'Bu işler böyle, Türkler bunu anlamalı'

DUVAR - ABD'nin eski Türkiye Büyükelçisi James Jeffrey, ABD Başkan Yardımcısı Joe Biden'ın Ankara  ziyaretinden önce ABD-Türkiye ilişkilerine ilişkin açıklamalarda bulundu.

DW Türkçe'den Başak Sezen'e konuşan Jeffrey, Biden'in ziyaretinin gündemine ilişkin soruya şu yanıtı verdi:

"İlk konu Fethullah Gülen ve iade sürecinin durumu olacaktır diye düşünüyorum. İkinci olarak da iki tarafta da gördüğümüz oldukça sert söylem ve yanlış anlamalar konusunda görüşülecektir. Ve bu eminim ana tartışma konusu olacaktır."

'TEHDİT İÇEREN BİR İFADE'

Jeffrey, ABD-Türkiye ilişkilerinin darbe sonrası aldığı seyir üzerine ise şu değerlendirmeyi yaptı:

"Sanırım öncelikle iki tarafın da tonu düşürmesi gerekiyor. Amerikan tarafındaki söylemle ilgili bazı sorunlar oldu. Kerry NATO hakkında konuşuyor. Bazı generaller meslektaşlarının hapse atılmasından şikâyet ediyor. Türkiye'de olanlarla ilgili Amerikan tarafında pek çok yanlış anlama var. Türk tarafında bu duygu hâkim ve tehdit içeren bir ifadeyle 'ABD ya Fethullah Gülen'i ya da Türkiye ile ilişkileri seçer' diyorlar. ABD Türkiye'nin çıkarlarını gözetmeye çalışmalı. Ancak yasal açıdan, Fethullah Gülen hukuki bir konu ve hakkında ABD'deki hukuk sisteminin karar vermesi gerek. Yönetim, bürokrasi yani Obama hükümetinin bunda belirli bir rolü olabilir ancak sonuçta karar yargıya ait. Amerikan yönetimi konuyu yargıya götürür ve yargı karar verir. Bu işler böyle yürüyor. Ve Türklerin bunu anlaması gerek. Bizim ya da Obama hükümetinin Fethullah Gülen'i göndermek isteyip istememesi ya da Türkiye ile iyi ilişkiler isteyip istemememiz, bunlar Amerikan yönetimine bağlı değil. Bu iş böyle yürüyor. Alman 'Rechtsstaat/Hukuk devleti' terimini kullanmak istiyorum burada. Türkiye bunu anlamadığı sürece korkarım ilişkilerde büyük gerginlik olacaktır."

'ABD'NİN ERDOĞAN'DAN ŞÜPHESİ VAR'

Eski büyükelçi, "Türk hükümeti, darbe girişiminde Fethullah Gülen'in sorumlu olduğuna inanıyor. ABD bu konuda neden kuşkulu bir yaklaşıma sahip?" sorusuna şu yanıtı verdi:

"ABD yönetiminin Gülen ya da suçluluğu konusunda kuşkulu olduğunu ya da onun suçlu olduğuna inanıp inanmadığını söyleyemeyiz. ABD hükümeti, yasal iade talebiyle ilgili tüm belgeleri incelemeden böyle bir pozisyon alamaz. Şu anda ABD hükümetinin herhangi bir fikri yok. Ancak pek çok Amerikalı gözlemcinin şüpheleri var. Kuşkulular ama Fethullah Gülen ile ilgili sorunlar hakkında yeterince bilgi olmadığından değil, Erdoğan hakkında şüpheleri olduğundan. Otoriter bir kişi olarak gücünü artırmak için Gülen ve darbeyi suistimal ediyor olabilir. Aslında bu darbeden gerçekten de Gülen'in sorumlu olması pek olası. Diğer bağlamda yaptıklarına bakınca bu muhtemel. Ancak Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın bir demokratik sistemin nasıl işlediği konusunda ABD ya da AB'dekinden daha farklı bir görüşe sahip olma olasılığı da var. İkisi de mümkün. Ancak Amerika'da insanlar Gülen'in tüm bunların arkasında olduğu yönündeki ayrıntılı kanıtları göz ardı ediyor."

'GÜLENCİLERE İŞARET EDİYOR'

"Sizin darbe girişimi hakkındaki görüşleriniz neler?" sorusunu James Jeffrey, şöyle cevapladı:

"Benim şahsi görüşüm bunun çok açıkça gizli bir tertip olduğu yönünde. Ordu tarafından yapılmadı. En azından ordunun büyük bir kısmı tarafından yapılmadı. Bunu dışarıda bırakabiliriz. Bu önceki darbelerden çok farklı. Çok sayıda subayın dâhil olduğunu göz önüne alınca, bu, bu tertibin çok önceden hazırlanıp hükümetten gizlendiğini ortaya koyuyor. Bu ordu içinde çok organize, disiplinli ve ideolojik bir grubun varlığını gerektiriyor. Bu kriteri karşılayan düşünebildiğim tek grup Gülenciler. İtiraflar, muhtemel gizli dinlemeler ve diğer kanıtlara bakmadan önce bile, bu Gülenciler'i işaret eden bir olay."