ANKARA - Covid-19 salgınından kurtulmanın başlıca umut kapısı olan aşılama çalışmaları hızla devam ediyor. Türkiye’de ilk aşılama çalışmasının sağlık çalışanlarıyla başladığı 14 Ocak’tan bu yana geçen beş aylık süreçte (18 Haziran 2021 tarihi itibariyle) 40 milyonun üzerinde kişi aşılandı.

Son olarak aşı randevularının 35 yaş üstündekiler için de açılmasıyla İstanbul, Ankara gibi büyük kentlerde aşılama oranları rekor düzeyde ilerlerken, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde aşılama oranları daha düşük seyrediyor.

Diyarbakır, Şanlıurfa ve Şırnak Tabip Odaları ile birlikte aile hekimleri, aşılamanın yavaş ilerlemesinde aşıya güven duyulmamasının yanı sıra bilgilendirme eksikliği ve bölgesel farklılıkların gözetilmemesinin etkili olduğunu söylüyor.

'ŞEFFAF YÖNETİLMEYEN SÜREÇ AŞI HAKKINDAKİ DÜŞÜNCELERE YANSIDI'

Diyarbakır Tabip Odası Başkanı Elif Turan’a göre Covid-19 salgınının başından bu yana şeffaf, güven verici bir sürecin yönetilememesi, insanların aşı hakkındaki düşüncelerine de yansıdı. Sahada ciddi bir aşı reddi olmamakla birlikte aşı tereddüdünün varlığına dikkat çeken Turan, bu durumu da toplumsal bilgilendirme eksikliğine bağlıyor.

Covid-19 aşılamasının başladığı ilk günlerde aşılamanın daha yavaş ilerlediğini hatırlatarak, şu an kısmen hızlandığını belirten Turan, sürece ilişkin şu bilgileri verdi:

“Tabip Odası olarak aşı kampanyası kapsamında Kürtçe ve Türkçe bilgilendirme videoları hazırlayarak, yurttaşlara ulaştırmaya çalıştık. Çünkü anadilde bilgilendirme yapılmadığı için aşı hakkında güvensizlik vardı. Bize, “Aşı olalım mı?” diye gelip soruyorlardı.

Aşılamanın ilk başladığı günlerde özellikle 65 yaş ve üzeri kişiler, randevu almakta zorluk yaşadığı için o yaş grubunda aşılama biraz yavaş ilerliyordu; ama şimdi randevusuz da aşı olunabildiği ve yaş ortalaması 35 yaş üstüne indirildiği için aşılama kısmen arttı. Bizler de sahada çalışan aile hekimleri de insanları aşı konusunda doğrudan bilgilendirme yoluyla ikna etmeye çalışıyoruz. Toplumsal bağışıklığın bir an önce sağlanması için aşılamanın daha da hızlandırılması gerekiyor.”

Diyarbakır’da Aile Sağlığı Merkezi’nde (ASM) görev yapan Celal Canpolat da aşılama hızında görünür bir artışa dikkat çekti, "Daha önce aşılama oranı epeyce düşüktü ama şu an iyi durumda. Yaş gruplarını genişlettikleri için şu an aşıya talep çoğaldı. Diyarbakır’da yaklaşık 450 civarında aile hekimliği var. Hastaneleri de hesaba katarsak Diyarbakır’da günlük 20 binin üzerinde aşı yapılıyordur” öngörüsünde bulundu.

'ŞANLIURFA’DA TEK GÜNDE 9 BİN 500 CİVARINDA AŞILAMA: ÇOK DÜŞÜK'

Şanlıurfa Tabip Odası Genel Sekreteri ve Aile Hekimi Bulut Ezer, bölgede aşılama oranlarının düşük olmasına neden olarak bölgesel farklılıkların gözetilmemesini gösteriyor.

Sağlık Bakanlığı’nın Covid-19 aşılama sitesinde yayınlanan aşı miktarlarını değerlendirerek, “Önceki gün Şanlıurfa’da 9 bin 500 civarında aşılama yapılmış” diyen Ezer, bu rakamın kentin sağlık tesisleri dikkate alındığında düşük olduğunu söylüyor.

Ezer, “Şanlıurfa genelinde 650 civarında Aile Sağlığı Merkezi olduğunu düşünürsek, aşağı yukarı 9 bin 500 aşılamada ASM başına 14 kişi aşılanabiliyor. Kaldı ki aşı sadece ASM’lerde değil hastanelerde de yapılıyor. Şu anda var olan oranlara bakıldığında Türkiye ortalaması yüzde 25’leri bulmuşken, Şanlıurfa’nın ortalaması hala yüzde 9’larda seyrediyor. Şanlıurfa özelinde aşıyla ilgili ciddi bir tereddüt var ve dolayısıyla talep de az”  şeklinde konuşuyor.

'BÖLGESEL FARKLILIKLAR GÖZ ARDI EDİLİYOR'

Aşı kampanyalarının bölgesel farklılıklar gözetilerek yürütülmesi gerektiği çağrısı yapan Aile Hekimi Ezer, kentte farklı etnik kökenden oluşan nüfusun yoğunlukta olduğuna dikkat çekiyor ve şunları söylüyor:

“Özellikle bölgede Kürtlerin ve Arapların, nüfus demografisini oluşturduğunu söylersek bu insanlara kendi dillerinde bilgilendirme yapılmadı. Bu da bilgiyi yanlış kişilerden almalarına yol açıyor ve aşı tereddüdünü artırıyor. Sağlık Bakanlığı’nın bu bölgeye özgü bir aşılama politikası yürütmesini baştan bu yana talep ediyoruz ama bölgesel farklılıklar göz ardı ediliyor. Burada aşıyla ilgili toplumsal katılım düşük. Aile hekimleri olarak bizler kendi bölgemizdeki kişilere birebir ulaşarak ikna yoluyla aşı olmalarını sağlıyoruz. Benim bölgem biraz daha kırsal bir bölge. Toplum katılımının yoğun olduğu yerlerde bu rakam yükselecektir.”

