EYT'lilerin maaşında kayıp: 2022'de dilekçe verenler daha kazançlı
EYT ile emeklilik hakkı elde edecek kişiler 2022 yılında dilekçe veren aynı prim gününe sahip emsallerine göre daha düşük tutar ile emekli aylığı almaya hak kazanacaklar.
DUVAR - Habertürk Yazarı Ahmet Kıvanç, Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenlemesi ile emekli olacakların maşlarının, kendileriyle aynı koşullara sahip olan ancak geçen yıl emeklilik dilekçesi vermiş olanlara göre daha düşük olacağını yazdı.
Ahmet Kıvanç'ın yazısının bir bölümü şöyle:
Emekli aylığı, çalışma hayatı boyunca Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) bildirilen prime esas (brüt) kazanç tutarı, aylık bağlama oranı ve prim gün sayısına göre belirleniyor. SGK’ya bildirilen brüt kazancı ve prim gün sayısı yüksek olanlar daha fazla emekli aylığı alıyor.
Ancak, prim günü ve prime esas kazancı aynı olan kişinin emeklilik dilekçesi verdiği tarih de bağlanacak aylığın tutarı konusunda belirleyici olabiliyor. Enflasyonun ve milli gelir artış hızının düşük olduğu yıllarda fark düşük olurken, enflasyonun ve milli gelir artış hızının yüksek olduğu yıllarda fark çok açılabiliyor.
Bu farkın neden ortaya çıktığını genel hatlarıyla anlatalım. Emekli aylığı bağlanırken, öncelikle, SGK’ya çalışma hayatı boyunca bildirilmiş olan prime esas kazançların bugünkü değerleri hesaplanıyor. 2000 öncesindeki kazançlar gösterge sistemiyle (göstergenin memur maaş katsayısı ile çarpımı sonucu); 2000 – 2008 arasındaki kazançlar tüketici fiyat endeksi (TÜFE) artışı ve milli gelirdeki artışın yüzde 100’ü; 2008 sonrasındaki kazançlar ise TÜFE artışı ve milli gelirdeki artışın yüzde 30’u dikkate alınarak güncelleniyor. Son yılın güncelleme işlemi ise dillekçe verilen tarihe göre değişiyor.
Örneğin, emeklilik dilekçesini 2022 yılında temmuz – aralık döneminde, yani 31 Aralık tarihinden önce vermiş olanların aylıkları hesaplanırken Ocak 2022’deki tutar, geçen yılın ocak ve temmuz aylarında yapılan emekli maaş zamları oranında artırılacak.
Dilekçeyi 1 Ocak 2023’ten sonra verenlerin emekli aylığı hesabında ise 2022’deki yıllık enflasyonun yüzde 100’ü ile şubat ayında açıklanacak 2022 yılı gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) artışının yüzde 30’u dikkate alınacak.
Ocak ayında yapılacak yüzde 30 maaş zammından her ikisi de yararlanacak.
2022 yılında SSK ve BAĞ-KUR emekli aylıklarına ocak ayında yüzde 25.47, temmuz ayında ise yüzde 42.55 oranında zam yapıldı. Toplam zam yüzde 78.86 oldu. Buna göre, dilekçeyi 31 Aralık’tan önce verenlerin emekli aylığı hesaplanırken yüzde 78.86’lık artış dikkate alınacak.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2022 yılı TÜFE artışını yüzde 64.27 olarak açıkladı. Orta Vadeli Plan’da ise 2022 yılı gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) büyümesi yüzde 5 olarak tahmin edildi. 2022 yılı güncelleme katsayısında GSYH’deki yüzde 5’lik büyümenin yüzde 30’unu oluşturan 1.5 puanlık kısım dikkate alınacak. Bu durumda, dilekçeyi 1 Ocak’tan sonra verenlerin güncelleme işlemi (1.6673 güncelleme katsayısı uygulanarak) yüzde 66.73 oranında artırılarak gerçekleştirilecek. Aynı prim günü ve kazanca sahip iki kişiden dilekçeyi 1 Ocak 2023 tarihinde veren ile 31 Aralık 2022 tarihinde verenin emekli aylığı arasında yüzde 10’a yakın fark olacak.
2022 OCAK'TA FARK DAHA YÜKSEK OLDU
2021 yılında enflasyon yüzde 10- 15 arasında seyrederken kasım ayında yüzde 19.82’ye, aralık ayında da yüzde 36.08’e tırmandı. Dilekçeyi 31 Aralık 2021 tarihinden önce verenlere 2021 yılı ocak ayındaki yüzde 8.37 ve temmuz ayındaki yüzde 8.45 maaş zammına göre yüzde 17.52’lik güncelleme oranı uygulandı.
2021 yılında GSYH yüzde 11.6 oranında arttı. Bunun yüzde 30’u ve yüzde 36.08’lik TÜFE artışı dikkate alınarak 2021 yılı güncelleme katsayısı 1.408’e çıktı. Böylece, dilekçeyi 1 Ocak 2022 tarihinde verenlerin kazancı yüzde 17.52 yerine yüzde 40.8 oranında artırılarak güncellendi. Bu da 2021 yerine 2022 yılında dilekçe verenlerin emekli aylıklarında yüzde 17 dolayında artış sağladı.