İşlemler iptal: Halkbank’ta neler oldu?

ANKARA - Türkiye’de ekonominin seyrinin dikkatle takip edildiği en önemli mecralardan birisi döviz/TL paritesi. Bankaların alım satımda kullandıkları değerler bu anlamda yol gösterici bir niteliğe sahip. Halkbank’ta dün akşam meydana gelen tuhaflıksa döviz kurunu takip edenleri şaşkınlığa uğrattı. Bankanın mudileri ve yatırımcılar Halkbank’ın sitesine girdiklerinde doların 3.72, Euro'nun ise 4.32’den satıldığını gördü.

DOLAR KURUNUN ÖNLENEMEZ DÜŞÜŞÜ

Halkbank’ın yaptığı açıklamaya göre, "bir bankanın hatalı swap point girmesi sonucunda Bloomberg’ten gelen swap point, 0,0025 yerine 2,5000 olarak girilmiş buna bağlı olarak da otomatik olarak bunu işleyen sistemde dolar kuru, 6, 575 yerine 4,100 seviyesine inmiş"ti.

Hatalı işlem uyarınca devam eden süreçte piyasalarda işlemler geçtikte 3,72 seviyesine kadar geriledi ve diğer yabancı para cinslerine de yansıdı. Kurda 22.01’de başlayan düşüş 22.39’a kadar sürdü ve banka işlemleri 22.57’de durdu.

HATA DENİZ BANK KAYNAKLI

Halkbank, yaptığı araştırma sonucunda swap pointi kendisine yanlış ileten Bloomberg’e ulaştı. Bloomberg’in kontrolleri sonrasında ise hatanın Deniz Bank’ın swap pointi ortalamada büyük oynama yaratacak şekilde hatalı girmesinden ve Bloomberg'in bu swap pointi aktarmasından kaynaklandığını duyurdu.

SINIRLI İŞLEM YAPILDI VE İPTAL EDİLDİ

Halkbank tarafından yapılan ilk açıklamada ne kadarlık işlem yapıldığının bilgisi ise paylaşılmadı. Banka yaptığı açıklamada döviz alım satımı swift sisteminin kapalı olduğu zaman aralığında olduğu için bankanın dışına çıkmadığını belirtti. Halkbank, internet üzerinden bireyde döviz alım limitinin 100 bin, kurumsal hesaplarda 500 bin ile sınırlı olduğunun ve bu düşük kurdan yapılan işlemlerin bankanın dışına çıkamadığının altını çizdi.

Banka, bugün yaptığı ikinci açıklamada ise kurun hatalı gösterilmesinden ötürü dün gece söz konusu zaman aralığında yapılan işlemlerin iptal edildiğini duyurdu. "Bankanın ve mudilerin mağdur edilmesinin önüne geçildiğini" söyledi.

'ŞİŞMAN PARMAK' MI?

Halkbankası iki açıklamayla durumu aktarsa da ortada yanıtlanmamış bazı sorular mevcut. Halkbank’ın sitesinde 31 Ağustos akşam saatlerinde yaşanan bir 'şişman parmak' durumu muydu?

Şişman parmak, bankacılıktan ziyade borsada bir veri girerken insan hatası sebebiyle yanlış rakamlara basılarak olmaması gereken işlemin gerçekleşmesinin adı. Daha çok borsada traderlerdan kaynaklanan bu duruma yer yer bankacılıkta da rastlanıyor. Halkbank konusundaysa yapılan açıklamalarda bu durumun "Deniz Bank’ın swap pointi yanlış girmesinden ve Bloomberg’in bu şekilde aktarmasından kaynaklandığı" belirtiliyor. Açıklama dikkate alındığında bunun bir şişman parmak olayı olduğu görülüyor. Ancak bu durumun nasıl ortaya çıktığı hem Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) hem de Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından araştırılıyor.

Peki 'şişman parmak' olayı ilk defa mı bankacılıkta ve Türkiye’de yaşanıyor?

Uğur Gürses: Halkbank'ta hatadan çok hatanın nasıl açıklandığı önemli

AKILDA KALAN ŞİŞMAN PARMAK VAKALARI

Bankacılık alanında en akılda kalan örnek 2015’te Deutsche Bank'ın 6 milyar dolarlık hatalı işleminde yaşandı. Deutsche Bank, bankacı hatası nedeniyle 2015’te bir hedge fon müşterisine yanlışlıkla 6 milyar dolar göndermişti. Banka, hatayı fark edince müşterinin hesabından parayı geri çekmiş ve ABD, Avrupa ve İngiltere'deki otoriterlere yapılan işlemin hatalı olduğunu bildirmişti.

Türkiye’de akılda kalan şişman parmak durumu ise Mayıs 2010’da yaşandı. Borsa İstanbul Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası'nda (VİOP) bir yatırımcı VİOP Aralık kontratlarında fiyatı "98 bin 500" yazması gerekirken yanlışlıkla "89 bin 500" yazdı. Bu kontratta hızlı satışlar yaşanırken, kısa süre sonra olayın 'şişman parmak' olduğu anlaşıldı. Bu hatalı işlemin tutarının 1 milyon lira olduğu tahmin ediliyordu.

Halkbank'ın ikinci açıklaması

31 Ağustos 2018 akşamı bankamızca döviz kurlarının sisteme aktarılmasında kullanılan 3. parti bir yazılımdan kaynaklanan hatalı döviz kurları ile gerçekleştirilen müşteri döviz alım-satım istemlerinin herhangi bir geçerliliği bulunmamaktadır. Söz konusu işlemler nedeniyle Bankamızın ve müşterilerimizin hiçbir şekilde kar/zarar durumu oluşmamıştır. Sistemimiz, normal işleyişinde döviz alım-satım işlemlerine devam etmektedir. Kamuoyunun bilgisine saygıyla sunulur. "

Swap Point nedir?

Bugün ile yarın arasında iki para biriminin faiz farkıdır. Örneğin piyasalarda USD TRY 6,600 yarın valörlü işlem bugün valöre çevrildiğinde USD TRY 6,5975 olmaktadır. Buradaki swap point 0,0025’dir.