Emekliler, EYT mücadelesini örnek almalı
Büyük zorluk yaşayan, yaşam mücadelesi veren emekliler, bölük, pörçük ses çıkarmaya çalışıyorlar ama örgütlü bir biçimde daha etkin olamıyorlar. EYT’liler bir federasyon çatısı altında birleşip yasal haklarını büyük ölçüde aldılar. Erdoğan, başlangıçta EYT ile ilgili bir düzenleme yapmayacağım derken sonunda mecbur oldu. Şimdi sıra emeklilerde…
Türkiye’de toplam 15,9 milyon emekli var. 9 milyon civarındaki emeklinin maaşına Temmuz 2023’te hiç zam yapılmadı. 7 bin 500 TL en düşük emekli aylığı alan bu kesim, büyük mağduriyet yaşıyor.
Aslında ortalama emekli aylığı da 10 bin 500 TL civarında bulunuyor, sonuçta emeklilerin çok büyük bir bölümünün aylığı 11 bin 402 TL’lik asgari ücretin de altında.
Hemen her gün televizyonlarda, yazılı basında emeklilerin çok zor koşullarda yaşadığına ilişkin örnekler veriliyor. Kocaeli’nin Gebze ilçesinden yüzde 25’lik emekli zammını protesto etmek için yürüyüşe geçen emeklilere valilik izin vermedi. Emekliler de Gebze’deki bir parkta açıklama yaparak oturma eylemi başlattı.
Keza DİSK Emekli-Sen’e bağlı Edirne Şube Başkanı Sait Dayıoğlu da, TÜİK verileri esas alınarak yapılan zammın ne işçi, ne memur, ne de emeklinin yaşam gerçeğini yansıtmadığını belirterek bu durumun yaşam hakkının gaspı anlamına geldiğini ifade etti.
4 BİN TL’LİK ZAMDA ISRAR
Öte yanda Türkiye Emekliler Derneği’nden (TÜED) yapılan açıklamada, emekli aylıklarına 4 bin liralık ek zam yapılması konusunda ısrarlı oldukları belirtildi. TÜED’in açıklamasında, daha sonra şöyle denildi:
“Bu yıl emekli aylıklarına birinci altı ayda yüzde 30, ikinci altı ayda yüzde 25 zam uygulanmış ve aylıklarda toplam yüzde 62,5 artış olmuştur. 2023 yılında asgari ücrete, kamu işçisi ve memur aylığına ortalama yüzde 110 artış yapılmıştır. Görüldüğü gibi çalışanlar ile emekliler arasındaki gelir makası büyüdü. TBMM’nin açılmasıyla birlikte ek zam talebimizin gündeme alınmasını ve emeklilerimizi rahatlatacak bir artışın yapılmasını istiyoruz.”
DİSK Emekli-Sen, TÜED, Tüm Emekli-Sen gibi birçok emekli sendikası ve derneği, itirazlarını ve taleplerini ortaya koyuyor ancak daha güçlü, birleşik örgütlü bir mücadele gerekiyor.
Kaldı ki Türkiye’de ne yazık ki emeklerin sendikal örgütlenmesi yasal olarak mümkün değil. Ancak çalışanlar sendika hakkına sahip. DİSK Emekli-Sen, yıllardır bununu mücadelesini veriyor ama henüz bir sonuç alınmış gözükmüyor.
BATI’DAKİ EMEKLİ SENDİKALARI GÜÇLÜ
Avrupa ülkelerinin çoğunda ise, emekli sendikaları var. Emekliler, bu sendikaları aracılığıyla haklarını almaya çalışıyorlar. Örneğin İtalya’da her işçi konfederasyonuna bağlı emekli sendikaları mevcut. İşçiler, emekli olduklarında bağlı oldukları konfederasyonun emekli sendikasına üye oluyorlar. Bu sendikalar da hükümetle emekli aylıkları konusunda toplu pazarlık yürütüyor.
Bir başka örnek ise, Belçika’da emekli olan işçinin daha önceki sendika üyeliği devam ediyor, o sendika emeklinin haklarını koruyor. Güney ve Orta Avrupa’daki emekli sendikaları güçlü, çünkü o ülkelerdeki emekli sayısı oldukça fazla. Emeklilerin bir işsizlik sorunu olmadığı için ve ayrıca zamanları da imkan verdiğinden örgütlenerek güçlü bir potansiyel oluşturuyorlar, eylemlere katılıyorlar.
Yine bu tür ülkelerde sendikalar, emeklilerin sağlık, turizm, tatil, dinlenme gibi çeşitli ihtiyaçları için sigorta şirketleriyle ya da ilgili kuruluşlarla iş birliği yapıp sorunlarına çözüm bulmaya çalışıyor. İskandinav ülkelerinde ise genelde emeklilerin sendikası yok, emekli aylıklarını hükümetler belirliyor.
EYT MÜCADELESİ ÖRNEK ALINMALI
Ülkemizde emeklilerin bölük pörçük ve çeşitli sendika ve derneklere bağlı yürüttüğü mücadele, önemli ancak eksik kalıyor. Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT), bir federasyon bünyesi içinde örgütlenip toplumda seslerini duyurdular ve güçlü bir hareket haline geldiler.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, başlangıçta, 2019 yılında yaptığı bir konuşmada, EYT’lilerin yaş şartının kaldırılması yönündeki taleplerine karşı çıkıyordu. Erdoğan, “Seçimleri kaybetsem de ben bu işte yokum” diyordu.
Ancak EYT’liler, hem toplumsal düzeyde görünür olarak eylem yaptılar, haklılıklarını ve uğradıkları mağduriyeti topluma anlattılar, hem de muhalefetin de desteğini aldılar. Sonuçta AKP iktidarı da Mayıs 2023 seçimlerini de dikkate alarak 28 Şubat 2023 tarihinde çıkardığı bir yasayla EYT’lilerin haklarını büyük ölçüde teslim etti.
Şimdi Cumhurbaşkanı Erdoğan da, emeklilerin aylıklarında iyileştirme yapılması için Ocak 2024’ü işaret ediyor. Oysa emeklilerin dayanacak gücü yok, TBMM’nin açıldığı ekim ayında ek bir zam için güçlü bir mücadele yürütmeleri gerekiyor.
Kuşkusuz bu anlamda, muhalefetin de kendi iç sorunlarını bir an önce çözümleyip emekliler başta olmak üzere toplumun sorunlarına eğilmesi gerekli gözüküyor. Muhalefetin bu tür mücadeleyi yükseltmesi, Mart 2024 seçimlerinde de kendisine önemli bir puan kazandırabilir…