Domates üreticisi dertli: Maliyeti 2,5 lira, hâl fiyatı 1,5 lira

ANTALYA - Örtü altı sebze ve meyve yetiştiriciliğinin, yani seracılığın Türkiye’deki merkezi olan Antalya’da domates üreticileri isyanda... Kota uygulayan Rusya’ya ürününü ihraç edemeyen domates üreticileri, 2,5 liraya mâl ettiği domatese hâlde 1,5 liraya müşteri bulabiliyor.

Antalya ve Muğla’daki domates üreticileri ortak bildiri yayınlayarak, maliyetlerinin; mazot, gübre, ilaç, fide, işçilik, sera malzemeleri derken katlanarak devam ettiğini belirttiler. Bu giderleri karşılamak için Tarım Kredi Kooperatifi, Ziraat Bankası ve zirai ilaç bayilerinden kredi aldıklarına dikkat çeken üreticiler, “İhracatın ve özellikle Rusya pazarının bir an önce açılması ve kotanın tamamen kalkması gerekiyor. Borçlarımızın faizlerinin silinmesini ve yapılandırılmasını istiyoruz. Milletimizin efendisi biz köylü üreticilerin sesini umarız duyarlar” dediler.

KOTA DOLDU, DOMATES DALINDA KALDI

Ziraat Mühendisleri Odası Antalya Şubesi Başkanı Vural Şahin, Rusya’nın iki ülke arasındaki uçak krizinden sonra Türkiye’den sebze ihracatını durdurduğunu hatırlatarak daha sonra domates ihracatının kademeli olarak 200 bin tona kadar çıkarıldığını ve kotanın geçtiğimiz aralık ayı itibariyle dolduğunu belirtti. Şahin, kotanın 250 bin tona çıkarılmasına dair görüşmeler yapılırken Rusya’nın tuta ve virüsü gerekçe göstererek domates ve biber ihracatını tamamen durdurduğunu söyleyerek, şöyle konuştu: “Virüs ve tuta, kesinlikle insan sağlığını tehdit edecek, herhangi bir kanserojen veya kalıntı problemi yaratacak bir unsur değil. Bu durumu, bizim Rusya’ya anlaşılır bir şekilde anlatmış olmamız gerekiyordu. Yapılan görüşmeler sürekli askıda kalıyor. Ben Rusya’nın bu hareketini Türkiye’ye siyasi bir adım olarak görüyorum. İstedikleri zaman mal alıyorlar, istedikleri zaman kota koyuyorlar, istedikleri zaman kotayı kaldırıyorlar. Biz Rusya’ya domates satıyor olabiliriz ama Rusya’dan da doğalgaza, sağlığa kadar birçok ürünü ithal ediyoruz. İki ülke arasındaki ticarette istikrar olması ve bu durumun liderler nezdinde çözülmesi gerekiyor”

‘DOMATESİ İTHAL EDECEK NOKTAYA GELEBİLİRİZ’

Rusya’nın Azerbaycan, Türkmenistan, Özbekistan hattında da ciddi anlamda tarım alanları bulunduğunu ifade eden Vural Şahin, buralarda tarımsal üretim artışı öngördüklerini belirtti. Şahin, doğalgaz ve üretim maliyetlerinin Türkiye şartlarına karşın bu ülkelerde daha uygun olması ve bir dönümde verimlilik oranlarını yüksek olması gibi nedenlerle ileride ciddi bir rekabet koşulu oluşacağını kaydetti. Şahin, “Sonuçta biz Rusya pazarını düşünürken ülke olarak bundan bir ders de almamız gerekiyor. Bu dersi almazsak girdi maliyetlerinin arttığı noktada çiftçi üretimden vazgeçecek ve ülke olarak domatesi ithal etmek zorunda kalacağız” dedi.

