'Dolarda 'stop-loss' noktaları mayın gibi patladı'

DUVAR - ABD'yle Çin arasındaki ticaret savaşı, özellikle 'gelişmekte olan' ekonomilerde sert dalgalanmalara neden oldu. Trump sosyal medya hesabından “1 Ekim’den başlamak üzere Çin’den gelen ve şu anda yüzde 25 gümrük vergisi uygulanan 250 milyar dolarlık ürüne yüzde 30 oranında vergi uygulamaya başlayacağız. Ayrıca halihazırda yüzde 10 vergi uygulanan 300 milyar dolar değerindeki Çin ürünü de 1 Eylül itibariyle yüzde 15 oranında vergilendirilmeye başlanacak” paylaşımında bulundu. Çin de 75 milyar dolar değerindeki ABD ürününe, gümrük vergisini yüzde 5 ya da yüzde 10 artıracağını duyurdu.

Karşılıklı bu hamleler piyasalarda sert düşüşlere neden olurken, para birimleri üzerindeki baskıyı da artırdı. Türkiye'de gece saatlerinde dolar 6,39'u gördü, bankaların stop-loss'u (zarar durdurma) ile yeniden 5.80 düzeyine geriledi.

Dolarda 'ani kaza' mı oldu?

Ekonomistler, dalgalanmanın nedenlerini ve piyasaları nasıl günlerin beklediğini anlattı...

DR. GÜNGEN: ÇALKANTILI BİR ORTAM BEKLENTİSİ TETİKLEDİ

Dr. Ali Rıza Güngen, Gazete Duvar'a yaptığı açıklamada, işlem hacminin düşük olduğu anlarda yapılan al-sat işlemleri kurda dikkate değer oynamalara yol açabildiğini belirterek, "Büyük ihtimalle Merkez bankacılarının toplantısı sonrasında daha fazla faiz indirimi belirsizliği kadar ticaret savaşlarının derinleşmesi riski nedeniyle de 'yükselen piyasalar'da çalkantılı bir pazartesi öngörüldü" dedi. Çeşitli otomatik satış emirleri nedeniyle de, işlem hacmi düşükken bir fırlama görüldüğünü vurgulayan Güngen, şu değerlendirmede bulundu:

"Ancak daha sonra da düzeltme hamlesi geldi. Bu 'olanağın' son bir yılda zaman zaman kuru tutmak için kullanıldığını da görüyoruz. Türkiye, devlet bankalarının Asya piyasalarında yüklü dolar satışlarıyla zaman zaman kurda hızla yukarı çıkışı engellenmeye çalıştıkları biliniyor. Türkiye’de reel efektif döviz kurunun seviyesi ve ekonomik durgunluk nedeniyle TL'nin değerinin bir yıl öncesine benzer şekilde düşmesi zor, ancak kriz ortamında Erdoğan yönetiminin kararları ve Türkiye’nin kendisinin de derinleştirdiği çeşitli jeopolitik gerginlikler nedeniyle halen hızlı oynamalar görebiliyoruz. Dün geceki olayın doğrudan kriz ortamıyla değil, küresel piyasalarda aralarında Türkiye’nin de bulunduğu ülkeler açısından finansman maliyetlerinin artışı ve çalkantılı bir ortam beklentisi nedeniyle gerçekleştirilen birkaç hacimli işlemle ilgisi var gibi duruyor.

SAĞLAM: EKONOMİDEKİ KIRILGANLIĞIN SONUCU

Ekonomi yazarı Mühdan Sağlam ise hafta sonu ABD-Çin arasında başlayan tarife geriliminin eylül ve aralıkta ABD’nin Çin’e dönük tarifeleri artıracağını gösterdiğini belirterek, şu noktalara dikkat çekti: "Bu noktada Yuan'ın hızla dolar karşısında değer kaybettiğini gördük. Benzer biçimde Suudi Arabistan ve İsrail borsalarında sert bir düşüş yaşandı. Gece Asya’da borsaların açılmasıyla beraber TL hızla dolar karşında değer yitirdi. Yaklaşık 30 dakika süren bu gelişme, yatırımcıların zararı kes emriyle ancak durdurulabildi. Genel olarak dolar yükseliş eğilimine geçti, ancak liradaki ölçüsüz değer kaybı Türkiye ekonomisindeki sorunların yarattığı kırılganlığın bir sonucu. Lira çok kırılgan ve onu güçlendirmek için Merkez Bankası’nın elinde çok araç da kalmadı. ABD-Çin ticaret savaşı ve Almanya ekonomisindeki durgunluk dikkate alındığında dolar/TL paritesinde dalgalanmanın devam edeceğini söyleyebiliriz.

GÜRSES: KUR ÇOK DALGALANACAK

Ekonomi yazarı Uğur Gürses ise gece yaşanan dalgalanmayı, Trump'ın ticaret savaşına yeni bir basamak eklemesinin ardından kimi panik yatırımcıların TL'ye karşı dolar almasıyla kurun hızla yükseldiğini ifade etti.

Gürses, sosyal medya hesabından şu analizde bulundu:

"Trump'ın ticaret savaşına yeni bir basamak eklemesi Dolar/Yuan kurunun 7.18'e fırlamasına neden oldu. Tüm gelişen ülke paralarına ilave baskı demek bu.

Kimi panik yatırımcılar TL'ye karşı dolar alınca, kuru yukarı ittiler. Sığ piyasada kur, daha önce zararı sınırlamak için 'stop loss' siparişi bırakılan seviyelere değince kur daha da sıçradı. Daha yukarı seviyelerdeki 'stop-loss' noktaları mayın gibi patlamaya başladı ve kur 6 seviyesini de aşıp 6.33'e kadar vurdu. Sonra da bu köpük söndü. Ama Trump-Yuan döngüsü devam ettikçe kur çok dalgalanacak. Buna hazırlıklı olmak gerekiyor.

Peki neden bunlar neden TL'nin başına geliyor? Hâlâ en kırılgan para olarak görüldüğü için. O yüzden TL'nin 'koruma kalkanı' olan faizin düşürülmesi-düşürme baskısı bu kırılganlığı besliyor."

Stop-loss ( zarar-kes) nedir?