Erdoğan’ı devirmek zor ama mümkün!

Tuncay Yılmaz*

Rusya Ukrayna’nın beşte birini işgal etmiş durumda.

Almanya’da Sosyal Demokrat Parti, Yeşiller ve Liberaller koalisyon hükümeti 2. Dünya savaşından bu yana en yüksek askeri bütçeyi onayladı.

Japonya İkinci Dünya Savaşı’ndaki yenilgisinin ardından uluslararası anlaşmalarla da kısıtlanan silahlanma harcamalarının önündeki yasal engelleri kaldırdı.

İsviçre dış politikasının en belirleyici prensibi olan “nötrlük /tarafsızlık” halini bozdu ve Ukrayna’ya açıktan maddi ve silah yardımı yapma kararı aldı.

Fransa’nın son cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci turunda sağ ve aşırı sağın temsilcisi yarıştı.

Avusturya’da sağ muhafazakâr ÖVP son iki seçimde oyunu arttırarak birinci parti ve hükümet kurucu oldu.

Hollanda’da muhafazakâr sağcı Özgürlük ve Demokrasi için Halk Partisi (VVD) 4. kez birinci parti olarak seçilirken, aşırı sağcı – ırkçı partiler Özgürlük Partisi (PVV) ve Demokrasi İçin Forum Partisi (FvD) büyük bir yükselişle parlamentoya girdi.

Macaristan’da diktatör Orban 5. kez, Polonya’da sağcı-muhafazakâr Duda 2. Kez başkan seçildi.

İtalya’da sağ popülist Beş Yıldız Hareketi hükumet ortağı, Almanya’da faşist / Nazi AfD parlamento bileşeni olurken Yunanistan mahkemelerinin suç örgütü olarak tanımladığı Altın Şafak parlamentoya giremese de seçmenlerin yüzde 3’nün oyunu aldı.

Bu örnekleri Latin Amerika’dan Asya’ya, Afrika’dan Ortadoğu’ya pek çok ülkedeki benzer gelişmelerle çoğaltmak mümkün. Şüphesiz yanı sıra büyüyen halk muhalefetleriyle birlikte göz önünde bulundurulmalı bu gelişmeler. Peru, Arjantin, Nikaragua ve Bolivya’yı takiben Şili, Honduras ve son olarak Kolombiya’da ABD destekli, darbeci sağ iktidarlar muazzam bir halk muhalefetiyle devrildiler ve iktidarı sol, sosyalist koalisyonlar aldı.

Covid 19 Pandemisi sürecinde ve sonrasında tırmanarak devam eden bu sağcılaşma eğilimi Rusya’nın Ukrayna işgali ve son olarak NATO toplantısında karar altına alınan “Yeni Strateji Konsepti”yle adeta level (seviye) atladı.

Aslında Putin’in 2007 yılında Münih’te gerçekleşen 43. Dünya Güvenlik Konferansında, ABD/NATO otoritesini kabul etmediklerini ifade ederek ilan ettiği “çok kutuplu dünya” gerçekliği gelinen noktanın esas belirleyicisiydi.

SERMAYENİN KÜRESEL RÜZGÂRI ERDOĞAN’DAN YANA

Ne yazık ki küresel düzeyde esen sağcılaşma, gericileşme rüzgârı Erdoğan’ın yelkenini doldurmaya devam ediyor. Kendimizi rahatlatmak ve iyi hissetmek için dönüp dönüp Erdoğan’ın çekildiği iddia edilen ipine sarılmanın hiçbir yeri ve karşılığı yok yani!

Erdoğan iktidarından rahatsız olduğu düşünülen bu devletlerin Rusya savaşını bahane ederek üniversitelerden Dostoyevski derslerini kaldıran, Çaykovski’nin bestelerini repertuardan çıkarttıran, silah satmak için Afganistan’da Taliban’ın, Suudi Arabistan’da Kral El Suud’un kapısında sırada bekleyen tıynette oldukları akıllardan çıkartılmamalı.

Kapitalist – emperyalist devletlerin yapısal gerçekliklerine bir de aktüel enerji krizleri, gıda – gaz – petrol tedarik yolları, jeopolitik ihtiyaçlar eklendiğinde Erdoğan’ın NATO toplantısından nasıl güçlenerek döndüğünü anlamak o kadar da zor olmasa gerek!

