Hükümetteki iki parti Marksizm-Leninizm'i seçti!

DUVAR - Himalaya Dağları üzerinde bulunan Nepal'in hükümet ortağı iki partisi dün birleşme kararlarını resmen duyurdu. Geçtiğimiz aralık ayında koalisyon hükümeti kuran NKP- BML (Nepal Komünist partisi (Birleşik Marksist-Leninist) ve NKP-MM (Nepal Komünist Partisi (Maoist Merkez), 7 ayı aşkın süredir birleşme görüşmeleri yürütüyordu. Anlaşmaya varılan konular arasında 'Partiye Marksizm-Leninizm rehberlik edecek' ifadesi yer aldı.

Başkent Katmandu'daki belediye binasında yapılan basın açıklamasıyla Nepal Komünist Partisi (NKP) kuruluşunu ilan etti. Hükümetteki iki parti arasındaki bu birleşme ile NKP, parlamento çoğunluğuna sahip parti konumuna geldi. NKP artık Temsilciler Meclisi'ndeki 275 koltuktan 174'ünü, Ulusal Meclis'deki 59 koltuktan 39'unu elinde bulunduruyor. Her iki ardıl partinin lideri Başbakan Khadga Prasad Oli (NKP-BML) ve Puşpa Kemal Dahal'in (NKP-MM) 'eş başkan' olarak görevde bulunacağı partinin sembolü güneş, bayrağıysa orak çekiç olacak. Nepal bayrağında da bulunan güneş, bölge kültürü açısından önemli bir sembol. NKP-BML'den küçük bir farkla daha fazla temsilci olmak suretiyle partinin merkez komitesinde 441 üye olacağı kararlaştırıldı.

BİRLEŞENLER KİM?

Çevre ülkelere göre son derece farklı bir parlamento dağılımı olan Nepal'de yaşanan bu gelişme aslında 1996'dan 2006 yılına kadar süren Nepal Krallığı ve Maoist gerillalar (NKP-Maoist) arasında süren kanlı iç savaşa dayanıyor. Neredeyse on yılı aşkın süren savaş, 240 yıllık monarşinin devrilmesi ve ülkedeki 'demokratikleşme' sürecinde Maoistlerin siyasete girmesiyle sonuçlandı. Maoistler seçimlerde yüzde 30'u aşkın oyla birinci oldu ve böylelikle 'Praçanda' olarak bilinen gerilla lideri Puşpa Kemal Dahal 2008 yılında başbakanlık koltuğuna oturdu. NKP-BML ise Nepal solunun daha 'ortasını' temsil ediyordu. 2015 yılında göreve gelen Nepal'in ilk kadın cumhurbaşkanı Bidhya Devi Bhandari bu partidendi.

DAHA ÇOK 'NEPAL KOMÜNİST PARTİSİ' VAR!

Fakat NKP'nin bu birleşimle bütün komünistlerin çatısı haline geldiğini söylemek güç. Öyle ki 'Nepal Komünist Partisi' ismini taşıyan bazıları yerel yönetimlerde güç sahibi 5'den fazla parti var. İşin içine sadece adında 'komünist' geçmeyen komünist partiler de girince sayı iyice artıyor! Ülkede ana muhalefet görevi ise kraliyet döneminde demokratik hareketlere ev sahipliği yapan Nepal Kongre Partisi'nde. Bu parti de sosyalist gelenekten ancak yıllar içinde sosyal demokrat bir kimliğe geçmiş.

ORTA YOLU BİLE 'LENİNİST' ÜLKE!

Son seçimlerde 1 puandan az farkla NKP-BML'nin gerisinde kalsa da parti, temsilci sayısında üçüncü sırada yer alıyordu. NKP birleşiminden sonra Kongre, 63 vekille parlamentonun ikinci partisi konumuna geldi. Bu nedenle -gerçekliği tartışılsa da- anlaşılır bir biçimde Nepal hakkında sık sık “Öyle bir ülke ki orta yolu bile 'Leninist'” yorumu yapılıyor.

ELEŞTİRİLER VE YENİ DÖNEM

Ülkenin birleştiklerini açıklayan her iki partisi hakkında sol içinden yapılan eleştirilerin başında ise 'bekleneni verememeleri' geliyor. 2015'te onaylanan Nepal anayasasının demokratikleştirilmesi ve kraliyet izlerinin silinmesine yönelik adımlar yoksul halk tarafından olumlu karşılanmıştı. Bu anayasa merkezi yönetimi eyaletlere ayırma, kadın hakları, devlet kurumlarıyla din arasında mesafe koyma, insan hakları gibi alanlarda atılan adımları kapsıyordu. Fakat Nepal'de 'sosyalizmin inşa' gibi bir süreç yaşandığını söylemek oldukça güç. Üstelik ülkenin jeopolitik konumu da işin içine girdiği zaman, her şey daha da karmaşıklaşıyor. Hindistan ve Çin arasındaki bu bölgede siyaset büyük ölçüde iki güç arasında kurulacak dengelere göre şekilleniyor. Asya'nın iki büyük gücü arasındaki rekabette bu yoksul ülkenin kelimenin tam anlamıyla 'araya sıkıştığını' söylemek yanlış olmaz. Çünkü bu ülkelerle kurulan ilişkiler ve her an bozulabilen hassas dengeler ülke ekonomisini bir anda yerle bir edebilecek potansiyele sahip. Hindistan ile yaşanan 'elektrik enerjisi' gerilimi buna bir örnek olarak gösterilebilir.

Yani aslında NKP'nin eleştirilere ne denli kulak asacağını ve ortaklaşılan noktalarda belirtilen ve 'Marksizm-Leninizm'in partiye ne kadar rehberlik edebileceğini biraz da hükümetteki partinin pratiği gösterecek. Ancak bu birleşmenin şimdilik ülkede coşkuyla karşılandığını söyleyebiliriz...

Kaynaklar ve detaylı bilgilerin yer aldığı linkler

1- https://www.telesurtv.net/english/news/Nepal-Ruling-Leftist-Parties-Merge-into-Marxist-Leninist-Party-20180517-0005.html

2- https://www.evrensel.net/haber/322673/nepal-tamamina-erdirilememis-bir-devrim-mi

3- https://www.peaceinsight.org/conflicts/nepal/conflict-profile/key-people-and-parties/

4- http://kathmandupost.ekantipur.com/news/2018-05-16/nepal-communist-party-will-have-441-member-central-committee.html

5- http://www.wiki-zero.net/index.php?q=aHR0cHM6Ly9lbi53aWtpcGVkaWEub3JnL3dpa2kvRmVkZXJhbF9QYXJsaWFtZW50X29mX05lcGFs

6- http://kathmandupost.ekantipur.com/news/2018-05-17/uml-maoist-unite-official-announcement-shortly.html