Sigaraya karşı yeni eylem planı: Vergiler artıyor

DUVAR - İktidar tütün ürünlerindeki vergilerin artırılması için mevzuat değişikliği taslağı hazırlayacak. Yeni vergi sistemi 2019-2023 yılları arasında hayata geçirilecek.

Tütün Kontrolü Strateji Belgesi ve Eylem Planı 2018-2023 tamamlandı. Tütün ürünlerinin dünyada olduğu gibi Türkiye'de de en yaygın kullanılan bağımlılık yapıcı maddeler arasında yer aldığı belirtilen eylem planında, tütün kullanımının aynı zamanda önlenebilir hastalık ve ölüm sebepleri arasında ilk sırada bulunduğu vurgulandı.

YÜZDE 80'İ DÜŞÜK VE ORTA GELİRLİ ÜLKELERDE

Dünya genelinde tütün ürünü kullananların yaklaşık yüzde 80'inin düşük ve orta gelirli ülkelerde yer aldığına dikkati çekilen eylem planında, Türkiye'nin 28 Nisan 2004'te Tütün Kontrolü Çevre Sözleşmesi'ne imza atarak tütün kontrolünün sağlanması ve önleyici tedbirlerin alınması için harekete geçtiği anımsatıldı.

Bu kapsamda ilgili mevzuatların hazırlanarak kapalı alanlarda sigara içilmesinin yasaklandığı hatırlatılan eylem planında, alınan tedbirlerle 2014 yılında yüzde 32.5 olan tütün kullanım oranlarının 2016 yılında yüzde 31.6'ya kadar düşürüldüğü ifade edildi.

Toplumdaki tüm bireylerin, tütün ürünlerin sağlık, ekonomik, çevresel ve sosyal zararlarından korunması amacıyla hazırlandığı belirtilen eylem planında, nihai amaca ulaşabilmesinin izlenmesi için 'nihai amaç göstergeleri' belirlenerek, 2018-2023 döneini kapsayan hedefler tespit edildi.

'FİYATTA YÜZDE 10'LUK ARTIŞ KULLANIMDA YÜZDE 5 DÜŞÜŞ SAĞLIYOR'

Tütüne talebin azaltılması için fiyat ve vergi önlemlerinin özellikle gençlerin sigaraya başlamasını önleme konusundaki etkisinin büyük olduğu savunulan eylem planında, vergi artışı yoluyla, talep edilen tütün ürünü miktarının azaltılması tezine işaret edildi. Fiyatlarda yüzde 10'luk bir artışın tütün kullanımında yüksek gelirli ülkelerde yüzde 4, orta ve düşük gelirli ülkelere ise yüzde 5'lik bir azalışa neden olduğu ve fiyata duyarlı düşük gelir grubundaki bireyler ve gençler için tütün ürünlerin erişebilirliğini azalttığı ifade edildi.

Tütün ürünleri üzerinden sadece belli oranda vergi almanın yetersiz olduğu, tütün ürünleri fiyatının belli bir eşiğin altına düşmesini engelleyecek bir mekanizma geliştirilmesi gerektiği ifade edilen planda, böylece oluşturulan yüksek fiyatların özellikle gençleri tütün ürünü kullanmaya başlamaktan vazgeçireceği ve halen kullanmakta olanları ise bırakmaları için teşvik edeceği görüşüne yer verildi.

YENİ VERGİ POLİTİKASI

Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi'nin (TKÇS) politika paketi niteliğinde önerilen önlemler içinde yer alan tütün ürünlerindeki vergilerin artırılmasına ilişkin de düzenlemenin öngörüldüğü eylem planı kapsamında, ulusal politikalarla uyumlu vergi ve fiyat politikası uygulanacağı kaydedildi

Türkiye'de tütün ürünleri üzerinden, nispi ve maktu olmak üzere iki ayrı Özel Tüketim Vergisi tahsil ediliyor. Bunların üzerine, KDV'siz fiyat üzerinden yüzde 18 KDV ekleniyor ve sonuçta bir paket sigara üzerindeki ortalama vergi yükü yüzde 85.3 düzeyine ulaşıyor.

Eylem Planı ile tütün ürünleri üzerindeki vergi yükünün artırılarak, tütün ürünlerinin fiyatlarının yükseltilmesini sağlayacak faaliyetlerin hayata geçirilmesi planlanıyor.

Bu kapsamda, vergi tutarlarının kişi başı yurt içi hasıla oranları ile asgari ücretteki artışlar göz önünde bulundurularak arttırılması, vergi tutarlarının en az nihai göstergelerdeki hedeflere ulaşabilecek düzeyde yükseltilmesi sağlanacak.