MEVSİMLİK TARIM İŞÇİLERİ İLE GÖÇMENLER NASIL AŞILANACAK?

Bulut Ezer, Şanlıurfa’nın birçok açıdan farklılıklar içerdiğini belirterek, kendi çalıştığı bölgede mevsimlik tarım işçilerinin ve göçmenlerin yoğunluğuna da dikkat çekiyor. Bu insanların aşılamada fiilli olarak kapsam dışında kaldığına vurgu yapan Ezer, “Ben aile hekimiyim. Benim bölgemde mevsimlik tarım işçilerinin ve göçmen yoğunluğunun fazla olduğunu söyleyebilirim. Bize kayıtlı mevsimlik tarım işçilerini aradığım zaman ‘tarlalarda çalışmaya gittiklerini’ ifade ediyorlar. Dolayısıyla mevsimlik tarım işçilerinin aşılanmadıkları çok net. Bu insanların hiçbirini aşılayamıyoruz. Bireysel çabalarıma rağmen kendi bölgemde ulaşmam gereken bin 500 kişiden 200 kişiye ancak ulaşabildim. Bu bölgelerde aşıya güven duyulamaması, sosyo-ekonomik seviyenin düşük olması aşı reddini getiriyor.  Şu anda zaten göçmen nüfusun aşılanmasıyla ilgili hiçbir bilgiye sahip değiliz. Nasıl ve nerede aşılanıyorlar? Biz burada mevsimlik tarım işçilerini, göçmenleri aşılayamazsak toplumsal bağışıklığa da ulaşamayız. Dolayısıyla mevsimlik tarım işçilerine ve göçmenlere ayrı bir kampanya yürütülmeli” ifadelerine yer veriyor.

ŞIRNAK: AŞILAMADA MAALESEF VAKA SAYILARINDAKİ KADAR BAŞARILI DEĞİLİZ

Son dönemde illerin vaka durumlarını gösteren Covid-19 haritasında en risksiz iller arasında yer alan Şırnak’ta da aşılama yavaş ilerliyor. Şırnak Tabip Odası Genel Sekreteri Aile Hekimi Sezai Sarıyıldız bu durumu, “Aşılamada maalesef vaka sayılarındaki kadar başarılı değiliz” diye açıklıyor. Doğu Anadolu Bölgesi’ndeki aşılama oranların genel olarak düşük seyrettiğini işaret eden Sarıyıldız, “Bu durumun en büyük nedenlerinden biri aşıya ilişkin yeterli bilgilendirmenin yapılmaması. Biz bu konuda ilçe sağlık müdürlüğü ile iletişime geçerek önerilerimizi sunduk. Şehir merkezinde bilgilendirme yapıyoruz, mobil aşı ekipleri kurduk; ancak hala yeterince aşılama yapamıyoruz” diye konuşuyor.

 'DOĞAL BAĞIŞIKLIK GEÇİRDİK DİYEREK AŞI REDDİ YAPIYORLAR'

Sarıyıldız, Şırnak’ta 2020 Temmuz- Ağustos aylarında Türkiye ortalamasının çok üzerinde bir PİK yaşadıklarını hatırlatarak aşı reddinin sebebini şu şekilde açıklıyor:

“65 yaş nüfus aşılamasında daha hızlıyken yaş ortalaması düştükçe maalesef aşı reddi de artıyor. Çoğunun ret sebebi “biz daha önce hastalığı geçirdik. O yüzden gerek yok” diyorlar. Şırnak son dönemde vaka sayılarında olumlu bir seyirde ilerledi ama daha önce bir PİK yaşadı. Bu nedenle halkın çoğu doğal bir bağışıklık geçirdiğini söylüyor. Bu nedenle de aşı olmayı istemiyor.”

'TTB: ASM’LERDE OLUŞAN KUYRUKLAR FİZİKSEL MESAFEYE UYMUYOR'

Türk Tabipleri Birliği (TTB) Aile Hekimleri Kolu Başkanı Emrah Kırımlı ise aşılamanın hızlandırılması çağrısında bulunurken, diğer yandan ASM’lerin fiziksel ve çalışma koşullarının da düzeltilmesini talep ediyor. Aile sağlığı merkezlerinde yeteri kadar bekleme alanı olmadığı için uzayan sıralarda fiziksel mesafe kurallarının uygulanamadığını söyleyen Kırımlı, “Aşılamada kullanmak için yeteri kadar sulandırıcı serum fizyolojik ve enjektör verilmiyor. Ayrıca maske ve eldiven teminini de biz yapıyoruz. Bakanlık tarafından MHRS randevularına müdahale edilerek aşı randevuları her gün arttırılıyor. Her gün birinci basamak sağlık kurumlarında Covid-19 aşılama sayılarında rekorlar kırılıyor. En fazla aşıyı yapan sağlık kuruluşu arasındayız” diyor.