Finlandiya’nın Ankara büyükelçisi Ari Mäki: Finlandiya, mülteci konusunda Türkiye’ye yardımcı oluyor

ANKARA - Gazete Duvar’ın büyükelçiler söyleşisi serisinde ikinci konuk Finlandiya’nın Ankara nezdinde büyükelçisi Ari Mäki.

2019 yılı Eylül ayından beri bu görevde bulunan Ari Mäki, daha önce Finlandiya Dışişleri Bakanlığı’nın Latin Amerika ve Karayipler Daire Başkanı (2015-2019) ve öncesinde de Finlandiya’nın Afganistan Büyükelçiliği görevini de yürütmüştü.

Birleşmiş Milletler’in 149 ülke arasında hazırladığı Dünya Mutluluk Raporu çerçevesinde dünyanın en mutlu ulusu olarak kabul edilen Finlandiya, ayrıca eğitim alanındaki özgürlükçü yaklaşımıyla da ön plana çıkıyor ve eğitim sistemi açısından yaygın bir şekilde referans gösteriliyor.

Diplomatik misyonu çerçevesinde insan hakları konusuna öncelik veren, tutuklu insan hakları aktivisti Osman Kavala davasını da yakından takip eden Büyükelçi, ayrıca Türkiye’de kadın hakları savunuculuğu yapan sivil toplum kuruluşlarıyla sürekli temas halinde.

Finlandiya, kadına yönelik şiddetle mücadele ve cinsiyet ayrımcılığı ile siyasette kadınların eşit temsilini önemsiyor. Geçtiğimiz yıl kasım ayında Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu, Finlandiya Uluslararası Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Ödülü'nü aldı.

İlişkilerin kültürel boyutu da dinamik bir şekilde ilerliyor. Kısa süre önce Yapı Kredi Bomontiada ve Finlandiya Büyükelçiliği önemli bir işbirliğine imza atarak Finlandiya eski Cumhurbaşkanı C.G. Mannerheim’ın Orta Asya’dan Çin’e uzanan yolculuğu boyunca 1906-1908 yılları arasında çektiği fotoğraflardan oluşan “Batıdan Doğuya Asya” sergisini İstanbul’da sanatseverlerle buluşturdu.

İş dünyası ile temaslarını sürdüren Finlandiya diplomatik misyonu, 15 Ocak günü Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) bünyesinde Paydaşlarla İlişkiler kategorisinde Türkiye-Finlandiya İş Konseyi Ticari Diplomasi ödülünü aldı. Finlandiya’nın hedefi, ikili ticareti önümüzdeki üç yıl içinde ikiye katlamak.

Büyükelçi Ari Mäki ile Gazete Duvar adına ikili siyasi temasları, ilişkilerin ticari boyutunu, “mutlu ülke” olmanın sırlarını, mülteci sorununa dair yaklaşımını, Finlandiya’nın Türkiye’de sivil topluma desteğini ve daha nice kritik konu başlığını ele alan bir söyleşi gerçekleştirdik.

İnsan hakları aktivisti Osman Kavala hakkındaki AİHM kararlarında Türkiye'nin mevcut duruşunu nasıl değerlendiriyorsunuz? Türkiye'nin AB üyelik hedefini destekleyen bir ülke olarak, sizce Türkiye insan hakları sicilini iyileştirmek konusunda daha fazla özen göstermeli mi?

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin nihai kararlarına uymanın önemini vurgulamaya devam ediyoruz. Avrupa Birliği üyesi tüm ülkelerin hükümetleri, uluslararası insan hakları yükümlülüklerini yerine getirmek için sürekli çaba göstermelidir. İnsan hakları evrenseldir, gerek Türkiye'de olsun gerekse Finlandiya'da, bu haklar hepimize aittir.

Bu vesileyle, Finlandiya hükümeti tarafından verilen Uluslararası Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Ödülü'nü (IGEP) 2021 yılında Türk Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu'nun aldığını da belirtmek isterim. Almanya'nın eski Şansölyesi Angela Merkel, 2017'de aynı ödülü almıştı.

Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu, Türkiye'de kadına yönelik şiddetle mücadelede çığır açan çalışmalar yapıyor.

Dünyanın en mutlu ülkesi olarak bilinen Finlandiya'nın uluslararası ilişkilerinde ve diplomasisinde mutluluğu sürdürmenin sihirli formülü sizce nedir?

Uluslararası ilişkiler ve diplomasi bizim için çok önemli. Finlandiya kendisini diğer uluslarla gerçek, eşit ve samimi işbirliğinden yararlanan aktif bir ulus olarak görüyor. En iyi uygulamalarımızı paylaşmanın yanı sıra, başkalarından da öğrenmeye ve başkalarının söylediklerine kulak vermeye çalışıyoruz. Finlandiya'nın karşılıklılık ile kastettiği tam olarak bu.

Ayrıca hak eşitliği, ifade özgürlüğü ve demokrasi gibi evrensel değerleri samimiyetle savunan aktif bir dış politikamız olması da bizim için bir mutluluk kaynağı. Finliler, iklim değişikliği gibi ortak sorunların dünyanın tüm ulusları arasında ortak çözümler ve işbirliği gerektirdiğinin farkında.

İki ülkenin yürüttüğü veya Finlandiya'nın mali olarak desteklediği devam eden ikili projeler nelerdir? Finlandiya ve Türkiye, Suriye konusunda herhangi bir istişare veya işbirliğine gidiyor mu?

