Çaykur’a 'baskıyla zararına çay satışı yaptırıldığı' iddiası Meclis gündeminde

ANKARA - CHP İstanbul Milletvekili Mehmet Bekaroğlu, Tarım ve Orman Bakanı Pakdemirli’nin yanıtlaması istemiyle Meclis’e verdiği soru önergesinde Çaykur'un bazı özel çay firmalarına maliyetinin altında çay satışı yaptığı iddialarını açıklamasını istedi.

Maliyetin altında yapılan çay satışı ile Çaykur’un zararına yaklaşık 200 milyon TL daha eklendiğini, kamuya ait bu paranın özel şirketlere aktarıldığını savunan Bekaroğlu, yazılı soru önergesinde Çaykur’un 2020 yılından itibaren özel firmalara paketsiz dökme çay satışı yaptığını, Çaykur’un üç firma ile toplam 20 bin ton paketsiz/dökme kuru çay satışı için anlaşma yaptığını söyledi.

‘ÖZEL SEKTÖR YAŞ ÇAY FİYATINI AŞAĞI ÇEKMEKTE’

Çaykur Yönetim Kurulu’nun, 2018 ve 2019 yılından depolarda kalan çayları aynı yılki maliyetinden satılması şeklinde karar alındığını belirten Bekaroğlu, yazılı soru önergesinde şu ifadelere yer verdi:
“Stok maliyeti, bekleme nedeniyle artan rutubetin çekilmesi için yeniden fırınlama gereksinimi gibi maliyet unsurları dikkate alındığında bu satış işlemlerinin, çayın Çaykur’a maliyetinin çok altında satış yapıldığı anlaşılmaktadır. 2020 ve 2021 yıllarında Çaykur’un en kaliteli çayını maliyetinin altında alan özel sektör firmaları kampanya sırasında yaş çay almak için istekli davranmamakta, üreticiden yaş çayı alırken fiyatı iyice aşağıya çekmektedirler.”

‘İKNA EDİCİ BİR AÇIKLAMA YAPILMADI’

Çay satışı işlemlerinin gerçekleştiği sırada ‘siyasi nüfuz kullanıldı mı?’ diye soran Bekaroğlu, Çaykur yönetimine baskı yapıldığını belirterek kamuoyunda Çaykur hakkında çıkan iddiaları hatırlattı. Bekaroğlu’nun ‘bu zamana kadar ikna edici bir açıklama yapılmadı’ dediği iddialar arasında, 2020’de Çaykur’un 2018 yılından kalan çayını almak üzere anlaşma yaptığı halde bazı firmalara 2019 yılından kalan çayın verildiği, bu çayların uzun süre stokta kaldıkları için rutubetlendiği ve yeniden fırınlanmadan kaynaklanan ek maliyetler doğurduğu iddiası da yer aldı. Bunun yanı sıra, 2021’de yapılan anlaşmalara konu çayların satın alınan firmalar tarafından alınarak kendi depolarında bekletilmesi yerine Çaykur’un depolarında bekletildiği, depolar dolu olduğu için çayların bu nedenle bozulma riski ile karşı karşıya bırakıldığı iddiasına da yer verildi.

‘ÇAY KİLOGRAMI BAŞINA 5 TL KAMUDAN ALINIP, ÖZEL SEKTÖRE AKTARILMAKTADIR’

3,87 TL’ye üreticiden aldığı yaş çaydan elde ettiği 1 kilogram kuru çayın, Çaykur’a maliyetinin yaklaşık 29 TL olduğunu ifade eden Bekaroğlu, 2021 yılında paketlenmemiş/dökme kuru çay satış anlaşmalarının 23-25 TL arasında yapıldığını belirterek “Bu şekilde yapılan çay satışı ile kilogram başına ortalama 5 TL kamudan alınıp 5-6 tane özel sektör firmasına aktarılmaktadır. Maliyetin altında yapılan bu satış işlemlerinden kaynaklı olarak Çaykur’un zararına son iki yıldır yaklaşık 200 milyon TL eklenmiştir” dedi.

Çaykur’un özel sektör firmalarına neden paketlenmemiş, dökme kuru çay satma ihtiyacı duyduğunu soran Bekaroğlu, Tarım ve Orman Bakanı Pakdemirli tarafından yanıtlaması istemiyle şu soruları yöneltti:

• - 30.09.2021 itibarıyla Çaykur stoklarında bulunan paketsiz/dökme çay miktarı ne kadardır? Bunlar hangi yıllardaki üretime aittir? 2020 yılında Çaykur depolarında 2018’den çay kalmasının nedeni nedir, bu normal midir?
• - 2020 ve 2021 yıllarında Çaykur hangi firmaya ne kadar miktar çayı hangi fiyatlardan satmıştır?
• - Hangi firmaya hangi yılın çayının verileceği ve hangi fiyattan çay satılacağı hangi objektif kriterlere göre belirlenmektedir? Bu satışlar için herhangi bir ihale yapılmış mıdır? Yapılmamışsa bunun nedeni nedir?
• - Çaykur’dan maliyetin altında fiyatlarla dökme çay alan firmalar hangileridir? Bu satışların yapılması için Çaykur yönetimine baskı yapıldığı iddiaları doğru mudur?
• - Çaykur ’un alım fiyatının altında fiyata yaş çayı üreticiden alan özel sektör firmaları, Çaykur’un en kaliteli çaylarını kendi maliyetlerinin altında fiyata aldığı için kuru çay üretmek için yaş çaya ihtiyaç duymamakta, üreticiden yaş çay almak için istekli davranmamakta, yaş çay alım fiyatını daha da aşağıya çekmektedir. Bu şekilde maliyetin altında fiyatlarla özel sektöre paketsiz/dökme çay satmaya devam etmek, hem ÇAYKUR’un zararını büyütecektir ve hem de üreticinin çaydan elde ettiği gelirin azalmasına neden olacaktır. Bu yanlış uygulamayı düzeltmek ve üreticilerin mağduriyetini gidermek için ne gibi tedbirler alacaksınız?
• - 2020 yılında 2018 yılı maliyetinden çay satılması, stok maliyetleri ve diğer maliyetlerin hesaba katılmaması kamu zararına yol açmıştır. Bu zarara neden olan ilgililer hakkında Bakanlığınız Teftiş Kuruluna inceleme ve soruşturma yaptıracak mısınız?