DUVAR - Uluslararası insani yardım örgütü Oxfam'ın yayınladığı rapora göre korona salgını küresel çaptaki eşitsizlikleri çok büyük oranda artırdı. 'Hileli ekonomiler' pandemiyi lüks içinde atlatan zengin elite varlık akıtırken, pandeminin ön cephesinde yer alan emekçiler faturalarını ödemeye çalışıyor. Oxfam’ın raporu, milyarlarca insan yaşam savaşı verirken, yozlaşmış ekonomik sistemin, Büyük Buhran’dan bu yana yaşanan en kötü ekonomik durgunluk döneminde süper zenginler grubunun serveti kendi ellerinde toplamasına nasıl olanak sağladığını gösteriyor.

RAPORDAN ÇARPICI TESPİTLER

'Eşitsizlik Virüsü' başlıklı rapor,  79 ülkeden 300 iktisatçının görüşüne başvurularak hazırlandı. Davos Dünya Ekonomik Forumu açılışında kamuoyuyla paylaşılan rapora göre;

🔸Milyarderlerin toplam serveti Mart 2020 ile Aralık 2020 arasında 3 trilyon 900 milyar dolarlık artışla 11 trilyon 950 milyar dolara yükseldi. Salgındaki 9 aylık süreçte dünyanın en zengin 10 erkeğinin serveti ise net 540 milyar dolar arttı. Bu rakam herkesin Covid-19 aşısına erişmesini ve kimsenin salgın nedeniyle yoksulluğa sürüklenmemesini sağlamak için fazlasıyla yeterli.

🔸En zengin 1000 kişi maddi kayıpları 9 ay gibi bir sürede tamamen telafi edip büyük meblağlarda kâr ederken, en yoksullar için salgının ekonomik etkilerini atlatmak 10 yıldan daha uzun bir süre alabilir.

EN BÜYÜK İSTİHDAM KRİZİ

🔸En çok kâr eden 32 küresel şirkete getirilecek geçici bir kâr vergisi, 2020’de 104 milyar dolarlık kaynak yaratabilirdi. Bu rakam tüm çalışanlara işsizlik yardımı ve düşük ve orta gelirli ülkelerdeki çocuklar ve yaşlılara mali destek vermek için yeterli olabilirdi.

🔸Dünya çapında 90 yıldır görülen en büyük istihdam krizi yaşanıyor. Yüz milyonlarca insan gelirini/işini kaybetti ya da yeterli gelir elde edemediği işlerde çalışıyor.

BİR KEZ DAHA, EN ÇOK ETKİLENENLER KADINLAR OLDU

🔸Salgından en çok etkilenen sektörler arasında otelcilik, lokantacılık, büro yönetimi gibi sektörler yer alıyor. Kadınların yüzde 49'u, erkeklerin yüzde 40'ı bu branşlarda istihdam ediliyor. 

🔸Dünya genelinde kadınlar, salgından en çok etkilenen düşük ücretli ve güvencesiz işlerde erkeklere oranla daha fazla çalışıyor. Bu sektörlerde çalışan kadınların ve erkeklerin oranı eşit olsaydı, bugün 112 milyon kadın işini ve gelirini kaybetme riskiyle karşı karşıya olmayacaktı. Sağlık ve sosyal hizmet alanlarında istihdamın yüzde 70'ini oluşturan kadınlar koronaya yakalanma riskiyle daha fazla karşı karşıya.

SALGINDA YOKSULLARIN ÖLÜM ORANI İKİ KAT DAHA FAZLA

🔸Koronadan ölümler düşük gelirli bölgelerde varlıklı kesimin yaşadığı bölgelerin iki katı. Ülkeler bazında etnik kesimler arasında ölümler daha fazla. Brezilya’da Afrika kökenli kişilerin Covid-19 sebebiyle ölme olasılığı beyazlara göre yüzde 40 daha yüksek. ABD’de ise siyahların ve Latinlerin Covid-19 ölüm oranları beyazlarla eşit olsaydı, bugün yaklaşık 22 bin siyah ve Latin hayatta olacaktı. Kayıtlar, İngiltere’nin en yoksul bölgelerindeki Covid-19 ölüm oranlarının en zengin bölgelerindeki ölüm oranına kıyasla iki kat daha fazla olduğunu; Fransa, Hindistan ve İspanya gibi ülkelerin yoksul bölgelerinde Covid-19 bulaş ve ölüm oranlarının diğer bölgelere oranla daha yüksek olduğunu ortaya koyuyor.

BUCHER: YOZLAŞMIŞ EKONOMİLER VARLIKLARI ZENGİN ELİTLERE AKTARIYOR

Oxfam İcra Direktörü Gabriela Bucher raporla ilgili değerlendirmesi şöyle:

"Kayıt tutulmaya (100 yıl) başlanmasından bu yana eşitsizlikteki en büyük artışa tanık oluyoruz. Zenginle yoksul arasındaki derin uçurum en az virüs kadar ölümcül. Hileli yozlaşmış  ekonomiler salgını lüks içinde atlatan zengin bir elite varlık akıtırken pandeminin ön cephesinde yer alan tezgahtarlar, sağlık çalışanları ve market satıcıları faturalarını ödemeye çalışıyor. Kadınlar ve toplumun çeperlerine itilmiş ırksal ve etnik gruplar salgının etkilerini en ağır şekilde yaşıyorlar: bu grupların yoksulluğa itilmesi, açlığa mahkûm edilmesi ve sağlık hizmetlerinden dışlanması daha olası.

EŞİTSİZLİK KAÇINILMAZ DEĞİL, POLİTİK TERCİH

Eşitsizlik, kaçınılmaz değil, politik bir seçimdir. Hükümetlerin Covid-19’dan sonra gezegeni koruyan ve yoksulluğa son veren daha eşit ve kapsayıcı ekonomiler inşa etme şansını değerlendirmeleri gerekiyor. Eşitsizlikle mücadele ekonomik kurtarma ve iyileşme çabalarının merkezinde yer almalı. Hükümetler herkesin Covid-19 aşısına ve işlerini kaybederlerse finansal desteğe erişmelerini sağlamalı. Milyonlarca insan için istihdam sağlayacak düşük karbonlu ekonomilere ve kamu hizmetlerine yatırım yapmalı ve herkesin kaliteli eğitim, sağlık ve sosyal bakıma erişmesini ve en zengin kişilerin ve şirketlerin üzerlerine düşen vergi yükünü adil bir şekilde ödemelerini sağlamalı. (EKONOMİ SERVİSİ/AJANSLAR)