SDG, YPG, ENKS, KDP... Suriye-Irak sözlüğü!

DUVAR - Suriye ve Irak'ta son dönemde yaşanan 'baş döndürücü' gelişmeleri tam olarak anlamak istiyor ama kısaltmalar arasında kayboluyor, kafanız mı karışıyor? İşte, işinizi kolaylaştıracak bir kısaltmalar sözlüğü:

PYD-YPG-YPJ 'ÜÇLÜSÜ'

PYD: Açılımı, Partiya Yekîtiya Demokrat - Demokratik Birlik Partisi. Suriyeli Kürtler tarafından 2003'te, ülkenin kuzeyinde kurulan bir siyasi parti. Eş başkanları, Salih Müslim ile Asya Abdullah. PYD, Beşar Esad yönetiminin bölgeden çekilmesi sonrası 2012'de kurulan Kobani, Afrin ve Cizire kantonlarındaki en güçlü siyasi parti. 30 Kasım 2015'ten beri Sosyalist Enternasyonal'in danışma üyesi. Türkiye tarafından 'PKK'nin Suriye uzantısı' olmakla itham ediliyor.

YPG: Açılımı Yekîneyên Parastina Gel - Halk Koruma Birlikleri. Ana amacı iç savaşın Kürt bölgelerine yayılmasını ve bu bölgelere dışarıdan müdahele edilmesini engellemek olmakla beraber, PYD'nin silahlı kanadı olarak kabul edilir. 2004'te Esad yönetimine karşı patlak veren Kamışlı ayaklanmasından sonra kuruldu; iç savaşta IŞİD'e karşı en etkili güç olarak öne çıktı. Özellikle 2015'te IŞİD'in Kobani kuşatmasını kırmasının ardından, Washington'ın bu örgüte karşı sahadaki en önemli ortağı haline geldi. YPG bugün uluslararası koalisyondan hava ve hafif silah desteği alıyor. Türkiye buna karşı çıkıyor. Üyelerinin büyük çoğunluğu Kürt olmakla beraber, Arap ve Süryanilerin yanı sıra çok sayıda yabancı savaşçının da YPG çatısı altında savaştığı biliniyor. Üye sayısının 60 bini bulduğu tahmin ediliyor.

YPJ: Açılımı, Yekîneyên Parastina Jin- Kadın Koruma Birlikleri. YPG'nin kadın kolu. Tahminlere göre, YPG'nin yaklaşık 60 bin savaşçısının üçte birini oluşturuyor. YPJ'yi "Her şeyden önce bir kadın hareketi" olarak niteleyen komutanı Nesrin Abdullah, " YPJ'nin iki önemli amacı var; birincisi, kendi bölgesindeki halkların ve toprakların özgürleşmesi. İkincisi ise, ataerkil zihniyete karşı kadınların özgürleşmesi" diyor.

Batı medyasında 'Kürt Angelina Jolie' tartışması

ROJAVA'NIN 'ÇATI' KURUMLARI

TEV-DEM: Açılımı, Tevgera Civaka Demokratîk - Demokratik Toplum Hareketi. Rojava'daki özerklik projesini temellendiren ve uygulamaya sokan üst yapı. Henüz kantonlar ilan edilmeden ve hükümet kurulmadan önce, güvenlikten ekonomiye bütün işleri TEV-DEM organize etti; sonra bu sorumlulukları teker teker bakanlıklara bıraktı. Bugün, PYD'nin başını çektiği, Arap, Süryani ve Türkmenlerin de dahil olduğu, kadın örgütlerinin de temsil edildiği, siyasi ve sivil örgütlerin çatı kuruluşu haline geldi.

