Dilde biten tüy: Tiyatrolar neden kapalı?

DUVAR - Özel tiyatrolar korona virüsü salgını ile mücadele kapsamında Mart 2020'de resmi olarak kapatıldı. Kapatılan tiyatro salonları Haziran 2020'de başlayan kademeli normalleşme süreci ile 1 Temmuz 2020'de açıldı. Ancak, Kasım 2020 itibariyla hatfa içleri saat 21.00 sonrası ve hafta sonu sokağa çıkma kısıtlamasının uygulanmasıyla özel tiyatrolar, yayınlanan genelgede yer almasalar da yasak saatleri nedeniyle faaliyetlerini durdurmak zorunda kaldı.

Yönetmen ve Moda Sahnesi'nin kurucularından Kemal Aydoğan, tiyatroların 1 Temmuz'da açılmasının ardından hiçbir genelge ile tekrardan kapatılmadığını vurgulayarak tepki gösterdi. Aydoğan, “İyi olmak için her şeyi yapıyoruz ama tabii ki her geçen gün işin başlamaması, salgının sürmesi can sıkıyor. Tiyatro hiçbir zaman yasaklanmadı. Tiyatrolar 1 Temmuz’da açıldı, 1 Temmuz’dan sonra çıkan tüm genelgelerde tiyatrolara dair hiçbir ibare yer almadı. Dolayısıyla aslında tiyatrolar açık kaldı. Hatta 1 Aralık’taki sokağa çıkma yasakları ilan edildiğinde bile tiyatro ibaresi yok. Hatta Devlet Tiyatrosu, bazı arkadaşlarımız turne yaptığı için biliyorum, Adana’da, Ankara’da saat 18.00’da oyunlarını başlattılar ve birtakım özel tiyatroların oyunlarını oynattılar.

'TİYATROLAR KAPATILDI DİYE BİR DÜŞÜNCE VAR'

Bu yasak hiç gelmedi, peki kısıtlamalarla nasıl oldu? 20.30’da başlayan oyunu sokağa çıkma yasağı varsa saat 21.00’da nasıl bitirecektik? Yasak ilk başta 22.00’a alındığında saat 20.00’da başlattık kısa bir süre oyunlarımızı, o biraz ucu ucuna kurtardı. Zaten seyircinin oyun seyretme alışkanlığı var. 20.30’da işinden gücünden çıkıyor insanlar. Saat 18.00’da, 18.30’da oyunu başlatamayacaktık da, öyle bir gerçekliği yok tiyatronun. Biz en son “Babamı Kim Öldürdü” oyununu 30 Kasım’da oynadık ve oyuna 15 kişi geldi. 17 Eylül'de 100 kişi başladık, salgın yükseliyor haberleri çıkınca seyirci de kalmadı. Zaten oyunları da yüzde 30 kapasite ile oynuyorduk, sonra da fiilen oynanamaz hale geldi. Herkes bir şeyi yanlış biliyor, sanıyorlar ki tiyatrolar Kültür Bakanlığı tarafından Cumhurbaşkanlığı Genelgesi'yle kapatıldı. Sinema salonları kapatıldı, hatta o zamanlar haberler de çıktı. Sinema salonları işletmecileri, 'sinema salonlarını kapatın çünkü kira mükellefiyeti altına girmek istemiyoruz' dediler. Dolayısıyla onlar istediler tiyatro ve sinema salonlarının kapatılmasını, onların isteği üzerine kira vermesinler diye kapatıldı. Ama tiyatrolarda öyle bir şey olmadı, zaten salonu olan tiyatro çok az. Normalde 500’e yakın özel tiyatronun varlığından söz ediliyor, herhalde en fazla 50 tanesinin irili ufaklı salonu vardır. Dolayısıyla ortada bir “tiyatrolar kapatıldı, tiyatrolar çalışmıyor” diye bir düşünce var. Öyle bir şey yok aslında.

'KIŞ KOŞULLARI VE HASTALIK ORANININ ARTMASIYLA 15 SEYİRCİYE DÜŞTÜK'

Moda Sahnesi'nin tiyatroların 1 Temmuz'da açılmasıyla açıklanan yüzde 60 kapasiteyi de yüzde 30'a düşürdüğünü aktaran Aydoğan sözlerine şöyle devam etti:

“Geçen yıl 1 Temmuz itibariyle kapalı salonların açılabileceğini söylediler. Ama Temmuz ve Ağustos’ta mevsim itibariyle zaten kimse kapalı salonlara girmedi, kimse de açmadı salonlarını. Açık havalarda faaliyet gösterdi tiyatrolar. Tiyatrolar genelde ekim gibi faaliyete geçtiler, biz 17 Eylül’de geçtik. Kültür Bakanlığı’nın Cumhurbaşkanlığı Genelgesi’ne göre kapasite yüzde 60’tı fakat yüzde 60 kapasite ile seyirciyi rahat ettirmenin imkanı yoktu. Bunu yüzde 30’a düşürdük, içeriye 80 kişiyi anca aldık. Bizim salonumuz 260 kişilik, 70-80 kişi alınca rahat bir durum vardı, oraya 130 kişi alsak seyircinin tedirginliği devam edebilirdi. Yani 70-80 kişi Kasım'ın ortasına kadar bir süre geldi. Sonrasında kış koşulları başladı, hastalık oranı arttı. Artmayla birlikte 15 seyirciye kadar düştük.

'BURADAYIZ, GİTMİYORUZ'

Yüzde 50 kapasiteyle salonu olan bir tiyatronun giderlerini karşılamasının imkansız olduğunu da dile getiren Aydoğan, “Biz biraz da inat için açmıştık, yoksa yüzde 30-50 kapasiteyle bir tiyatroyu sürdürmenin imkanı yok. Hele salonu olan bir tiyatronun salon giderlerini karşılaması, diğer tüm prodüksiyon ve personel giderlerini karşılaması, vergisini, sigortasını ödemesi imkansız işler. Moda Sahnesi adına söyleyebilirim, biraz da inat olarak açıldık. 'Buradayız, gitmiyoruz, faaliyetimize devam ediyoruz'u göstermek için yaptık ama birkaç aydan fazla sürdürülebilir bir durum değil” dedi.

Tiyatrolar da 'normalleşmek' istiyorKÜLTÜR-SANAT