Fakir Baykurt, ölüm yıldönümünde Almanya'da anıldı

Yunus Ülger

DUVAR - Türk edebiyatında 'Köy Romancısı' olarak bilinen Fakir Baykurt, vefatının 23'üncü yıldönümünde, 1979'dan ölümüne kadar yaşadığı Almanya'nın Duisburg kentinde anıldı. Duisburg Şehir Kütüphanesi'nde düzenlenen anma toplantısına çoğunlukla Baykurt'un arkadaşları, dostları ve sadık okurları katıldı. Yazar, 11 Ekim 1999'da pankreas kanseri sebebiyle 70 yaşında Duisburg'a komşu kent Essen'in üniversite kliniğinde hayatını kaybetmişti.

Toplantıda, Baykurt'un 'Duisburg Üçlemesi' olarak bilinen romanlarından Yüksek Fırınlar ile Koca Ren'in Almanca çevirileri de tanıtıldı. Üçlemenin diğer romanı Yarım Ekmek (Halbes Brot), 2011 yılında Sabine Adatepe tarafından Almancaya çevrilmişti. Üç kitap da Duisburg'daki Dialog Yayınevi tarafından yayımlandı. Duisburg Üçlemesi'ni Almanya'da yaşayan ressam İsmail Çoban resimledi. Türkiye'de yazdığı romanlarında köylüleri anlatan Baykurt, bu üç romanında da Duisburg'da yaşayan ve çalışan Türkiyeli işçileri anlatıyor.

'KADIN KAHRAMANLARI ÖZGÜRLÜKÇÜ'

Toplantıda, Yüksek Fırınlar ile Koca Ren'in çevirmenleri, kitaplardan bölümler okudular, Baykurt'un edebiyatçı kişiliği hakkında görüşlerini bildirdiler. Edebiyatçı arkadaşları ile dostları ise, onun öğretmen ve sendikacı yönlerini hatırlattılar. Koca Ren'i Almancaya çeviren Dr. Eva Lacour, Koca Ren'in sosyal adaletsizliği işleyen bir roman olduğunu belirterek, burada kadın kahramanların geleneksel rollerine karşı çıkmasının, dolayısıyla özgürlükçü olmasının dikkatini çektiğini söyledi. Baykurt'un köylü kadınlara erkeklerden bağımsız işler yaptırdığını, toplumda kadın-erkek rollerine eleştirel baktığını belirtti. Dr. Lacour, çeviride özellikle deyimlerde zorlandığını söyleyerek, “Bu, çoğu zaman samanlıkta iğne aramak gibiydi” dedi. Yüksek Fırınlar'ı çeviren Baykurt'un arkadaşı Hartwig Mau, Baykurt'un romanında sözlü edebiyat kaynaklı masalımsı, destansı bir anlatım olduğunu söyledi. Dilinin de çok sade olduğunu belirten Mau, deyimleri ve bazı kavramları çevirmede zorlandığını, bunun için kendisinin ve Baykurt'un yakın arkadaşlarından yazar Mevlüt Asar'dan destek aldığını ifade etti.

'GEÇ DE OLSA ÜÇLEMEYİ YAYIMLAMIŞ OLMAKTAN MUTLUYUM'

Fakir Baykurt'un Duisburg Üçlemesi'nin yayımlanmış olması, Dialog Yayınevi'nin sahibi ve yazarı yakından tanıyan Tayfun Demir'in eseri. Siyasi sebeplerden Almanya'ya göç eden Demir, Türk edebiyatının Almanya'da tanınmasında önemli katkıları olan bir isim. Duisburg Şehir Kütüphanesi'nde Türkçe kitaplık bölümü açılmasını sağladı ve uzun yıllar burada çalıştı. Demir, Baykurt'un Duisburg Üçlemesi'nin Almancaya çevrilmesini çok istediğini, ne yazık ki bunun mümkün olmadığını söyledi. 2011'de Dialog Yayınevi olarak kendisinin üçlemenin romanlarından Yarım Ekmek'i Almanca olarak yayımladığını bildiren Demir, “Bu çeviri ilgi görür, diğer iki kitabı bu sayede yayımlama imkanı buluruz diye umduk, ne yazık ki Alman yayınevleri ilgi göstermedi” dedi. Bunun üzerine Duisburg Belediyesi'nden çeviri için destek istediğini söyleyen Demir, Şehir Kütüphanesi bünyesindeki Duisburg Edebiyat Derneği'nin katkısıyla Yüksek Fırınlar ile Koca Ren'i çevirtip yayımlayabildiğini söyledi. Demir, Baykurt'un üçlemesinin Türkiye'den Almanya'ya iş gücü göçünün önemli belgelerinden olduğunu belirterek, “Çok geç de olsa üçlemeyi yayımlamış olmaktan çok mutluyum” ifadelerini kullandı. 

FAKİR BAYKURT ÖDÜLÜ VERİLİYOR

Duisburg Belediyesi, Türk edebiyatının önemli yazarı adına 2014 yılından beri her iki yılda Fakir Baykurt Kültür Ödülü veriyor. Ödül, Duisburg'un kültür ve sanat yaşamına katkıda bulunan yazar ve sanatçılarına veriliyor. Şimdiye kadar Lütfiye Güzel, Diana Amiryan, Mevlüt Asar ile Tayfun Demir ödüle değer görüldü. Ayrıca, Fakir Baykurt'un adı, Almanya'nın önemli yazarlarının adını taşıyan sokaklarının yakınında bir meydana verildi. Baykurt, 1995'de emekli oluncaya kadar Duisburg'da Türkçe öğretmeni olarak çalıştı. Yazar, neredeyse bütün Avrupa ülkelerinden Çin, Kanada, Amerika'ya kadar çok sayıda ülkede okuma etkinliklerine katıldı.