DUVAR - Yeni oluşturulan bir simülasyon, bilim insanlarının ‘galaksiler arası ortam’ ya da ‘galaksiler arası gaz ve toz’ dedikleri olguya odaklanarak Büyük Patlama’nın ardından geçen ilk birkaç saniyeyi haritalandırıyor.

Kanarya Adaları Astrofizik Enstitüsü’nde (IAC) görevli araştırmacıların öncülüğünü üstlendiği bir ekip, 100 bin saat süren hesaplamayı tamamlaması amacıyla bir bilgisayarın var olan modelleri tanımak üzere eğitildiği bir algoritma türü olan makine öğrenimini yöntemini kullandı. Projenin algoritmasına ‘Hydro-BAM’ adı verildi.

İLK SANİYELER İLK KEZ SİMÜLE EDİLDİ

IAC temsilcilerinin 20 Mayıs’ta verdiği demece göre, yeni çalışma, araştırmacıların karanlık madde, enerji kazanmış gaz, nötr hidrojen ve evrenimizin yapısını anlamak için gerekli olan diğer kozmik bileşenler de dahil olmak üzere, çeşitli fenomenleri haritalandırmalarına olanak sağladı.

Araştırmacılar, “Gerçekleştirdiğimiz çalışma, ‘Lyman-alfa ormanları’ diye adlandırılan yüksek hassasiyetli yeniden üretim işlemini de mümkün hale getirdi” diye ekliyorlar. Bahsi geçen, galaksilerin ve benzer gök cisimlerinin spektrumunda (ışık imzasında) bulunan belirli bir çizgi kalıbı ve bu kalıp hidrojen gazı bulutları galaktik ışığı emdiği zaman ortaya çıkıyor.

Araştırmacılar, “Bu tür ‘sanal evrenler’ kozmoloji çalışmaları açısından bir test sahası işlevi görüyor” diyorlar. “Bununla birlikte, simülasyonlar hesaplama bağlamında aşırı pahalı ve var olan bilgi-işlem tesisleri sadece küçük kozmik hacimleri keşfetmemize imkân tanıyor.”

Hydro-BAM, olasılığı, makine öğrenimi ve kozmolojiyi, yani evrenin tarihini içerecek biçimde tasarlandı. Araştırmacılar, “Bu algoritma, yalnızca on-yirmi saniye içerisinde fazlasıyla doğru tahminlere ulaşmayı olanaklı kıldı” diyorlar.

PEK ÇOK BİLİNMEYEN VAR

Galaktik spektrumlardaki ‘absorpsiyon’ [emilim/soğrulma] grafiklerinin çizilmesi, ekibin hidrojen gazı bulutsularının nerede bulunduğu hakkında bilgi edinmesini sağladı. Evrenin sürekli genişlediği hesaba katıldığında, konum, mesafe için bir temsilci görevi üstlenir. Bunun yanı sıra, bulutsular, galaksiler arası gaz ve toz ortamında nelerin var olduğuna ilişkin ipuçları da sağlar.

İspanya’da bulunan La Laguna Üniversitesi, IAC ve İtalya’da bulunan Padua Üniversitesi’nde doktora öğrencisi ve araştırmanın başyazarı olan Francesco Sinigaglia, verdiği demeçte, “Modellemeye çalıştığımız galaksiler arası gaz, karanlık madde ve nötr hidrojen miktarları arasındaki bağlantıların hiyerarşik biçimde iyi organize edildiğini anladığımızda, bir sıçrama yaşandı” diyor.

Araştırmayla bağlantılı bir makale Kasım 2021’de ve en son makale mart ayında The Astrophysical Journal dergisinde yayınlandı.

Kaynak: Space

Çeviren: Tarkan Tufan