Piyasadaki cevizin yüzde 72'si ithal
Türkiye'deki 9.5 milyar liralık kuruyemiş pazarının yüzde 30'unu ceviz ve baden oluşturuyor. Piyasadaki cevizin yüze 72'si, bademin ise yüzde 80'i ithal ediliyor.
DUVAR - Tarımda dışa bağımlılık her geçen yıl daha da artıyor. Tüm Kuruyemiş Sanayicileri ve İş Adamları Derneği (TÜKSİAD) verilerine göre Türkiye'de tüketilen ceviz ve bademin tamamına yakını ithal ediliyor. Cevizin ithal edildiği ülkeler ise Amerika, Ukrayna ve Özbekistan şeklinde sıralanıyor.
Üretimin talebi karşılayacak düzeyde artmamasının, ithalatın dönem dönem artış göstermesine neden olduğunu belirten Türkiye Gıda ve İçecek Sanayii Dernekleri Federasyonu (TGDF) Genel Sekreteri İlknur Menlik "Ceviz üretimindeki artışın önündeki en büyük engel, verimde yüzde 100’e varan düşüşlere neden olabilen ceviz antraknozu hastalığı. Badem yetiştiriciliğinde ise en büyük sorunların kaynağı don ve aşırı yağışlar gibi hava olayları. İlkbaharda don beklenen bölgelerde ekim yapılmaması, sorunla kısmen başa çıkılmasını sağlamıştır" dedi.
Tüm Kuruyemiş Sanayicileri ve İş Adamları Derneği (TÜKSİAD) Genel Sekreteri Ceren Topçu ise ceviz ve bademde kaçak geçişlerin çok olduğuna dikkat çekti. Bunun sebebinin de verginin yüzde 42.3 olmasına bağlayan Topçu "Yerli ceviz bulmak çok zor. Yerli badem yer yer bulunuyor ama hem pahalı hem yeterli değil. Tüketimi ithalatta karşılıyoruz. Geçen yıl yüzde 43.2 oranında her iki üründe de vergi vardı, bu çok yüksek bir oran. Ama 31 Aralık 2017 tarihinde yeni bir ithalat rejimine ek karar yayınlandı. Ceviz ve bademin vergileri yüzde 15'e düştü. Biz 2018 yılında ithalatın tamamının resmi yolarla yapılacağını düşünüyoruz. 2018 yılının sonunda gerçek rakamlara ulaşacağız" değerlendirmesinde bulundu.
'ÇİFTÇİ TEŞVİK EDİLMELİ'
Kuruyemiş sektörü iç pazar büyüklüğünün 9.5 milyar lira olduğunu ifade eden Topçu "Bunun içinde iç badem yaklaşık 1 milyar lira yani 300 milyon dolar. 500 milyon doları da iç ceviz. İkisinin pazar büyüklüğü toplamı 800 milyan dolar. Toplam iç pazar büyüklüğünün yüzde 30'unu iç ceviz ve badem oluşturuyor. Resmi rakamlar cevizin yüzde 32'si ithal ediliyor görülüyor ama kaçak geçişleri düşündüğümüzde bu oranın yüzde 72 olduğunu düşünüyoruz. Bademin yüzde 80'ini ithal ediyoruz. Kaçak olarak Türkiye'ye getirilen badem miktarı da buna dahil" dedi.
Çiftçinin teşvik edilmesi halinde yerli ceviz üretiminin kendiler için daha iyi olacağını söyleyen Kuru Gıda Toptancıları'ndan Mehmet Özbuğanlı, "Yerli malı daha lezzetli ve ekonomiye de katkısı daha çok olur. Gidip Güney Amerika'dan ceviz getireceğimize kendi ürünümüzü tüketmiş oluruz" önerisinde bulundu.
(DHA)