Yeni nesil para Bitcoin: Kumardan farkı yok!

DUVAR - Bitcoin için, ‘düğünde takı olarak bile gönderebileceğiniz sanal bir para birimi’ desek yanlış olmaz. Son zamanlarda sıkça karşımıza çıkan bu sanal para birimi, şüphesiz ki yükseldikçe yatırımcısına para kazandırıyor. Piyasa uzmanları insanlara 'her an çöküş' mesajı verirken Bitcoin madenciliği bilgisayar desteğine ihtiyaç duyduğu için yüksek miktarlarda enerji harcanmasına sebep oluyor.

Damada arkadaşından 'bitcoin'

BITCOIN: KİŞİDEN KİŞİYE ELEKTRONİK PARA SİSTEMİ

Bu ödeme sistemi, ilk olarak Ocak 2009’da hayatımıza girdi. Kimliği bilinmeyen Satoshi Nakamoto takma isimli ‘şifreleme’ uzmanı, yazdığı 9 sayfalık bir belge ile Bitcoin’i duyurdu ve kısa sürede işler hale getirdi. Nakamoto'nun kim olduğuna dair hâlâ net bilgi bulunmamakta. Bu ismi kullananın tek bir kişi mi yoksa bir grup mu olduğu da tartışma konusu.

Bitcoin belgelerinde, alt yapısını bir çeşit zincirin (blockchain) oluşturduğu bu sistemden ‘kişiden kişiye elektronik para birimi’ olarak bahsediliyordu. Burada tüm dünyayı heyecanlandıran ‘kişiden kişiye’ kelimeleriydi ve büyük bir anlam ifade ediyordu. Keza bu elektronik para birimi, herhangi bir kuruluşa veya merkez bankasına ait değildi.

Bu durumda Bitcoin, hiçbir yere bağlı olmadığı için; finansal organizasyonları, bankaları, merkez bankalarını ortadan kaldırıyordu ve ‘para’ denilen ve dünyanın üzerinde döndüğü bu icadı kuruluşların denetlemesine izin vermiyordu. Fiziksel olmadığı için aktarımı konusunda da kimse buradan komisyon alamıyordu. Aksine herkes kim, kime, ne kadar göndermiş inceleyebiliyordu.

KRİPTOGRAFİ VE BLOCKCHAIN: SİSTEMİN TEMELİ

Merkezi otoritesi olmayan Bitcoin’in kullanımı ve üretimi tümüyle ‘kriptografi’ yani şifreleme üzerine tasarlanmıştır. Bu da tamamen sanal olan paranın ele geçirilmesini neredeyse imkansızlaştırmaktadır. Kriptografi ile kişilerin özel ve genel şifreleri para transferlerini imzalıyor, Bitcoin ağına gönderiyor burada kontrolden geçiyor, onaylanıyor ve 'blockchain' isimli belgelerde kaydı tutuluyor. Ancak bütün bu şifreleme ve kayıt beraberinde bilgisayarların çözmesini gerektiren matematik işlemlerini getiriyor.

Tüm ödemelerin kaydını tutan ve üzerine bütün dünyaya yayılmış bu kayıtlı belgelerin çalınması ve değiştirilmesi de mümkün değil çünkü; bilgisayarı olan herkes bu para transferlerinin kaydını tutabiliyor ve hepsi aynı anda senkronize oluyor. Bu belgeler kimseden gizlenmediği için herhangi biri bunları indirip inceleyebiliyor. Kişilerin kimlikleri ve hesapları şifreli olduğundan parayı kimin harcadığı açıkça belli değil ancak, yazılan tüm satırlar Bitcoin’lerin geçmişini tutuyor.

İşte blockchain (blok zincir) denilen bu sistemi kullanan Bitcoin ağında, 'madenciler' olarak isimlendirilen bu bilgisayarlar kullanıcıları, zincirin yönetimine katılıyor. Madenciler, şifrelenmiş ve matematik problemlerine dönüştürülmüş işlemleri, bilgisayarlardaki ekran kartlarının işlem gücü ile çözüp yeniden inşa ediyor. Dijital kimlikleri olan kullanıcıların, yine dijital kimlikleri olan kullanıcılara gönderdiği paranın kaydını tutuyor, aynı paralar bir daha harcanmasın diye hesap hareketlerini izliyor. Tabii bunun karşılığında da belirli miktarda Bitcoin kazanıyorlar. Buna da ‘madencilik (mining)’ deniliyor.

