Sol müziğin 'Punk' olduğu yer: İspanya

Avrupa’da sol, sosyalist, anarşist hareketler dendiğinde gözler ister istemez kıtanın güneyine çevriliyor. İspanya, Yunanistan, İtalya… köklü sosyalist gelenekleri olan bu ülkeler benzer tarihi geçmişe sahip olsalar dahi kendilerini müzik ile ifade etme yolları oldukça farklı. Bu ülkelerin sosyalist ya da anarşist muhalefeti, benzer sözleri söylese de söyledikleri şarkıların tarzları birbirlerinden ayrı. Sol Yunanistan'da karşımıza 'rap' olarak çıkarken, İspanya'da müziğin tınısı değişiyor.

Sol hareketler için yeri çok büyük olan müzik, her zaman bir araç olarak kullanıldı. Her coğrafyanın sol hareketleri ya geleneklerinden ya da güncel kültürlerinden müzikleri kullanarak sözlerini söyledi. Türkiye’de daha çok bu, geleneksel şarkılar ya da enstrümanlar ile şekillenirken İspanya’da aynı sözler Punk, Rock gibi türlerde şarkı oldu.

İspanya’nın yakın tarihine göz atmadan politik müziğini anlamak mümkün olmaz. 1936-1939 yılları arasında darbe ile Sol-Cumhuriyetçi hükümeti deviren Francisco Franco ile Cumhuriyetçiler, Komünistler ve Anarşitler arasında yaşanan iç savaş hâlâ şarkılarda hatırlanmakta. Ayrıca İç Savaştan kanlı bir zaferle çıkan ve ölene kadar İspanya'yı demir yumrukla yöneten Franco’nun iktidardaki dönemi de hâlâ birçok İspanyol, Bask ve Katalan için ‘taze’ bir tarih olduğunu da unutmamak gerek.

Ancak eskiden sadece akustik gitarla söylenen ‘Ay Carmela’ gibi iç savaşın en bilindik şarkıları artık farklı şekillerde işitilmekte. İspanya’nın sol müzik literatüründe (özellikle son 30 yılda) Punk göze çarpıyor. Punk müziğine çoğu zaman modası ‘geçmiş bir müzik’ olarak bakılsa da İspanya için hâlâ kapladığı yer birçok ülkeye göre daha geniş. Endülüslü Anarşist Los Muertos de Cristo (Ölü İsalar) grubu İç Savaş ezgilerini Punk ile birleştiren köklü gruplardan birisi.

İspanya’nın sol tarihinden pek çok şarkıyı tüm dünyaya dinletebilen gruplardan bir diğeri de Boikot. Öyle ki Madrid’li Boikot grubu ile güncel Türkiye sol müziğinin olmazsa olmazlarından Bandista’nın ortak ezgili şarkılarını bulmak güç değil. Hatta bu iki grup 2011 yılında Türkiye turnesine dahi çıktılar.

Yoğunlukla işçi sınıfının yaşadığı Madrid'in güneyinde bulunan Vallecas'da kurulan Ska-P grubu artık aktif olarak müzik yapmasa da İspanya solunun belki en popüler grubu. Bask bölgesi ve Madrid'den arkadaşların kurduğu Ska Punk tarzı müzik yapan grubun 'El Vals Del Obrero' (Emekçinin Valsi) şarkısı sol festivallerin, mitinglerin olmazsa olmazlarından.

İspanya’nın gelir düzeyinin en düşük olduğu bölge olan güneydeki Andalucia, sol gelenek olarak da köklü bir bölge. İspanya solunun kalelerinden olan bölgenin büyük kentlerinden Sevilla’dan çıkan Reincidentes grubu özellikle iç savaş döneminden şarkılarını kimi zaman farklı bir yorumla seslendirmekte kimi zamansa ülke tarihinin dönüm noktalarından olan bu savaşa dair yeni şarkılar üretmekte.

Ülkenin kuzeyinde bulunan Bask bölgesinin sol müziğine baktığımızda punk müziğinin etkisi İspanya’nın geri kalanına göre daha fazla göze çarpıyor. 1980 yılında kurulan ve birkaç kez ara vererek 2016’da tekrar müziğe başlayan Eskorbuto grubu, Bask protest punk müziğinin en köklü gruplarından. Grubun ‘Mucha Policia, Poca Diversion’ isimli ‘Fazla polis, az eğlence’ anlamına gelen parçası, Sosyalist-Anarşist geleneği kuvvetli olan Bask bölgesin kült parçalarından.

Kortatu grubu, Eskorbuto’nun aksine şarkılarında İspanyolca yerine Baskça müziğe daha fazla yer ayırıyor. Hardcore Punk yerine daha melodik Ska Punk müzik yapan Kortatu,1984-1988 yılları arasında kısa bir süre müzik yapsa dahi Bask bölgesinin özellikle bağımsızlıkçı sol kesimleri tarafından yakından biliniyor. Grubun solisti Fermin Muguruza ise müzik hayatına daha ska, dub müziği ağırlıklı olarak devam ediyor.

Bask bölgesi kadar yoğun olmasa da Katalunya’da da sol çevreler için Punk, popüler müziklerden. Şarkılarının sözleri çoğunlukla Katalanca olan hardcore punk KOP grubu bölgenin en popüler gruplarından. Diğer gruplara göre daha genç bir grup olan Barselonalı KOP, aktif protest müzik yapan gruplar arasında şarkı sözleri ve müzikleri en radikal olanlardan.