OCAK VE TEMMUZ ZAMLARI DEVAM EDECEK

Bu konuda Maliye Bakanlığı, sorumlu ve iş birliği yapılacak kurum olacak. Bu yıl içinde sigara fiyatlarının özellikle çocuk ve gençlerin ulaşabilirliğini azaltacak ölçüde artırılabilmesi için mevcut sistemin gözden geçirilecek ve ihtiyaç duyulan mevzuat değişikliği taslağı hazırlanacak. 2019-2023 yılları arasında ise yeni vergi sistemi hayata geçirilecek.

Otomatik fiyat güncelleme mekanizması, tütün ürünlerinin fiyatlarının satın alma gücünün üstünde artmasını sağlayacak şekilde sürdürülecek.

Tütün mamullerinden alınan ÖTV tutarlarının, ocak ve temmuz aylarında, artırılmasına devam edilecek.

Uçları açık purolar ve sigarillolarda uygulanan vergi oranları, sigaralara uygulanan vergi oranları ile aynı düzeye getirilecek.

İTHAL ÜRÜNLERDE VERGİ ARTIRILACAK

Ayrıca, tütün mamullerinin üretim, ithalat, satış ve sunumundan gelir elde edenlerin ödeyecekleri vergi tutarlarının artırılması kapsamında, ithal tütünden alınan vergi oranları yükseltilecek. Bu yıl içinde ithal tütünden alınacak yeni bir vergi sistemi için gerekli taslak mevzuat hazırlanacak ve 2019'da ilgili mevzuat hayata geçirilecek.

Sigara bayileri, nargile kafeler gibi tütün ve tütün mamülü satış veya sunum yapan kişi ve kuruluşlardan ÖTV ve KDV gibi vergilere ilave olarak tütün mamülü tedarikçilerine ödedikleri fatura tutarının belli bir miktarının tütünle mücadele çalışmalarında kullanılmak üzere genel bütçede yeni bir vergi olarak tanımlanması sağlanacak. Bunun için bu yıl içinde hazırlanacak mevzuatın seneye hayata geçirilmesi sağlanacak.

SİGARA SATIŞ YAŞI 18'DEN 21'E ÇIKARILACAK

Sağlık Bakanlığı tütün ürünleri ile ilgili acil eylem planı hazırladı. İlk etapta halen 18 yaşından küçükler için uygulanan sigara ve tütün mamülleri satış yasağı, 21 yaşa çıkarılacak. Tütün ürünlerinin perakende satışı veya nargilelik tütün ürünü sunumu yapılan işyerleri için de, okul ve yurtlara kapıdan kapıya en az 500 metre mesafede olma zorunluluğu getirilecek. Çocuk ve gençlerin tütün ürünleri kullanımından korunması ve ulaşabilirliğin engellenmesi amacıyla alınması planlanan önlemler şöyle belirlendi:

-18 yaşını doldurmamış bireylere tütün ürünlerinin satış, dağıtım ve sunumunu yasaklayan mevcut yasal düzenlemeye uymayanlara caydırıcı nitelikte cezai müeyyideler getirilecek ve düzenli denetim yapılacak.

-Adet bazında tütün ürünü (tek sigara vb.) ve sarmalık kıyılmış tütün, makaron ve yaprak sigara kâğıdının gençlere satışını önlemeye yönelik tedbirlere ağırlık verilecek.

-18 yaşını doldurmamış bireylere tütün ürünlerinin satış, dağıtım ve sunumu yapılması halinde uygulanan cezai müeyyideye ek olarak idari para cezasının uygulanacak ve satış-sunum ruhsatının iptal edilmesi sağlanacak.

-Tütün ürünleri satıcılarının ürün alacak gençlerden 18 yaşını doldurduklarını gösterir resmî belgeleri istemelerinin sağlanacak ve satıcılar bu konuda bilgilendirilecek.

-Tüm satış ve sunum noktalarına güvenlik kamerası bulundurma ve yapılan denetimlerde görevlilere mahkeme kararı olmaksızın görüntüleri sunma zorunluluğu getirilecek.

-18 yaşını doldurmayan bireylere tütün ürünlerinin satış ve dağıtımını yasaklayan mevcut yasal düzenlemenin kapsamı genişletilecek ve tütün ürünü satın alabilme yaşı, 18'den 21'e çıkarılacak.

-Tütün ürünlerinin perakende satışı veya nargilelik tütün ürünü sunumu yapılan işyerleri, örgün eğitim kurumları ve öğrenci yurtlarına kapıdan kapıya en az 500 m mesafe olmak zorunluluğu getirilecek.

– Tütün ürünlerinin logo, renk ve şekillerinin, şeker, çerez, oyuncak, tişört, çanta vb. nesnelerde bulunması engellenecek, bunların dağıtımı ve satışı yasaklanacak.