MGRK: Açılımı, Meclîsa Gel a Rojavayê Kurdistanê - Rojava Halk Meclisi. 2011'de, Rojava'nın idari birimleri arasında koordinasyon sağlanması amacıyla PYD'nin öncülüğünde kuruldu. PYD ve TEV-DEM dahil bir dizi Kürt siyasi hareketinin temsil edildiği, bir 'doğrudan' halk meclisi. MGRK aynı zamanda, Rojava anayasasını kabul eden, Suriye’nin kuzeyini Efrin, Kobani ve Cezire olmak üzere üç kantona bölen organ.

BARZANİ VE TÜRKİYE 'ONAYLI' OLUŞUMLAR

ENKS: Açılımı, Encûmena Niştimanî ya Kurdî li Sûriyê‎ - Kürt Ulusal Konseyi. 2011'de, PYD'nin Suriye'nin kuzeyinde artan etkisine ve TEV-DEM'e rakip olarak, Türkiye'nin ve Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (IKYB) Başkanı Mesut Barzani'nin partisi KDP'nin desteğiyle oluşturuldu. Merkezi Erbil'de. Esad yönetimine karşı, PYD haricindeki 11 Kürt partisinin katılımıyla ilk kurulduğunda, özellikle dönemin Türkiye Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu'nun girişimleriyle bir dizi uluslararası toplantıda temsil edildi. Ancak zaman içinde PYD'nin artan halk desteğinin gölgesinde kaldı; 'Rojava'daki özerk yönetime karşı Türkiye'yle işbirliği yapmakla' itham edildi. Bünyesindeki partiler bir bir çekilirken, son olarak Suriye Ezidi Konseyi de 2016'da ENKS'den ayrıldı.

Rojava Peşmergeleri: ENKS'nin silahlı kanadı. Erbil yönetimi tarafından Türkiye'nin de işbirliğiyle eğitilen gücün, Haziran 2016'da yaklaşık 5 bin üyesi olduğu tahmin ediliyordu. Üyelerin büyük çoğunluğu Suriyeli Kürt göçmenlerden oluşuyor. PYD'nin, Rojava Peşmergeleri'nin Suriye'deki Kürt bölgelerine girmesine izin vermediği, hatta Kobani kuşatması sırasındaki destek önerisini de reddettiği biliniyor. Rojava Peşmergeleri'nin Mesut Barzani'nin son Türkiye ziyaretinde gündeme geldiği belirtilmiş, hemen ardından Irak'ın Sincar bölgesinde PYD'ye yakın YBŞ ile bu güç arasında çatışma çıkmıştı.

Peşmerge ve YBŞ arasında çatışma

RAFA KALKAN 'BİRLİK' ÇABASI

KYK / DBK: Kürt Yüksek Komitesi / Desteya Bilind a Kurd. 2012'de, PYD öncülüğündeki MGRK ile ENKS arasındaki anlaşmazlıkları aşmak amacıyla, Barzani’nin arabuluculuğunda Erbil'de kurulan platform. Yedi maddelik Erbil mutabakatı sonrası Suriyeli Kürtlerin tek çatı altında temsil edileceğinde uzlaşma sağlansa da, Cenevre-2 sürecine PYD'nin davet edilmemesiyle başlayan gerilim sonucu KYK girişimi rafa kalkmış görünüyor.

ROJAVA'NIN KENDİ POLİS GÜCÜ

Asayiş: Rojava'nın resmi güvenlik/polis gücü. İç savaşın ilk günlerinde oluşturulan Asayiş güçlerinin bugün 15 bini aşkın üyesi olduğu sanılıyor. Üyelerin büyük çoğunluğu Kürt olmakla beraber, nüfus yapısına göre belli yerlerde çok sayıda Arap ve Türkmen de Asayiş'te görev yapıyor. Rojava anayasası çerçevesinde cinsiyet eşitliğini ön planda tutan Asayiş güçlerinin yüzde 25'i aşkın bölümü kadınlardan oluşuyor. Asayiş, sivilleri silahlı saldırılardan korumanın ve güvenliğin yanı sıra aile içi anlaşmazlıklar gibi toplumsal sorunlarda da devreye giriyor. Rojava Asayiş Güçleri'nin altı birimi var: Kontrol noktaları birimi, Terörle Mücadele (HAT), İstihbarat, Organize Suçlar, Trafik ve Hazine.

