Fırınlar tek tek kapanıyor: 'Salgında canla başla çalıştık artık sürdüremiyoruz'

Fatma Keber

URFA - Türkiye’nin önemli buğday üretim alanlarından Urfa, Mardin ve Adıyaman'da ekmek fırını işleten fırıncılar girdi maliyetlerinin yüksekliğinden şikayetçi. Fırıncı odaları başkanları bu illerde iş yerlerinin yoğun şekilde kapanmaya başladığını söylüyor. Fırıncılar ve bağlı oldukları esnaf odası başkanlıkları yaptıkları açıklamalarda esnafın yaşadığı zorlukları dile getirdi.

URFA’DA FIRINCILAR EYLEM YAPTI

Urfalı bir grup fırıncı Rabia Meydanı'nda yaşadıkları sorunları aktaran bir basın açıklaması yaptı. Fırıncılar adına konuşan esnaf Eyüp Polat, yeterli zam yapılmaması ve maliyetlere ilişkin düzenlemelerin gerçekleşmemesi durumunda esnafın tek tak kepenk kapatacağını söyledi. Bir torba unun 500 lira olduğu bir dönemde artık ekmek çıkaracak güçlerinin kalmadığını belirten Polat, her şeye zam serbest iken ekmek zammının rayiçe tabi tutulmasının haksızlık olduğunu belirtti.

'FIRINCILAR KEPENK KAPATIYOR İŞÇİLER İŞSİZ KALIYOR'

Türkiye’de en çok buğday üretimi yapılan illerin başında gelen Urfa’da fırını olan esnaf Mehmet Deliktaş, şu an için Urfa dahil ülkedeki tüm fırıncıların zararına çalıştığını aktardı. Deliktaş, son üç ay içerisinde kendi bulunduğu bölgede altı fırıncının kepenk kapattığını söyledi. Urfa Fırıncılar Odası başkanını eleştiren Deliktaş, oda başkanının her seferinde ‘Her şey yolunda’ açıklamaları yaptığını, kendi fırını olmadığı için piyasadan ve esnafın yaşadığı sorunlardan bihaber olduğunu söyledi. Bir işçinin sigorta priminin 1700 lira olduğunu bununla beraber tüm girdi kalemlerinde yüzde iki yüze varan artışların olduğuna dikkat çeken Deliktaş, uygulamaların bu şekilde devam etmesi halinde kendisinin de en fazla üç hafta dayanabileceğini aktardı.

'İŞÇİLERİMİ ÇIKARMAYA BAŞLADIM'

Urfa’da fırıncılık yapan Ali Üst ise yanında çalışan işçilerin yevmiyelerini veremeyecek duruma geldiği için işçi çıkarmaya başladığını belirtti. Üst, yalnızca un fiyatlarında değil; su, elektrik, doğal gaz, kağıt, maya, odun gibi tüm kalemlerde büyük artışlar yaşandığını söyledi. Bu artışların bir hafta gibi kısa bir sürede yaşandığı için gelirler ile giderler arasında kapatılamayacak artışlar yaşandığını söyleyen Üst, on beş gün içinde masraflardaki değişiklikleri şöyle aktardı: “Bir hafta önce 20 torba una 7 bin lira verirken bu hafta aynı una 9 bin lira verdim, böyle devam ederse fırını kapatmayı düşünüyorum.”

'FIRINIMI KAPATTIM'

Fırınını kapatmak zorunda kalan esnaf Mikail Oğlak ise, “Kısa süre önce fırınım vardı. Şimdi ise bir başka fırında maaşlı çalışmaya başladım. Ne kirayı ne de çalışanların parasını ödeyebilecek durumdaydım” dedi.

'FIRINCI ESNAFINA HAKSIZLIK YAPILIYOR'

Buğday üretiminin yoğun yapıldığı diğer bir kent olan Adıyaman’da da fırıncı esnafı benzer sorunlar yaşıyor. Adıyaman kent merkezinde fırını bulunan Aziz Gönder, zamlar karşısında çaresiz kaldıklarını aktardı. Türkiye’de iğneden ipliğe gece yarısı tüm etiketler değişirken, ekmek gibi temel ihtiyaç ürününe karşı sıkı bir denetim olduğunu belirten Gönder, fırıncıların girdi maliyetleri altında ezildiğini söyledi.

Gece yarısı bir torba una 100 lira zam gelebildiğine dikkat çeken Gönder, "Fakat ekmek fiyatları birçok kurul ve heyetten geçtikten sonra ancak 50 kuruş artırılabildi. Bu durum rasyonel değil. Pandemi gibi bir dönemde canla başla çalıştık. Ama maliyetler bu kadar arttıktan sonra sürdürmek mümkün değil” dedi.

'ADIYAMAN'DA 15 FIRIN KAPATILDI'

Adıyaman Fırıncılar, Lokantacılar ve Tatlıcılar Odası Başkanı Akdil Kadir Akbaş, son zamlardan sonra 15 fırının kapandığı bilgisini verdi. Akbaş, “Un ve maya fiyatları artıyordu. Ancak son zamanlarda fırınların kullandığı elektrik, doğalgaz gibi enerji fiyatlarında da muazzam artışlar oldu. Buna acil bir çözüm getirilmesi gerekiyor” ifadelerini kullandı.

'MARDİN FIRINCILARI ZOR BİR DÖNEMDEN GEÇİYOR'

Mardin’de de fırıncılar aynı tepkileri gösterdi. Mardin Fırıncılar, Lokantacılar ve Tatlıcılar Oda Başkanı Murat Sara, kentte 500 fırınının faaliyette olduğunu ancak bu fırınların büyük bir bölümünün ciddi sıkıntı yaşadığını söyledi. Sara, "Şu an 200 gram ekmek Mardin'de 2.5 lira. 50 kiloluk bir un çuvalı ise 450 lira. Bu fiyatlar iki ay önce neredeyse yarısıydı. Elektrik doğalgaz, odun vb. kalemlerdeki artışı aktarmıyorum... Buralarda yüzde iki yüze yakın artış var. Nasıl olacak bu fiyatlara ekmek satışı?” diye sordu.

BUĞDAY İTHALATI DURDUĞU GİBİ İHRACATI DA DURMALIYDI

Sara, Mardin’de fırınların kapanmaya başladığını belirterek yaşadıkları sorunları şöyle aktardı: "Bugün en büyük çabayı fırıncılar gösteriyor. Savaş da olsa, hastalık da olsa çalışanlar fırıncılardı. Bu kadar cefa çekiliyorsa ardından bir sefa da olmalı ama bu kadar çalışmanın üzerine ben evime kafam rahat gidemiyorsam fırını kapatırım. 'Ülkemizde buğday çok' diyoruz lakin çoğunluğunu ihraç ediyoruz. İhracatı durdursalar bırakın Mardin'i tüm Türkiye'ye yeter. Buğday Ukrayna'dan geliyordu kapandı, Rusya'dan geliyordu kapandı. Dışardan aldığımız buğdayın çoğu artık gelmiyor. Ama buğday ihracatı devam ediyor. İthalat durduğunda ihracat da dursa hiçbir sıkıntı yaşanmaz. Bugün Türkiye'ye 10 milyon ton buğday geliyor diyelim. Bunun 5 milyonunu ihraç ettikten sonra kalan 5 milyon Türkiye'ye yetmez. Ukrayna-Rusya savaşı başladığından bu yana bu krizi yaşıyoruz. Savaş başladığında ihracat dursaydı bu sıkıntılar oluşmazdı."