'ABD silah sevkıyatında ipin ucunu kaçırdı'

DUVAR - Uluslararası Af Örgütü’nün Bilgi Edinme Hakkı kapsamında yaptığı başvurular sonucu elde ettiği ABD Savunma Bakanlığı’nın gizliliği kaldırılmış denetim raporuna göre, ABD ordusu Irak ve Kuveyt’te  değeri 1 milyar doları aşan silah ve diğer askeri malzemelerin izlenebilirlik ve denetlenebilirlik kıstaslarına göre etkin takibini yapmakta yetersiz kaldı.

Eylül 2016 tarihli hükümet denetimi, ABD Savunma Bakanlığı’nın Irak ordusuna tedarik etmek için Kuveyt ve Irak’a akıttığı, levazım malzemeleri ve cephaneler de dahil olmak üzere, büyük miktarlardaki malzemenin “sayısı ve bulunduğu yere ilişkin kesin ve güncel kayıtları olmadığını” ortaya koydu.

'TEHLİKE OLUŞTURABİLECEK BİR SİSTEM'

Uluslararası Af Örgütü Silah Kontrol ve İnsan Hakları Araştırmacısı Patrick Wilcken konuya ilişkin açıklamasında  ABD Savunma Bakanlığı'na ait denetim raporunun, ABD ordusunun son derece istikrarsız bir bölgeye yönelik milyonlarca dolar değerindeki silah sevkiyatını kontrol etmek için ne kadar aksak, hatta tehlike oluşturabilecek bir sisteme sahip olduğunu kaygı verici bir şekilde ortaya koyduğunu söyledi.

Wilcken, “Söz konusu rapor, ABD silahlarının, IŞİD de dahil olmak üzere, Irak’ta katliamlar gerçekleştiren çeşitli silahlı gruplara yönelik sızdırılmasının tarihi de değerlendirildiğinde, son derece dikkat çekicidir,” dedi.

'EĞİT-DONAT KAPMASINDA'

Askeri sevkiyatlar Irak Eğit ve Donat Fonu kapsamında, ABD-Irak güvenlik işbirliğinin temel taşı olarak gerçekleştirilmişti. ABD Kongresi 2015 yılında kendini IŞİD'le mücadele amacıyla oluşturulan program için 1,6 milyar dolar tahsis etmişti. Toplam 28 milyon dolar değerinde on binlerce piyade tüfeği, yüzlerce havan mermisi ve yüzlerce Humvee zırhlı aracın da dahil olduğu sevkiyatlar, Şii Halk Yığınağı Birlikleri ve Kürt Peşmerge güçlerinin de içinde bulunduğu merkezi Irak Ordusu’nun kullanımı için gönderilmişti.

ABD Savunma Bakanlığı’na yönelik denetim, Irak Eğit ve Donat Fonu kapsamında sevk edilen malzemelerin sevkiyat noktasından sonraki aşamalarına kadarki süreçte kayda geçirilirken ve takip edilirken ciddi eksiklikler olduğunu ortaya çıkardı. Bunlar arasında şu eksiklikler dikkat çekiyor:

• Kuveyt ve Irak’taki silah depolarında kayıtların parça parça tutulması. Bilgilerin birden fazla elektronik çalışma tablosu ve veri tabanında yer alması ve hatta elle yazılmış teslim alma belgelerinde kayda geçirilmesi.
• Büyük miktarda malzemenin insan hatasını artıracak şekilde elle birden fazla elektronik çalışma tablosuna girilmesi.
• Kayıtlarda, malzemeden sorumlu kişilerin yerlerine ve durumlarına ilişkin kesin bir bilgi edinmelerini engelleyecek eksiklikler olması.

Ayrıca, her ne kadar ABD Savunma Bakanlığı’nın “Golden Sentry” (Altın Gözcü) programı sevkiyat sonrası kontroller gerçekleştirme yetkisine sahip olsa da, söz konusu denetimde Savunma Bakanlığı’nın Irak Eğit ve Donat Fonu sevkiyatlarını Iraklı yetkililere  teslim edildikten sonra takip etme sorumluluğunun bulunmadığı iddia ediliyor.

Sevkiyat sonrası kontrollerin “hayati öneme” sahip olduğunu vurgulayan Patrick Wilcken, sevkiyat zincirinde meydana gelebilecek herhangi bir aksaklığın silahlı grupların büyük tahribatlara ve acılara yol açtığı bir bölgede silahların kaybolması riskini ciddi ölçüde arttırabileceğini belirtti.

SİLAH TRANSFERLERİ KATLİAMLARI KÖRÜKLÜYOR

Uluslararası Af Örgütü  tarafından belgelenen  silah kayıt sistemindeki ihmalkarlıklar, ABD ve diğer ülkelerde üretilen silahların, IŞİD ve Irak ordusunun bünyesine katılan paramiliter milisler gibi savaş suçları veya katliamlar gerçekleştirdiği bilinen silahlı grupların ellerine geçmesine yol açtı.

Söz konusu denetim üzerine ABD ordusu Irak’a gelecekte yapacağı sevkiyatlarda takip ve izleme sistemlerini sıkılaştırmayı vaat etti. ABD Savunma Bakanlığı''nın Kongre tarafından 2007 yılında benzer endişelerin dile getirildiği bir rapor yayınlandığında da neredeyse aynı vaatlerde bulunduğunu hatırlatan Patrick Wilcken, “Aradan geçen bu kadar süreye ve yapılan tüm bu uyarılara rağmen yine aynı sorunlar yaşanmaya devam ediyor. Bu durumun ABD’nin ve Irak’a silah sevkiyatı gerçekleştiren tüm ülkelerin tehlikeyi fark ederek kontrol ve denetlemeleri daha sıkı hale getirmeleri için acil bir çağrı olarak algılanması gerekiyor. Milyonlarca dolar değerinde silahı bir kara deliğe gönderip ardından da her şeyin yolunda gitmesini ummak uygulanabilir bir terörle mücadele stratejisi olamaz; bu yapılan tek kelimeyle sorumsuzcadır,” ifadelerini kullandı.

Wilcken açıklamasında “Irak’a silah satan herhangi bir devlet silahların insan haklarını ihlal etmek amacıyla kullanılmayacağını garanti altına almak için katı önlemlerin uygulandığını göstermelidir. Bu tedbirler yerine getirilmeden hiçbir sevkiyat gerçekleştirilmemelidir” dedi.

Af Örgütü, ABD ve Irak ayrıca katliamları körükleyebilecek silahların sevkiyatının durdurulması ya da rotasının saptırılması konusunda katı kurallar içeren Silah Ticareti Anlaşması’na taraf olması gerektiğini savunuyor. (Dış Haberler)