SÜRYANİLERİN SAVUNMA ÖRGÜTLENMELERİ

Sutoro: Süryani Güvenlik Ofisi. 2005'te kurulan Süryani Birlik Partisi'ne bağlı polis gücü. Rojava'nın Cizire kantonunda, nüfusun çoğunluğunun Süryanilerden oluştuğu bölge ve mahallelerde, Asayiş'e bağlı olarak faaliyet gösteriyor. Faaliyetleri, özellikle Kamışlı çevresinde yoğunluk gösteriyor. Rojava'nın özerklik ilanında PYD'ye ilk destek veren güçlerden biriydi.

MFS: Süryani Askeri Meclisi. Süryani Birlik Partisine bağlı silahlı güç. 2013'te, Süryanileri aşırılıkçı güçlere karşı savunmak amacıyla kuruldu. IŞİD ve El Nusra Cephesi'nden YPG'nin yardımıyla kurtarılan bazı Süryani köylerini kontrol ediyor.

Bethnahrin Kadın Savunma Birlikleri: MFS'nin kadın kolu. 1 Eylül 2015'teki kuruluş bildirisinde şu ifadeler yer aldı: “IŞİD özellikle Hristiyan, Ezidi ve Alevilere, demokrasiyi savunanlara, yenilikçilere karşı etnik, kültürel ve mezhepsel bir savaş başlatmış durumda... IŞİD, El Kaide, Boko Haram, El Şabab, El Nusra ve bunlara benzer insanlık dışı örgütler, kadın cinsini sonsuza kadar köle yapmayı, demokrasi mücadelesini yok etmeyi ve toplumların ruhunu çürütmeyi hedeflemektedirler. Bu nedenle, içinde insanlık olan herkes ve özellikle kadınlar, IŞİD terör örgütüne ve onu destekleyen güçlere karşı duruşlarını göstererek mücadele vermelidir."

IŞİD'E KARŞI EN ETKİLİ GÜÇ: SDG

SDG: Suriye Demokratik Güçleri. 2015'te kuruldu. Ağustos 2016'da haftalar süren kuşatmanın ardından Menbic'i IŞİD'den temizleyerek adını duyurdu. Üyelerinin yaklaşık yüzde 70'i YPG'den oluşmakla beraber, Arap, Süryani, Ermeni ve Türkmenler de SDG çatısı altında savaşıyor. SDG, ABD'nin Suriye'nin kuzeyinde resmen ittifak içinde olduğu şemsiye kuruluş.

Fırat'ın Gazabı: SDG'nin Rakka ve çevresinde Kasım 2016'dan bu yana yürüttüğü operasyonun adı.

SDG: Rakka'ya ilerlemeye devam

IKBY: Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi. Mesut Barzani'nin liderliğindeki Kürdistan Demokratik Partisi (KDP) tarafından yönetiliyor.

IRAK'TAKİ EZİDİLERİN OLUŞUMLARI

YBŞ: Açılımı, Yekîneyên Berxwedana Şingal - Şengal Direniş Birlikleri. Irak'ta 2007'de kurulmakla birlikte, adını 2014'te, nüfusun çoğunluğunu Ezidilerin oluşturduğu Sincar'ın IŞİD'e karşı savunulmasında duyurdu. Yüzlerce üyesinin YPG tarafından Kamışlı'da eğitildiği belirtiliyor. KDP'yle arası 'gergin'; son olarak Rojava Peşmergeleri'yle YBŞ arasında çatışma çıktı, taraflar birbirini sorumlu tuttu. Türkiye tarafından 'PKK'nin uzantısı' olmakla itham ediliyor.

YJE: Açılımı, Yekinêyen Jinên Êzidxan -  Ezidi Kadın Birimleri. YBŞ'nin kadın kolu. 2015'te kuruldu.