Deprem haftasında acı gerçek: İstanbul hazır değil

İSTANBUL- Türkiye’de deprem bilincini oluşturulması ve depreme karşı hazırlıklı olunması amacıyla 1 – 7 Mart arası Deprem Haftası olarak belirlendi ve her yıl bu günlerde bir dizi etkinlik düzenleniyor. Deprem deyince akıllara “İstanbul beklenen büyük Marmara Depremi’ne hazır mı” sorusu geliyor. İstanbul’da gerçekleşmesi muhtemel 7,5 büyüklüğünde bir depremde İBB’nin Hızlı Tarama Yöntemleri ile Bina İncelemesi Projesi’nin 33 ilçeye ait sonuçlarına göre 91 bin 081 binanın ağır veya çok ağır hasar; 167 bin 116 binanın orta hasar alacağı tahmin ediliyor. Bu da yüz binlerce insanın yaşamını yitirmesine neden olabilir. 

İstanbul genelinde mevcut envantere göre 1 milyon 166 bin bina bulunuyor. İstanbul’un risk haritasını çıkarmak ve depremde ağır hasar alması muhtemel yapıları tespit etmek amacıyla Hızlı Tarama Yöntemleriyle Bina Tespit Çalışmaları yapılıyor. Bu çalışmada, olası bir depremde İstanbul genelinde can kaybına neden olabilecek binaları tespit etmek üzere öncelikle 2000’den önce inşa edilmiş binalar ele alındı.

BİNA SAYISI KATLADI

Yine 7.5 büyüklüğündeki senaryo depremine göre yapılan son tahmin çalışmalarında 33 ilçede ağır veya çok ağır hasar alacağı tahmin edilen bina sayısının önceki çalışmalarda tahmin edilen sayıya oranla 1,8 kat; orta hasar alacağı tahmin edilen bina sayısının ise 3,3 kat arttığı görülüyor. Deprem denilince en çok merak edilen konulardan biri de toplanma ve barınma alanları. AFAD’ın verilerine göre 5 bin 599 Adet Acil toplanma alanı, 130 çadır alanı, 28 hayvan barınağı, 36 kültür ve mali değer tahliye alanı, 197 transfer alanı belirlendi. İBB ve AFAD bu konuda çalışmalarını sürdürüyor.

‘HAZIR DEĞİLİZ’

Sorularımızı yanıtlayan (İBB) Deprem Risk Yönetimi ve Kentsel İyileştirme Daire Başkanı Özlem Tut, “İstanbul depreme hazır mı?” sorusuna “İstanbul’un en önemli gündemlerinden biri deprem konusu. Deprem gerçeği ve bu gerçek karşısında yapıların güçlendirilmesi ya da yenilenmesi gerektiği kabul edilmekle birlikte geçen uzun süre içerisinde ne yazık ki etkin bir çalışmanın yürütülemediğini görüyoruz, maalesef ki depreme hazır değiliz” yanıtını verdi.

Daire başkanı olduğunda karşılaştığı tabloya ve neler yaptıklarına ilişkin ise Tut özetle şöyle konuştu: “Şehrin depreme hazır olması için pek çok başlık altında birçok yetkilendirilmiş kurum tarafından yapılması gereken işler bulunmakta. Binalarını dönüştürmek isteyen fakat bina yapım tarihindeki yapılaşma hakları mevcut imar planları ile korunmayan ve bu sebeple yenilenemeyen binalar için; ruhsat tarihindeki yapılaşma haklarını koruyan imar planı notlarını hazırladık. Şubat 2022 itibarı ile toplam 36 ilçe belediyesinin kendi özel durumlarını da çözecek şekilde hazırladığı plan notlarını meclisimizden geçirdik. 14 ilçede yeni kentsel dönüşüm projelendirme çalışması başlatıldı. 5 ilçede saha çalışmaları ve mahalleli ile görüşmeleri başlattık, uygulama projelerini hazırlıyoruz. Eyüpsultan ilçesinde 24,5 hektarlık alanda çalışmalar yürütülmekte olup bu yıl içerisinde ilk etap konutlarımızın inşaatı başlayacak. İmar planlarına altlık oluşturması için eksik olan mikrobölgeleme çalışmalarını tamamlıyoruz. Marmara kıyısındaki 17 ilçemiz için ise mahalle bazında tsunami risk analizi ve eylem planı raporlarını hazırlayıp paylaştık.”

