Emekliye yaşamak haram!

TÜİK’in (Türkiye İstatistik Kurumu) gerçek dışı enflasyon oranı açıklamasıyla birlikte 2024 yılında işçi, memur ve Bağ-Kur emekli aylıklarına yapılacak zam oranı da belli oldu. Buna göre, memur emekli maaşlarına toplu sözleşme zammı da dahil edilerek yüzde 49,25’lik bir zam yapılacak.

İşçi ve Bağ-Kur emekli aylıklarında ise yüzde 37,57 oranında bir artış gerçekleşecek. En düşük işçi ve esnaf emekli aylığı, kök aylık olarak 7 bin 500 TL ise, bu aylıklar Ocak 2024’te 10 bin 317 TL’ye yükselecek.

Yeni bir yasal düzenleme yapılmazsa kök aylığı 5 bin 500 TL’nin altında olan milyonlarca emekli ise yine 7 bin 500 TL emekli aylığı almış olacak. Yani bu emeklilere 2024’te sıfır zam yapılmış oluyor. Kök aylığı 5 bin 500 TL olan bir emeklinin ise 2024’teki aylığı 7 bin 566 TL’ye çıkmış olacak.

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, bütçe görüşmeleri sırasında en düşük emekli aylıklarıyla ilgili yasal bir düzenleme yapılacağını söylemişti. Ancak bu yasal düzenleme gerçekleşmedi.

TBMM de 16 Ocak 2024 tarihine kadar tatile girdi. Tatil sonrası yasal bir düzenlemenin yapılıp yapılmayacağı belli değil. Yeni işçi emekli aylıkları ise 17 Ocak 2024’ten itibaren yürürlüğe girecek.

AÇLIK SINIRININ ALTINDA

Türk-İş’in Aralık 2023 araştırmasına göre, dört kişilik bir ailenin sadece gıda harcamalarından oluşan açlık sınırı 14 bin 431 TL olarak açıklandı. Bu durumda 10 bin 317 TL olan en düşük işçi ve Bağ-Kur emekli aylığı, açlık sınırının altında kalıyor.

En düşük memur emekli aylığı ise, Ocak 2024’te 14 bin 700 TL olacak. Yani, en düşük emekli aylığı alan memur emeklilerinin maaşları da açlık sınırı düzeyinde bulunuyor.

En düşük memur aylığı ise, 32 bin 840 TL’ye yükselecek. Aslında bu ücret de, yoksulluk sınırının altında bulunuyor. Türk-İş’in dört kişilik bir ailenin gıda ile birlikte diğer asgari yaşam masraflarının dahil olmasıyla oluşan yoksulluk sınırı ise 47 bin 9 TL olarak açıklandı.

İşçi ve memur emekli aylıkları böyle iken “büyüklerimizin” aylıkları ne kadar derseniz? Onların yeni aylıklarını da açıklayalım. Emekli milletvekili maaşı, Ocak 2024’te 96 bin 958 TL olacak. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yeni brüt aylığı ise 180 bin TL.

Aylığı “düşük” olduğu için İstanbul’da ev kiralamayıp annesinin yanına taşınan Merkez Bankası Başkanı Gaye Erkan’ın da yeni aylığı 238 bin 800 TL oldu. Gaye Hanım, her halde bu aylıkla yeni bir ev kiralayabilir (!)

EMEKLİ AYLIKLARI ARASINDA FARKLILAŞMA

Öte yandan işçi ve memur emekli aylıkları arasındaki fark da giderek açılıyor. 10 bin 317 TL’lik en düşük işçi emekli aylığı ile 14 bin 700 TL’lik en düşük memur emekli aylığı arasında 4 bin 400 TL’ye yakın bir fark oluşmuş durumda.

Memur emeklileri, kamu görevlilerinin toplu sözleşme zammından da yararlandıkları için böyle bir avantaja sahip bulunuyorlar. Ancak emekli statüsünde olan insanların asgari yaşam koşullarını sağlayabilmesi için aylıklarının da eşit düzeyde olması gerekir.

Mart 2024’teki yerel seçimlerde dikkate alınarak işçi ve Bağ-Kur emeklilerine bir refah payı verilmesi gündeme gelebilir mi, bu konu da tartışmaya açık bulunuyor. Emekliler, maaşları çok düşük düzeyde kaldığı için çalışmaya mecbur oluyorlar.

DİSK-AR’ın araştırmasına göre, 2002’de emeklilerin yüzde 36,6’sı çalışırken bu oran 2022’de yüzde 46,6’ya çıkmış. Yani emeklilerin nerdeyse yarısı çalışmak zorunda kalıyor.

EN DÜŞÜK MEMUR MAAŞINA EŞİTLENMELİ

Ülkedeki yaşam düzeyi dikkate alınarak emeklilerin ve çalışanların asgari aylıkları birbirine denk bir seviyeye getirilmelidir. Yeni asgari ücret, 17 bin 2 TL oldu. En düşük emekli aylığı 10 bin lira ile 14 bin lira arasında değişiyor.

Hem en düşük emekli aylığının, hem de asgari ücretin en düşük memur aylığı ile eşitlenmesi gerekir. En düşük memur aylığı 32 bin 840 TL olduğuna göre, asgari bir yaşam düzeyi sağlayacak emeklilerin de, asgari ücretle geçinmeye çalışan emekçilerin de bu düzeyde bir aylık almasının yasal olarak sağlanması en uygun çözümdür.

Ülkemizde geçmiş dönemdeki uygulamalarda asgari ücret daha yüksek olduğundan en düşük memur aylığı da asgari ücret düzeyine getiriliyordu, emekli aylıkları da o seviyede oluyordu. Şimdi de bu durum, en düşük memur aylığı emsal alınarak yasal düzeyde yapılabilir.

Kuşkusuz esas önemli olan çalışanların ve emeklilerin örgütlü mücadelesiyle bu kazanımların gerçekleştirilmesidir. Özellikle emeklilerin EYT’lilerin (Emeklilikte Yaşa Takılanlar) mücadelesini örnek alması önem kazanmaktadır.

Eğer konu, siyasal iktidarın anlayışına bırakılırsa emeklilere yaşam “haram” gibi gözüküyor. Yani, “emekliler fazla yaşamasın, emekli aylığı da vermeyelim” noktasına geliyor. Onun için belli bir yaşa gelseler de emeklilerin daha örgütlü bir mücadele vermesi gerekiyor…