentsel alan sınırının hangi kriterlere göre oluşturulduğu anlaşılmamıştır.

* Kentsel sit alanı olarak belirlenen yerlerin, kıyı koruma ve zeytin alanları ile ilgili mevzuata uygun değildir.

* Etkileşim alanlarının hangi kriterlere göre oluşup sınırlandırıldığı anlaşılmamıştır.

* Kıyı düzenleme planına konu olan alanın deprem tehlikesi, çok kriterli değerlendirme analizinde bir parametre olarak ele alınmamış sadece 1. Derece deprem bölgesi tanımı yapılmıştır. Depremin oluşturacağı tehlike sadece sıvılaşma olayı olarak bahsedilmiştir. Oysa sıvılaşmanın yanı sıra, zemin büyümesi, yüzey faylanması tehlikesi, taşıma gücü kaybı, heyelanların tetiklenmesi ve depremin episantrının denizde olması durumunda tsunami de depremin meydana getireceği tehlikelerdir. Bu tehlikeler planda göz önüne alınmamıştır.

'YEDİ BÖLGEDE KIYI YAĞMASI'

TMMOB Mimarlar Odası Balıkesir Şube Başkanı Betül Dikici, Bandırma Bölgesi, Karabiga Bölgesi, Çanakkale Merkez Bölgesi, Bozcaada Bölgesi, Edremit Körfez Bölgesi, Ayvalık Bölgesi ve Gelibolu Tarihi Yarımada Bölgesi olarak yedi bölgede planlanmış bu kıyı düzenlemesinde feribot, yat limanı, kruvaziyer limanı, çekek yerleri, tersane ve diğer iskele önerilerinin olmasının, kıyı yağmasının en önemli gerekçesini oluşturacağını vurguladı. 

Söz konusu kıyı Planlama bölgesinde Milli Park Alanları, Tabiat Parkı Alanları, Yaban Hayatı Koruma ve Geliştirme Alanları, Tuzla Alanları, Sulak Alanlar, Arkeolojik-Kentsel-Tarihi-Doğal Sit Alanları, bulunduğuna da dikkat çeken Dikici, projede bu alanların önemine dikkat edilmediği gibi deniz altındaki doğal hayat ve tabiatın etkilenmesinden hiç bahsedilmediğini de söyledi. Dikici, projede bölgedeki akarsuların kirlilik tehlikesinden de söz edilmediğini belirtti. 

'KIYI EKOSİSTEMİNİ KORUMADIĞI GİBİ DOĞAL KAYNAKLAR GÖZETİLMEDİ'

Balıkesir-Çanakkale İlleri Bütünleşik Kıyı Alanları Planındaki Kıyıların, etkileşim alanı ile birlikte, tüm sektörel faaliyet ve planları, sosyal ve ekonomik konuları da içerecek şekilde bütünleşik bir yaklaşımla ele alınmadığını söyleyen Dikici, son olarak şunları söyledi:

"Kıyı alanlarındaki fonksiyon ve faaliyetler ile kıyı alanlarına yönelik hedefler arasındaki uyum sağlanamamıştır. Kıyıda yapılacak öncelikli tesisleri, öncelikli alanlarda alt bölgeler düzeyinde ön görememiştir. Sürdürülebilir gelişme ilkesi doğrultusunda kıyı ekosisteminin korunmasını sağlayamadığı gibi doğal kaynakların kullanımını gözetmemiştir. Koruma ve kullanma dengesini sağlayacak biçimde mekânsal hedef, strateji ve eylem önerilerini belirlememiştir. Kıyı alanlarında yetkili kurum ve kuruluşlar, yerel yönetimler ve yatırımcıların, planlama, projelendirme ve uygulamalarını dikkate almamıştır."