Engelliler ne yaşıyor, ne bekliyor?
Yasal düzenlemeler kağıt üzerinde yeterli olsa da engelli bireyler günlük yaşamda pek çok sorunla karşılaşıyor. Engellilerin beklentisi haklarının kağıt üzerinde kalmaması.
ANKARA- Engelliler, çıkarılan kanunlar ve yapılan düzenlemelere rağmen yaşamlarını kolaylaştıracak uygulamaların yetersiz kalmasından ve sosyal yaşamlarında güçlüklerin devam etmesinden şikayetçi. Sosyal haklarının karşılanmasını ve kalıcı çözümler üretilmesini bekleyen engelliler parklar, yaya yolları ve toplu taşıma araçları başta olmak üzere sosyal yaşam alanlarındaki düzenlemelerde iyileşme bekliyor.
‘YASA ÇIKTI ANCAK UYGULAMADA GEÇ KALINDI’
2005 yılında engelliler için çıkarılan 5378 Sayılı Yasa'nın uygulamasında sorunlar olduğunu, yasada özellikle erişilebilirlikle ilgili eksiklikler olduğunu ve bu yasayı 2023'te Anayasa Mahkemesi'ne taşıdıklarını anlatan Altı Nokta Körler Derneği Genel Başkanı Fermani Kurtel, “Mahkeme lehimize karar aldı. Yolların, ulaşım araçlarının, parkların ve kamu kurumlarının engelliler lehine iyileştirilmesi yönünde karar çıktı. Parlamentoda grubu olan partilere de bu konu ile ilgili taleplerimizi ileterek teklif ve önerilerimizi sunduk. Tabii iyileştirilme olup olmadığını takip edeceğiz" dedi.
‘BELİRLENEN ÜCRET GÜNÜMÜZ EKONOMİK KOŞULLARINDA YETERSİZ’
Engelli aylıklarıyla ilgili değerlendirmelerde de bulunan Kurtel, 2024 itibariyle yüzde 40-69 arası engeli olanlara 2 bin 797 lira, yüzde 70 ve üzeri engelli olanlara ise 4 bin 196 lira aylık ücret belirlendiğini ifade etti. Belirlenen aylıkların günümüz ekonomik koşullarında yetersiz kalacağını vurgulayan Kurtel, "Ailesinden yardım alamayanlara bu ücret yetmez. Bireyin gelir durumunun esas alınarak ücret belirlenmesi gerekiyor. Devlet, hane gelirini esas aldığından bu ücret aile yanında kalan engellilere verilmiyor. Bu duruma düzenleme getirmeliler çünkü aile bireyleri, ihtiyaç sahibi engelliye ihtiyacını karşılayacak ücret vermeyebilir ya da başka ekonomik sorunlarla da karşılaşabilirler. Tüm bu olasılıkların gözetilmesi lazım" diye konuştu.
‘ENGELLİ BAKIM DESTEĞİ ASGARİ ÜCRET DÜZEYİNE ÇIKARILMALI'
Bakıma ihtiyacı olan yaşlı ve engelliler için aileye en yüksek 7 bin 608 lira engelli bakım desteği verildiğini belirten Kurtel, 7 bin 608 lira ücretle bakıcı bulmanın zor olduğuna dikkat çekti. Kurtel, “Çalışan ya da çalışmak zorunda olan engelli yakınlarının bu devlet katkısıyla bakıcı bulması imkansız. Bu bakım ücretinin iyileştirilmesi ve asgari ücret düzeyine çıkarılması gerekli" ifadelerini kullandı.
'ENGELLİ İSTİHDAMI BİNDE 1'DEN AZ'
Kamuda ve özel sektörde engelli istihdamının yetersiz olduğuna da dikkat çeken Kurtel, "Engellilere istihdam sağlayacak bir eğitim verilmeli. Kamuda dahi yetersiz olan engelli çalışan sayısı özel sektörde çok daha az. Engelli istihdam oranı şu anda resmi olarak yüzde 3 ile 4 arasında uygulamada ise binde 1 denecek kadar az. Çalışabilir engellilerin istihdam oranının arttırılması gerekiyor. Birçok arkadaşımız mesleği olmasına rağmen iş bulmakta güçlük çekiyor. Bunun devlet tarafından çözüme kavuşturulması gerekli" diye konuştu.
‘YEREL YÖNETİMLER ENGELLİLERLE BİRLİKTE KOMİSYON KURMALI’
Yerel yönetimlerin şehir planlamacılığında engellileri gözetmediğini belirten Kurtel, her yerel yönetimin sorunu fiilen yaşayan engellilerin içinde olduğu bir komisyon kurması gerektiğini söyledi. Kurtel, “Metro istasyonları, otobüsler engellilere göre yapılmalı. Özellikle otobüslerde sesli sistem çoğu kez çalışmıyor. Bu durum yaşamımızı çok zorluyor. Engelli durağında beklerken otobüsün durmadığını defalarca yaşadım. Bu konuda şoförlerin eğitilmesi ve gerekirse tekrar bilgilendirilmesi gerekiyor. Metro girişlerinin hepsinde asansör yok. Görme engellileri bir kenara bırakalım ortopedik engelliler bu tip durumlarda daha çok zorluk yaşıyor. Bu tip durumlar normalde gidebileceğimiz yoldan çok uzakta yerleri dolaşarak ulaşımı sağlamamıza neden oluyor. Belediyelerle görüşmemize rağmen hala somut bir adım atıldığını hissetmiyoruz” dedi.
‘SOKAĞA ÇIKMAYACAK MIYIZ?’
Şehir planlamasında engellilerin dikkate alınmadığını aktaran görme engelli Samet K, "Kaldırımların ölçütü yok. Bazı yerlerde genişliği 30 santim olan kaldırımlar varken bazı yerlerde de uzunluğu 1 metreyi bulan kaldırımlar var. Engelliler rahat yürüyemiyor ve bu durum sanılandan daha tehlikeli. Biz engelliler kaza sonucu başını bir yere çarparak ölümle karşı karşıya kalabiliriz. Tehlike teşkil edecek yerlere bariyer konabilir ancak bu yapılmıyor. Türkiye'nin genelinde bu sorunlar var. Hal böyle diye sokağa çıkamayacak mıyız? Tabii bu mümkün değil ve çözüm üretilmesi gerekiyor” diyerek çözüm beklediklerini aktardı.
‘DAR GELİRLİ ENGELLİLER İÇİN ACİLEN ULAŞIM SORUNU ÇÖZÜLMELİ’
Ortopedik engelli olan Hüseyin Şahin ise metro ve otobüslerin engelliler için yetersiz olmasından şikayetçi. Asansörlerin çalışmadığı durumlarda yürüyen merdiven kullanmak zorunda kaldığını, yardım almadan ulaşım sağlayamadığını söylüyor. Otobüslerin engelliler için yetersiz olduğunu belirten Şahin, “Dar gelirli engelliler için acilen ulaşım sorunu çözülmeli. Özel aracı olmayan dar gelirli engelliler ulaşımda ciddi sorunlar ile karşı karşıya. Ulaşımdaki zorluklar bizlerin sosyal yaşamını da etkileyen bir unsur" ifadelerini kullandı.
