II. Richard / İngiltere’nin kanlı tiranı

"Tüm suları bile çalkantılı denizlerin

Çıkartmaz krala sürülen kutsal yağı,

İndiremez tahttan hiçbir ölümlü

Tanrı’nın vekilini"

W. Shakespeare

DUVAR - İngiltere Kralı II. Richard, 'Kara Prens' diye bilinen Edward'ın küçük oğlu olarak 6 Ocak 1367'de, Fransa'nın Bordeaux kentinin Aquitaine bölgesinde doğdu. Babası Edward, İngiltere tahtının varisiydi; büyükbabası III. Edward da o doğduğu esnada İngiltere Kralı'ydı. Ağabeyi Edward 1371 yılında ölünce Richard babasının ardından tahtın ikinci varisi haline geldi.

O zamanlar Richard yalnızca dokuz yaşındaydı ve parlamento Richard'ın amcası Gauntlu John tarafından ele geçirilme tehdidi altındaydı. Bu nedenle Richard, hızla Wales prensliğini ve babasının diğer unvanlarını üzerine aldı.

Kral III. Edward'ın Haziran 1377'de ölmesi üzerine, sadece 10 yaşındaki Richard 16 Temmuz 1377'de kraliyet tacını taktı. Yine Gauntlu John'un iktidara el koymaya çalışabileceğinden korktuğu için amcası tarafından yönlendirilecek bir rejim kurulmasından kaçındı. Her ne kadar Richard bu etkiyi engellemeye çalışsa da amcasının yönetimdeki etkisini tamamen durduramıyordu.

Kral, ülkeyi bir grup meclis üyesi yardımıyla yönetmeye karar verdi ve özellikle de Sir Simon de Burley ve İrlanda Dükü Robert de Vere, giderek kraliyet yönetimini kontrol altına aldı. İngiltere ve Fransa arasındaki Yüz Yıl Savaşları, Richard'ın tahta çıktığı sırada devam etmekteydi. Savaşı finanse edebilmek için vatandaşlara ağır vergiler yüklenmiş ve bu durum da halk arasında hoşnutsuzluklara neden olmaktaydı.

WAT TYLER VE KÖYLÜ İSYANI / 1381

İngiltere zor bir dönemden geçiyordu. Fransa'da savaşlar sürmekteydi ve İngiltere'de hazine bu savaşlar nedeniyle tükenmişti. Vergiler zenginden yoksula farklılaşmaktaydı. Özellikle, bu vergilerden biri, halk tarafından büyük tepkiyle karşılanıyordu: 15 yaşın üzerindeki herkes dört peni ödemek zorundaydı. Kent şehrinde Wat Tyler adındaki bir adam, saldırgan bir vergi memuruna karşı öfkelenerek onun ölümüne neden oldu. Bu olayın ardından tüm köylüler sopalarla, tırmıklarla ayaklanarak bir araya geldi. Wat Tyler, Londra’ya yürüyeceklerini ve krala fakir ülkelerinin neler çektiğini anlatacaklarını söylemişti...

Londra yolunda onlara daha fazla insan katıldı ve Londra Belediye Başkanı’nın görevden alınmasını isteyen çok sayıda öfkeli insan başkente geldi. Onları durdurmak için hiçbir şey yapılmadı. İsyan edenler etrafa zarar vermedi; bütün gece kulenin karşısındaki çimlerin üzerinde oturdular ve kralla konuşmak istediklerini beyan ettiler. Kral, sabah halkın karşısına çıktı ve onlarla konuşmak istediğini duyurdu. Fakat halk, karşılarında böyle vahşi görünüşlü bir adamı görünce korkup onu geri gönderdi. Richard ertesi gün at sırtında tekrar dışarı çıktı; halkın bir kısmıyla konuştuğu sırada bazı köylüler saraya girerek kralın en kötü danışmanlarından biri olan Canterbury Başpiskoposu Simon’ın kafasını kestiler.

Wat Tyler'ın ölümünü anlatan bir çizim.

Sonunda, Kral isyancı liderlerle bir araya gelerek taleplerini kabul etti ancak isyancılar yağma ve cinayetlere devam etti. Bu nedenle henüz 14 yaşındaki Kral Richard ayaklanmayı bastırmaya karar verdi ve büyük bir çatışma sonucunda isyancıları mağlup edip isyanı bitirdi. Richard'ın bu genç yaşta gösterdiği cesaret ve özgüven ona halkın saygısını kazandırdı.

Ayaklanma sonrasındaki yıllarda, Richard'ın devlet işlerine olan ilgisi büyük oranda artmıştı. Richard'ın çağdaşı olan yazar Thomas Walsingham'e göre, 1381’de kendisine gelin olarak Kutsal Roma İmparatoru IV. Charles’ın kızı Bohemya Prensesi Anne’ı seçmesi, Richard’ın kendi kararıyla gerçekleşmişti. 1385 yılına gelindiğindeyse, Richard’ın asil sınıfından olan kişilerle ilişkileri hızla kötüleşiyordu. Asillerin kraliyet üzerindeki etkisini kırmaya ve tek kişilik iktidarını oluşturmaya çalışsa da beklediği desteği bulmakta zorluk çekiyordu. Tek adam olmak konusundaki hırsı asiller tarafından iyi bilindiği için, mümkün mertebe Richard’ı güçsüz ve yalnız bırakma konusunda kararlı bir tavır gösteriyorlardı.