BELİRLEYİCİ OLAN İÇ DİNAMİKLERDİR

Küresel sermayenin Erdoğan iktidarına pragmatik desteği şüphesiz sonsuz ve sarsılmaz değil. Bu desteği kaldıracak, Erdoğan’ın ipinin gerçekten çekilmesini sağlayacak olan, içeride gelişecek güçlü toplumsal muhalefettir.

Dünya tarihinde hep olageldiği gibi, sermaye iktidarı yükselen halk hareketini ya faşizmle, diktatörlüklerle ezmek ya da sosyal demokrasiyle kontrol altına almak ister. Sık yapılan bir siyasal analiz hatasının aksine sosyal demokrasinin yükselişi toplumsal hareketin önünü açmaz, sosyalist, ilerici toplumsal hareketlerin yükselişi egemenleri sosyal demokrasiyi devreye sokmaya zorlar.

Dolayısıyla hem tek adam iktidarından kurtulmanın hem de restorasyoncu muhalefeti aşmanın yolu güçlü bir toplumsal hareket yaratabilmemizden geçiyor.

Peki ama nasıl?

İKİLİ HEDEF

85 milyonluk Türkiye nüfusunun en kabaca 5 milyonluk büyük ve orta sermaye, rantiye ve asker-polis-yargı – bürokrasi nüfusunu çıkartırsak, geriye kalan 80 milyonun (bilinçli ya da bilinçsizce) hülyası olan insanca yaşam koşullarına ulaşabilmelerinin önünde bugün için iki büyük engel duruyor.

- Birincisi tek adam rejiminden ve AKP-MHP iktidarından kurtulmak.

- İkincisi Millet ittifakının restorasyoncu tuzaklarına takılmadan demokratik cumhuriyet yürüyüşünü, o cumhuriyet sosyal bir karakter kazanıncaya dek sürdürmektir.

Bu iki sınavdan birincisi daha çok taktiğin, ikincisi ise stratejinin konusu. Diğer bir söyleyişle birincisi politik esneklik ikincisi ise programatik / ilkesel netlik gerektirmekte.

Biraz açalım.

20 yıllık Erdoğan iktidarı tüm dönemlerinin en zayıf halini yaşıyor. “Olağan koşullarda” yeniden iktidar olmayı rüyasında dahi görmesi çok zor. Mamafih “olağan koşullarda” değiliz. Hatta uzatmalı bir olağan üstü hal içerisindeyiz.

Cumhurbaşkanı Erdoğan seçimi kazanamasa da muhalefet güçlerini seçimi kaybetmeye mahkûm edecek taktikler geliştirmeye çabalıyor. Her türlü hile, hurda, hırsızlık, baskı, şantaj, devşirme, çalma, çırpma yöntemini kullanarak ne olursa olsun iktidar koltuğunu korumak istiyor.

RESTORASYONCU ALTILI MASA

Başını CHP’nin çektiği Altılı Masa muhalefeti ise Rejimin 100 yıllık temel tıkanıklıklarının neredeyse hiçbirine dokunmadan, AKP öncesi antidemokratik statükoyu restore etmek istiyor. Tek adam iktidarının sistemi olan Cumhurbaşkanlığı Sistemi yerine kuş mu deve mi olduğu belirsiz “Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem” vaat etmek dışında dişe dokunur bir program ortaya koyamıyor.

Bu düzen için muhalefet öbeğinden elbette kapitalist sistemi aşacak bir perspektif beklemiyoruz ancak şu ana kadarki performanslarının en geri burjuva demokrasisinin gereklerini dahi yerine getirmekten uzak olduğunu belirlemek durumdayız. Örneğin Kürt sorunu, Alevilerin eşit yurttaşlık hakları, kadınların ve LGBTİ+’ların cinsiyet eşitliği ve özgürlüğü taleplerine ilişkin genel geçer laflar dışından sunulan tek bir anlamlı öneri yok!

Kaldı ki Altılı Masa, neoliberal politikaları en iyi kendilerinin uygulayacağı, sermaye için en karlı yatırım alanlarını kendilerinin yaratacağı, küresel sermaye devrelerine en efektif kendilerinin iktidarından entegre olunabileceği hususunda Cumhur İttifakıyla yarışır durumda.