Finlandiya ve Türkiye şimdilik herhangi bir ikili kalkınma projesinde işbirliği yapmıyorlar. Finlandiya, diğer AB üye ülkeleri ile birlikte ortak AB-Türkiye projelerine katılıyor. Özellikle uzmanlarımızı buraya göndererek Türkiye’deki bakanlıklarla bazı AB-Türkiye eşleştirme projelerine aktif olarak katkıda bulunuyoruz.

Finlandiya ve Türkiye Dışişleri Bakanları düzenli olarak bir araya gelip siyasi istişarelerde bulunuyorlar. Bu toplantılar sırasında Suriye'deki çatışma gibi önemli bölgesel meseleler elbette sürekli tartışılıyor. Her iki ülke de IŞİD'le Mücadele Küresel Koalisyonu’nun aktif üyeleri. Hem Finlandiya hem de Türkiye, Suriye'ye sınır ötesi çok ihtiyaç duyulan insani yardımın sağlanmasını da destekliyor.

Buna ek olarak Finlandiya, Türkiye'nin yükünü hafifletmek adına 2016-2021 yıllarını kapsayan dönemde Türkiye'den toplam 2 bin 586 Suriyeli mülteciye oturma izni verdi. Finlandiya bu yıl Türkiye'den Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR) tarafından tanımlanan yaklaşık 500 mülteci almayı planlıyor. Finlandiya Hükümeti her yıl mülteciler için kotalar belirledi.

Dünyanın en iyi sistemi olarak bilinen Finlandiya eğitim sistemi, Türk karar vericilere de ilham vermeli. Diğer ülkelerin kendi sistemleri için benimseyebilecekleri bu eğitim sisteminin temel özellikleri nelerdir?

Finli çocuklar diğer ülkelere göre okulda çok daha az zaman harcıyor ve daha az ödev yapıyorlar. Yine de eğitimde mükemmel sonuçlar alıyoruz.

Fin eğitim sisteminin gücü eşitlikte yatıyor. Finlandiya, tüm öğretmenler için yüksek kaliteli eğitim sunuyor. Anaokulu öğretmenlerinden yetişkin eğitimine kadar eğitim alanında çalışan kişiler, kendi alanlarında uzmanlık düzeyleri yüksek, üniversite eğitimli profesyonellerdir.

Eşitlik bizim için anaokulundaki her çocuğun, ilkokuldan liseye veya ikinci sınıf mesleki eğitime ve daha sonra üniversiteye veya uygulamalı bilimler üniversitesine dek eğitim yolunda ilerlemek için kişinin önünün açık olması anlamına gelir.

Okullarımız ücretsizdir ve her okulda her mahallede eğitim seviyesi yüksek tutulur. Okulların müfredatlarında da çok fazla özerklik var. Başarımızın anahtarı, eğitim uzmanlarımıza güvenmemizden geçiyor. Diğer ülkeler, müfredatı ve öğretimi formüle etme yöntemlerimizden, öğretmen eğitiminden, okul ortamını nasıl yapılandırdığımızdan ve eğitim politikamızdan öğrenebilirler.

Türkiye ile Finlandiya arasındaki ticaret hacminde son trendler neler? Bu ikili ticaret için halen kullanılmamış bir potansiyel olduğunu düşünüyor musunuz?

Hedefimiz, Finlandiya ile Türkiye arasındaki ikili ticareti önümüzdeki üç yıl içinde ikiye katlamak. Bu, yıllık yaklaşık olarak yüzde 27'lik bir büyüme oranına karşılık gelen 2020’de 1,5 milyar eurodan 3 milyar euroya yükselen ticaret hacmi anlamına geliyor.

Ticaret dengesi şu anda Finlandiya açısından olumlu, ancak Türkiye'nin Finlandiya'ya ihracatı da artma yolunda... Ocak-Ekim 2021 arasında Finlandiya'nın Türkiye'ye ihracatı toplam 759 milyon euroya ulaştı (2020'nin aynı dönemine göre yüzde 18,8 büyüme anlamına geliyor). Aynı zamanda, Türkiye'nin Finlandiya'ya ihracatı 596 milyon euroya ulaştı (yani yüzde 26,4 büyüme).

Dijitalleşme ve sürdürülebilirlik, yakın gelecekteki büyümenin iki temel direğidir. Sürdürülebilirlik yenilenebilir enerji, enerji verimliliği, döngüsel ekonomi, atık yönetimi gibi konuları kapsarken, dijitalleşme akıllı üretim, dijital güven ve iletişim altyapısı (5G) gibi temaları içeriyor.

Sayın Büyükelçim, son olarak, Finlandiya'nın Türkiye'den savunma sanayii ithalatına Ekim 2019'dan beri yürürlükte olan kısıtlamaları uygulamakta ısrar etmesinin ardındaki temel gerekçeler nedir?

Ekim 2019'da AB üye devletleri, Türkiye'ye silah ihracat politikalarına ilişkin güçlü ulusal pozisyonlar taahhüt ettiler. Konsey kararlarında bunun, bölgesel istikrarla ilgili 4. kriterin katı bir şekilde uygulanması da dahil olmak üzere, silah ihracatının kontrolüne ilişkin 2008/944 sayılı Ortak Pozisyon Belgesi’nin ilgili hükmü temelinde yapıldığı belirtilmişti. Finlandiya bu ortak çizgiyi takip ediyor. Doğal olarak ilgili tüm gelişmeleri yakından izliyoruz.