İKTİDAR YILLARI

.

Richard yaşı ilerledikçe krallığının kontrolünü eline aldı. Bununla birlikte, kendisi üzerinde büyük etkisi olan küçük bir grup meclis üyesine bağımlıydı. Bu üyelerden birisi Michael de la Pole’dü ve 1383’te Richard’ın başbakanlığını yaptı. Kralın favorilerinden biri de Robert de Vere idi.

1380’lerde İngiltere’nin Fransa'yla askeri mücadeleleri yoğunlaştı ve 1386’da Fransız istilası tehdidi epey ciddi bir seviyeye ulaşmıştı. Bu durum Parlamento’da büyük bir krize yol açtı. Başbakan Michael de la Pole, askeri seferler için yeni bir vergilendirme talebinde bulundu. Buna paralel olarak parlamento, Kral’dan başbakanlığı kaldırmasını istedi ve reddetmesi halinde onu azletmekle tehdit etti. Böylece Richard, Michael de la Pole’u görevden almak zorunda kaldı.

1387’de hükümetin kontrolü, Lordlar Konseyi olarak bilinen bir grup aristokrat tarafından devralındı. Kralla ilişkileri kopma noktasında olan Lordlar Konseyi, Kral Richard’a karşı silahlı bir isyan başlattı ve Robert de Vere yönetimindeki bir orduyu yendi. Ardından mahkemeyi feshettiler ve kralın iki yakın yöneticisini (Vere ve de la Pole) birkaç başka kişiyle birlikte ölüm cezasına çarptırdılar.

1389’a gelindiğinde II. Richard gücünü tekrar kazanmıştı ve yetkisini yeniden teyit etmiş halde Lordlar Konseyi’nin asıl üyelerini elemişti. Bundan sonraki sekiz yıllık süreyi barış içinde sürdürdü. Ardından İngiltere, 1396 yılında Fransızlar ile bir ateşkes anlaşmasına kavuştu ve bu barış, halkın üzerindeki vergilendirme yükünü de hafifletmiş oldu. 1389'da başlayan beş yıllık dönemde Richard, sözlerini yerine getirme şansına sahip olmuştu. Fransızlarla yapılan ateşkes sonrasında vergiler keskin bir şekilde düştü ve 1389’dan 1391’e dek 'taşınabilir' mallar üzerinde vergi toplanmadı. Richard, halka karşı daha büyük bir yakınlık gösterdi.

KRALLIĞIN SONU

Richard, dedesi III. Edward tarafından oluşturulan savaşçı monarşi geleneğini reddederek, İngiltere’de krallığa ilişkin yeni bir vizyon ortaya koydu. Richard’ın krallığı, 13'üncü yüzyıl yazarı Romalı Giles’in fikirlerine çok şey borçluydu.

Giles, kişisel itaat ve imtiyazın, tebanın itaat etmesi gereken kralın gücünü zayıflattığını ileri sürüyordu. Richard da benzer biçimde, ülkedeki tüm ailelerin ve halkın her koşulda kendi emirlerine itaat etmesini hedefliyordu. Giles’in kral üzerindeki etkisi Roma yasalarıyla destekleniyordu. Oldukça dindar bir kişi olan Richard, Giles’in yanı sıra Vaftizci Yahya ve ilk dönem Hristiyan keşişlerinin öğretilerini de kendisine rehber edinmiş, inançlı bir adamdı. Sorunları çözmek için en klasik yöntem olan şiddetle bastırma yerine, barış görüşmeleri yürüterek hem kendi gücünü muhafaza etmeyi hem de düşmanlarının olası bir zaferinin de önüne geçmeyi politik bir yönelim olarak benimsemişti.

Amcası Gauntlu John 1399’da öldü ve Richard amcasının oğlu Blingbrokelu Henry miras kalan geniş Lancastria arazilerinin kuzenine devredilmesini engelledi. İngiltere yasalarında kutsal bir hak olarak koruma altına alınan miras hakkının engellenmesi, asiller arasındaki hoşnutsuzluğu son raddeye taşımıştı. Bu hareket Richard’ın beklemediği oranda bir tepkiyle karşılaştı. Kuzeni Henry ordusunu topladı ve diğer asillerle birlikte Richard’ın üzerine yürüdü. Henry, İngiltere’yi işgal etti ve savaşmadan teslim olan Richard’ın ordusunu kolayca dağıttı. Bu olayın ardından Richard tutuklandı ve kuzeni IV. Henry adıyla tahta geçti. Kral II. Richard, Pontefract Kalesi’ne hapsedildi ve orada 14 Şubat 1400 tarihinde öldü; muhtemelen IV. Henry’nin emriyle idam edilerek hayata gözlerini yumdu...

* William Shakespeare – II. Richard

Kaynaklar:

http://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/richard_ii_king.shtml

http://www.lordsandladies.org/king-richard-ii.htm

http://www.skidmore.edu/~lopitz/KRII/history.html

https://www.history.ac.uk/richardII/richardII.html

http://www.historytoday.com/jr-maddicott/richard-ii

http://www.historyextra.com/article/medieval/peasants-revolt-did-richard-ii-side-rebels