Haklarını yemeyelim, elbette tek adam diktatörlüğüne, kazanılmış bütün demokratik kurumları ilga etme hedefiyle hareket eden (ve bunu büyük oranda başaran) Erdoğan iktidarına göre ehveni şer bir gerçekliği var Millet İttifakının. Ancak bu ehveni şer durum ezilenler ve emekçilerin kurtuluşu için asla yeterli olamaz.   

ERDOĞAN’A / CUMHUR İTTİFAKINA KAYBETTİRMEK

Şüphesiz Demokratik (ve devamında sosyal) Cumhuriyet hedefine sadece seçimler zemininden üretilmiş politika, taktik ve araçlarla ulaşılamaz. Bu düpedüz bir toplumsal ve siyasal devrim sürecidir. Ancak seçimler halen bu mücadelenin en önemli uğraklarından biri olma özelliğini koruyor.

Erdoğan / Cumhur İttifakı iktidarını bir kez daha seçim turnikesinden geçirmeden sürdüremez. Bundan imtina ettiği her durum sadece düzen dışı güçlerin değil, kimi düzen içi güç odaklarının da (sermayenin bir bölümü, derin devletin Erdoğan’ın kontrolünde olmayan kesimleri – Ergenekon- ve bunların siyasal, toplumsal, uluslararası izdüşümleri) karşı atağa geçeceği bir kaotik ortam yaratacaktır.

Öyleyse bizler bu süreçteki taktik ve stratejimizi seçimler gerçekliğini dikkate alarak üretmek zorundayız.

HDP’NİN SEÇİM TAKTİĞİ

HDP esasında son iki kongredir ve 2019 seçimlerinde bu tabloyu doğru çözümleyen bir taktik ve perspektifle hareket ediyor. Bir yandan öncelikli görev olarak tek adam rejiminin ilgasını sağlayacak esneklikte taktikler geliştirirken, diğer yandan da restorasyoncu sistem içi güçler karşısında demokrasi mücadelesini büyütecek ittifakları ve mücadele hattını geliştiriyor.

HDP’nin son seçimlerde başarıyla uyguladığı “Batı’da Cumhur ittifakına kaybettirmek, Kürt illerinde HDP’yi güçlendirmek” taktiği sonucu Erdoğan iktidarı bu günkü yalpalayan, sürekli eriyen ve kaybetmeye en yakın haline gelmiştir. Şayet HDP bu politik ustalığı ve taktik esnekliği gösterememiş olsaydı, bugün her alanda sarsılan Erdoğan Hegemonyası çok daha güçlü hale gelmiş olacaktı.

Burada hemen belirtmek gerekir ki, HDP bu taktiği Millet İttifakından demokratik açılım beklediği için belirlemedi. Bu taktikle HDP ne bağrına taş bastı, ne de kasabın bıçağını yaladı. Stratejik ve taktiksel olarak ne yapmak istediğini çok iyi bilerek kendi mücadelesinin, demokrasi güçlerinin ve toplumsal muhalefetin önünü açacak bir hamle gerçekleştirdi. Cumhur İttifakının muhalif kitleleri umutsuzluğa gömecek ve hegemonyasını pekiştirecek bir zafer kazanmasını engelledi.  

Şimdi erken ya da zamanında seçimlere doğru giderken bu taktik perspektif halen geçerliliğini koruyor.

İLKESEL Mİ TAKTİKSEL Mİ?

HDP’ye aynı zamanda muhalif kitleler içerisinde prestij ve destek kazandıran bu taktik ustalığı sürdürmek Millet ittifakına bir lütuf ya da oradan beklenti içerisinde olmak anlamına gelmez. Elbette bu taktik bir yandan da Millet İttifakını demokratik adımlar atmaya zorlayacaktır ancak bizim için esas önemli olan tek adam rejiminin ilgası ve restorasyoncu güçlere karşı gerçek demokrasi mücadelesinin güç kazanmasıdır.