AZ PARA: DEĞERLİ PARA

Bahsi geçen bu işlemlerin ekran kartlarının gücü ile tutulmasıyla ödül olarak yeni Bitcoin’ler oluşturuluyor ancak gün geçtikçe bu süreç daha da zorlaşıyor.  Sistemi kodlayan Nakamoto, sınırsız Bitcoin'in bir anlamı olmayacağını düşünerek, dünya üzerinde üretilebilecek Bitcoin miktarını da önceden belirlemiş. Buna göre, sadece 21 milyon Bitcoin üretilebiliyor ve son Bitcoin’in 2140 yılında ortaya çıkacağı biliniyor. Şu an dolaşımda olan miktar ise 16 milyon civarında.

Gün geçtikçe daha fazla insanın ilgi göstermesi ise Bitcoin’i daha da değerli hale getiriyor. Amerika Birleşik Devletleri merkezli araştırma şirketi olan FundStrat Global Advisors, Bitcoin’in değerini hesaplarken bu para biriminin kullanım sayısını ve birimi kullanan hesapların büyüklüğünü göz önünde bulunduruyor. Şirkete göre önümüzdeki beş yıl içerisinde dünyadaki tüm Bitcoin’lerin toplam değeri 350 milyar dolar olacak ancak; tüm bunlar yaşanırken bazı kesimler de konu hakkındaki endişelerini dile getirmeye devam ediyor.

ELEKTRONİK PARA BİRİMİ İÇİN GEREKEN: ELEKTRİK

Cambridge Üniversitesi’nin Bitcoin madenciliği hakkında yaptığı bir araştırmada, işlemlerin büyük bir kısmının Çin’de gerçekleştirildiği belirtiliyor. Sistemde her transfer kayıt altına alındığı için, bu noktada bilgisayar desteğine gerek duyuluyor. Kayıtlar sırasında yüksek miktarda enerji tüketimi söz konusu oluyor ve uzmanlar, ağa girilen işlemlerin doğrudan fosil yakıtlarla üretilen enerjiye bağlı olduğunu aktarıyor.

Bitcoin üretiminde ve kayıt tutulmasında harcanan enerji miktarı ise Mozambik ve 6 milyon nüfuslu Türkmenistan’ın tükettiği enerji ile aynı seviyede.

Konuyu finansal açıdan değerlendiren uzmanlara göre de Bitcoin’e yatırım yapmanın kumar oynamaktan bir farkı yok. Geçtiğimiz günlerde İngiltere Finansal Hizmetler İdaresi (FSA) Genel Müdürü Andrew Bailey, Bitcoin'i satın alanların kumar ile aynı riskleri aldığını da belirtti.

Deutsche Bank'tan Bitcoin uyarısı

Alman Deutsche Bank Başekonomisti Torsten Slok, şifrelenmiş bu para biriminin her an patlamaya hazır olduğunu söylüyor ve müşterilerine gönderdiği "2018’deki en önemli riskler" arasında Bitcoin’deki olası bir çöküşü tahmin ediyor.

Dünya üzerinde, Bitcoin’in karşısında bulunan hükümetler bu sistemde düzenlemelere gitmeye çalışıyor. Bu günlerde Türkiye hükümeti Bitcoin’in vergilendirilmesine yönelik hazırlık yaparken, bakanlar da yatırımcıları bu konuda uyarıyor. Ekonomi Bakanı Mehmet Şimşek blockchain sisteminin içinden gelen bu para birimi hakkında "Bu spekülasyondan uzak durmalı. Bitcoin fiyatı aniden aşırı derecede yükselebileceği gibi daha sonra çöküşe de geçebilir"diyor.

Mehmet Şimşek'ten Bitcoin uyarısı