Faiz etkisi: Yatırım fonları arttı, mevduat düştü

DUVAR - Parasal sıkılaşma ve Türk Lirası tasarrufların artmasına yönelik adımlar sürerken TL mevduatın toplam mevduat içindeki payı artsa da standart TL mevduat faiz oranları kan kaybediyor. Özellikle aybaşında TL mevduat tasarruflarından elde edilen gelire uyguladığı stopaj oranlarının artırılmasının ardından bankalarda TL mevduat faizlerinde düşüş hızlandı. 18 Nisan’da düşük ve yüksek montanlı tasarruflar için yüzde 50’nin üzerine çıkan TL mevduat faizi stopaj artışıyla birlikte yüzde 50’nin altına indi. 3 aya kadar vadeli TL mevduatta yüksek tasarruflara uygulanan yüzde 55’i aşan faiz oranları yüzde 45’e geriledi, düşük tasarruflara yüzde 50,5 seviyesindeki faiz yüzde 41’e düştü.

Ekonomim'den Şebnem Turhan'ın haberine göre, tüm tasarruf miktarlarına uygulanan standart TL mevduat faizleri de yüzde 50’nin üzerine çıktı. Ancak bu durum kalıcı olamadı. Özellikle TL mevduat gelirinden alınan stopaj oranlarını 2.5 puan artırılması sonrasında bankaların standart TL mevduata uyguladıkları faiz oranları da gerileme eğilimine girdi.

NET FAİZ GELİRLERİ SERT GERİLEDİ

18 Nisan itibariyle sürekli olarak standart TL mevduat oranın takip ettiğimiz bir yabancı özel banka 50 bin lira altında 32 gün vadeli mevduata yüzde 49 faiz oranı uyguladı. 45 bin liralık tasarrufu olan yatırımcı 96.4 lira stopaj kesintisi ile 1.831,5 lira faiz elde edebildi. 12 Mayıs’a gelindiğinde TL mevduat faiz oranı 8 puan azaldı, stopaj kesintisi 120.7 liraya yükseldi. Yatırımcının eline geçen net faiz geliri 1.492,13 liraya indi.

Yine 45 bin liralık mevduatta 46 günlük vadede takip edilen banka 18 Nisan’da yüzde 49 faiz verdi. 138.6 liralık stopaj kesintisi ardından vade sonunda yatırımcı 2.632,7 liralık faiz getirisi sağladı. 12 Mayıs’ta aynı banka 46 gün vadeli 45 bin liralık tasarrufa yüzde 41 faiz uyguluyor. Bu yatırımın stopaj kesintisi ise 173.91 lira. Vade sonunda net faiz geliri ise 2.144,9 lira oldu.

En çok tercih edilen 3 aya kadar vadeli yani 92 günlük vadede 45 bin liraya 18 Nisan’da banka yüzde 51 faiz veriyordu. Stopaj kesintisi 288.4 liranın ardından vade sonu 5.480,4 liralık net faiz geliri elde etti yatırımcı. 12 Mayıs’ta ise 92 gün vadeli 45 bin liralık tasarrufa uygulanan faiz oranı yüzde 43’e çekildi. Stopaj kesintisi ise 364.8 liraya çıktı, vade sonu net faiz geliri ise 4.499,14 liraya geriledi.

Aynı banka yüksek miktarlı tasarruflara 18 Nisan’da 32 gün vadede yüzde 55, 46 gün vadede yüzde 55, 92 gün vadede ise yüzde 57 oranında faiz veriyordu. 12 Mayıs itibariyle 32 gün vadede faiz yüzde 45'ye, 46 günde yüzde 45'ye, 92 gün vadede ise yüzde 46'e kadar indi.

Geçen hafta başı itibariyle bir başka yerli özel mevduat bankası 25-100 bin lira arası tasarruflara 36 gün vadede yüzde 47, 46 günde yüzde 47, üç aya kadar ise yüzde 48 faiz uygulamaya başladı. Banka her vadede 0.5 puan daha yüksek faiz veriyordu.

BÜYÜK MONTANLI MEVDUAT SAHİBİ DAHA ÇOK KAZANIYOR 

Merkez Bankası yılın ikinci Enflasyon Raporu’nda büyük ve düşük montanlı mevduatlara yönelik incelemesini yayımladı. 100 bin lira altı düşük montanlı ve 1 milyon lira üzeri yüksek montanlı olarak iki gruba ayıran Merkez Bankası son 10 yılda mevduat faizleri incelendiğinde düşük montanlı mevduatlara düşük faiz verildiğini ortaya koydu. Yüksek ve düşük montanlı mevduat sahiplerinin nominal faizleri arasındaki farkın dönemsel olarak değiştiği belirtilen araştırmada 2014-2022 yılları arasında düşük ve yüksek montanlı mevduat faizleri arasındaki fark 3,7 yüzde puan iken sonraki dönemde bu fark 10,7 yüzde puana yükseldiği vurgulandı. İncelemeye göre 2023 yılı sonrasında reelleştirilmiş yüksek ve düşük montanlı faiz farkının oldukça yükseldiği ve 5 Nisan itibarıyla 13,6 yüzde puana çıktığı görüldü.

Merkez Bankası bu ayrışmada kur korumalı hesaplardan TL mevduata geçiş hedefl erinin de etkili olduğunu geçiş için büyük montanlı mevduatlara bankaların daha yüksek faiz verdiğini kaydetti. Merkez Bankası’nın incelemesine göre kur korumalı mevduatın yüzde 90’ı, standart TL mevduatın da yüzde 58’i büyük montanlı mevduat sahiplerine ait. İncelenen tüm dönemde, küçük ölçekli özel bankalardaki mevduat faiz farkı diğer banka gruplarına kıyasla daha düşükken büyük ölçekli özel bankalardaki faiz farkı ise daha yüksek oldu.

Bununla birlikte, montana göre faiz farkının banka grupları arasında ayrışmasında, yüksek montanlı mevduata uygulanan faiz oranlarından ziyade, bankaların düşük montanlı mevduata uyguladıkları faiz oranlarındaki ayrışmasının daha belirgin olduğu görüldü. Büyük ölçekli özel bankalar diğer bankalara kıyasla düşük montanlı mevduata daha az mevduat faizi önermekte olup, bu durum da ayrışmada etkili oldu.

(EKONOMİ SERVİSİ)