O yüzden, HDP Eş Başkanlarının, sözcülerinin ve kimi vekillerinin zaman zaman dile getirdikleri “ilkeli ittifak” yaklaşımı esasında stratejik perspektifimizin (Demokratik Cumhuriyet) muhtevasına ters. Bizim Millet ittifakıyla ortaklaştıracak bir ilkeler manzumemiz yok. Apaçık şekilde Millet ittifakı sermayenin, HDP ve Demokrasi ittifakı emekçilerin ve ezilenlerin ilkesel perspektiflerine göre davranıyor. Altılı Masa ve Millet İttifakı HDP’nin mümkünse siyaset sahnesinden tamamen silinmesini ve onu destekleyenlerin kendilerine mecbur kalmasını istiyor. Sistemsel meseleleri geçtik, rejimin temel sorunlarına ilişkin vaat edilen politikalarda HDP’nin programının yanına dahi yaklaşmıyor.

Meseleyi bu netlikte ortaya koyduğumuzda Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde bizim için söz konusu olanın ilkesel değil taktik bir ittifak olduğu yeterince açık değil mi? Ve üstelik HDP neden kendisini sürekli olarak esas değil de “ek güç” olarak tanımlasın ki! HDP yöneticilerinin bir bölümünün diline (ve belli ki aklına da) yerleşmiş olan “sonucu tayin edici ek güç” yaklaşımından vazgeçmeli ve tüm söylemlerimizi, taktiklerimizi Demokratik Cumhuriyete doğru yürüyüşün “ana gücü” perspektifi üzerine inşa etmeliyiz. Demokratik bir cumhuriyetin temel belirleyicileri üzerinden propaganda yürütmek, yeni bir kurucu meclis gereğine işaret etmek ve bu meclisler üzerinden yapılan tartışmalarla oluşturulacak demokratik anayasa talebini yükseltmek bizi hem seçim sürecinde hem de seçimden sonra düzen içi güçlerden ve alternatiflerden ayıracak biricik yoldur.

DEMOKRATİK CUMHURİYET’İN STRATEJİSİ

Faşizmin kurumsallaşmasını durdurmak için en geniş antifaşist kesimle (sistem içi güçler dahil) taktiksel senkronize hareket; Demokratik Cumhuriyet için emekçi ve ezilen toplumsal dinamiklerle, demokrasi güçleriyle stratejik ittifak bizlere önümüzdeki dönemi kazandıracak olan biricik perspektif.

Gücünü, birikimini ve enerjisini HDP’de kolektifleştirmekten imtina eden (hatta ayırmayı tercih eden) 6 partiyle birlikte sürdürülen ittifak görüşmeleri tüm eksik ve zaaflarına karşın Demokratik Cumhuriyet’in inşası için oluşturulabilmiş en önemli mevziimiz.

Bu ittifaka atfedilecek en ucuz anlam onu sadece bir “seçim ittifakı” olarak tanımlamak olacaktır. Kendisini devrimci, antiemperyalist, sosyalist sayarak bu ittifaka katılmayan kerameti kendinden menkul kimi sol güçlerin bir başka versiyonu sayılabilecek bu yüzeysel bakış, toplumsal mücadelenin gelişmesini parlamentoya kaç vekil sokacağının hesabına kurban etme ufuksuzluğuyla malul kalacaktır.

Oysa yapmamız gereken bu ittifakı, inşasına soyunduğumuz Demokratik Cumhuriyetin kurucu meclislerinin bir nüvesi olarak görerek, onun hızla gerçek toplumsal özneleriyle ve tarihsel dinamiklerle buluşmasını sağlayacak bir yol haritası çıkartmak olmalı. Toplumsal hareketlenmenin artışına paralel olarak ciddi bir sınıf mücadelesi sahnesi oluşturacak olan seçimleri parlamentoya kaç vekil sokacağız pazarlıklarına kurban etmeden, bir yandan AKP-MHP iktidarının ilgası diğer yandan da Millet İttifakı’na mahkumiyetten kurtulmanın bir vesilesi olarak değerlendirme becerisini göstermek zorundayız. Seçimler ancak ve ancak böyle kurgulanmış bir mücadele programının içerisinde sıçrama tahtası işlevini görebilir ve parlamentoda ezilenlerin, emekçilerin en geniş, en güçlü temsiliyetin aracı olabilir.

*Sosyalistlerin Yeniden Kuruluş Partisi Kurucu Eş Başkanı