‘GÜNLÜK ISITMA MALİYETİ 1000 LİRA’

Hava şartlarına da dikkat çeken Şahin, bitkilerinin donmaması için çiftçilerin şu anda seralarda soba yaktığını, bir dönümü ısıtma maliyetinin günlük 700 ile 1000 lira arasında değiştiğini ifade etti. “Üreticinin dalında beklettiği domatesin bir an önce kasaya, sevkiyata gitmesi gerekiyor” diyen Şahin, şöyle devam etti: “Yeni bir ihracat kapısı açılmazsa üretici, sebzeyi iç piyasada tüketmek zorunda kalacak. Ancak talep-arz dengesinden dolayı rakamlar, üreticinin maliyetini kurtarmayacak. Gerçekten içler acısı bir durum. Domatesin maliyeti 2,5 liraysa haldeki fiyatlar 1,5 liraya kadar düşüyor. Dün sordum 2 liraya alıyorlardı”

‘TARIM SEKTÖRÜ KOMPLE BORÇLU’

Vural Şahin, çiftçilerin tam da ürününü ihraç edeceğini ve para kazanacağını düşündüğü süreçte Rusya’nın bu şekilde hareket etmesinin, üreticilerin hatta bütün tarım paydaşlarının moralini bozduğunu kaydederek, “Çiftçi zaten borçlu. Çiftçiye bu ürünlerini sağlayan gübrecisi, ilaççısı, fidecisi, tohumcusu, onlar da borçlu. Tarım sektörü komple borçlu. Sektördeki vadeler de inanılmaz uzun. Bugün çiftçi eğer borcunu ödeyemezse bütün tarım paydaşları bundan etkilenecek. Tarım sektöründe şu anda ciddi anlamda bir rahatsızlık var” diye konuştu.

‘SÖZLEŞMELİ İHRACAT YAPILMALI’

Geç kalındığını, şimdiye kadar bu problemlerin çözülmesi gerektiğini söyleyen Şahin, siyasilerin desteğini istedi. Ziraat Mühendisleri Odası olarak kotaya tamamen karşı olduklarını ve kotaya bağlı olmadan, ucu açık ihracat yapılmasını istediklerini ifade eden Şahin, “Bizim dış pazar ağımızın güçlenmesi ve sözleşmeli üretimler yapmamız gerekiyor. El birliğiyle, ortak ses ve ortak akıl olarak, milli ekonomiye ve çiftçiye destek olmak adına, muhakkak ve muhakkak bu kapının açılması, kotanın tamamen kaldırılması, sadece Rusya’ya değil, Irak’a, Avrupa ülkelerine olsun, birçok ülkeye sözleşmeli yaş sebze ihracatı yapmamız gerekiyor” dedi.

‘BÖYLE GİDERSE TRAKTÖRLERİMİZİ KAYBEDECEĞİZ’

Öte yandan CHP Antalya Milletvekili Aydın Özer ve CHP Muğla Milletvekili Süleyman Girgin ile beraberindeki heyet de geçtiğimiz günlerde, Kumluova Toptancı Hali’nde üreticilerle bir araya geldi. Üreticiler, “Böyle giderse traktörlerimizi, tapulu arazilerimizi, seralarımızı kaybedeceğiz” derken Aydın Özer, “Rusya’dan milyarlarca dolara S-400 füzeleri aldık, dünyanın en pahalı doğalgazını alıyoruz, buğday alıyoruz, nükleer santraller yaptırıyoruz. Buna rağmen bu kotayı kaldıramıyorlar. Alışveriş karşılıklı talebe bağlıdır, talepte kota olmaz. Bu sorunu çıkaranlar çözmekle mükelleftir. Bu kota ayıptır, itibarsızlıktır. Bu domates Rusya’ya gitmediğinde iç piyasa bunu kaldırmıyor, fiyatlar aşağı düşüyor. Maliyeti 2,5 lira iken bunu 1,5-2 liraya sattırmak demek çiftçiyi yokluğa mahkûm etmek demektir” ifadelerini kullandı.