‘AMACI DIŞINDA KULLANILDI’

Tut, İstanbul'da uzun yıllardır depreme karşı hazırlık konusunda en çok tartışılan şeyin kentsel dönüşüm projeleri ollmasını ise şöyle değerlendirdi: “Maalesef Fikirtepe ve benzeri pek çok kötü uygulama örneği İstanbul’da bulunuyor. Bu örnekler; kentsel dönüşümün, bu zamana kadar paydaşların yüksek kar beklentisi neticesinde, amacı dışında kullanılmasıyla oluştu. İstanbulluların kentsel dönüşümden asıl beklentisi güvenli, sağlıklı ve dayanıklı yaşam alanları elde etmek olmalı ve bunu talep etmeliler.” 

Deprem için alınması gereken basit önlemler ise şöyle:
Deprem öncesinde:
• Binanızın bulunduğu noktanın deprem tehlikesini öğrenin.
• Afet ve acil durum çantanızı hazırlayın.
• Evinizde tehlike avı yapın.
• Aile afet ve acil durum planınızı yapın, güncelleyin, uygulayın ve tekrar edin.
• Deprem sonrası buluşma yerinizi belirleyin.
• Size en yakın acil toplanma alanlarının yerini, e-Devlet’ten kolayca öğrenin.
• Su ısıtıcınızı (kombi/termosifon/şofben), buzdolabınızı, fırın ve gaz tertibatını uygun malzemelerle duvara ve/veya yere sabitleyin.
• Deprem öncesi, olası can ve mal kayıplarını önlemek için binanızın yapısında değişiklik yapmayın, yaptırmayın.
• Binanızın yük taşıyan kolon ve duvarlarına müdahale edilmesine izin vermeyin.
• DASK, TARSİM ve özel sigortalar ile evinizi, aracınızı, işyerinizi, tarım arazinizi, büyükbaş ve küçükbaş hayvanlarınızı afetlere karşı sigortalatın.
Deprem Sırasında:
• Cam, pencere, dışarıya bakan duvar ve kapılardan, aydınlatma tesisatı veya armatürü gibi üzerinize düşecek her tür eşyadan uzak durun.
• Güvenli bir yer bulup kapanarak korunun.
• Merdivenlere, asansörlere ya da balkonlara doğru koşmayın.
• Bina dışında açık alanda iseniz enerji hatlarından, diğer binalardan, direklerden, ağaçlardan ve duvar diplerinden uzaklaşın.
• Karayolunda seyir halinde iseniz (bina, ağaç, direklerin yanında, üstgeçit altlarında durmaktan sakınarak) güvenli bir yerde yolu kapatmadan, sağa yanaşıp durun.
Deprem Sonrasında:
• Sarsıntı durduğunda, etrafınıza bakarak çevreniz ve kendi emniyetinizden emin olduktan sonra binayı terk edin.
• Kibrit ya da çakmak yakmayın, elektrik düğmelerine dokunmayın.
• Gaz ve su vanalarını, gaz kokusu yoksa elektrik vanasını kapatın; soba ve ısıtıcıları söndürün.
• Afet ve acil durum çantanızı yanınıza alarak toplanma alanına gidin.
• Deprem sonrası yardıma ihtiyaç duyabilecek bebek, çocuk, yaşlı, engelli ve hamilelere destek olun.
• Radyo ve TV gibi kitle iletişim araçları ile sosyal medyadan yetkili kurumların size yapacağı uyarıları dinleyin.
• Cadde ve sokakları acil yardım araçları için boş bırakın.