Amerika’nın fakirleri
ABD’de kapsamlı bir sosyal devlet uygulaması yok. Böyle olmaktan da başka çaresi yok ama. Çünkü yüksek vergilerle finanse edilebilecek bir sosyal devletin olabilmesinin ön koşulları yok. Hiçbir zaman da olmayacak. Bu alanda yapılmış çok çalışma var. Hepsi benzer şeyler söylüyor. Özetlemek istersek: İnsanların başkalarına karşılıksız yardım etme arzusu, kan bağı, kültür bağı, din bağı azaldıkça düşüyor.
Korkut Duman
Putin’e karşı sürgünde demokrasi mücadelesi veren eski satranç şampiyonu Gary Kasparov geçen hafta Phoenix Arizona’da üniversitede bir konuşma yaptı. Kasparov konuşmasında, “başarılı bir sosyalist düzende yaşamaktansa başarısız kapitalist düzende yaşamayı yeğlersiniz” dedi.
Katılmadınız eminim. Almanya’da yazılımcılık yapan arkadaşımız Selim gibi. Selim bu yaz ailesi ile birlikte Amerika’yı ziyaret etti. İzlenimlerini karalamıştı bir yere. Orada okudum. Evsizler moralini çok bozmuş. Koskoca Amerika niye Avrupa gibi yapamıyor diye düşüncelere dalmış. Selim’in izlenimlerinin altına yorum yazan diğer insanlar da "Avrupa’nın gözünü sevelim"de birleşmiş.
Kazın ayağı çok da öyle değil aslında.
ABD’de evsizler hakkında istatistik üreten ve uygulanacak politikalara yön veren kurumun rakamlarına göre her 10 bin Amerikalı’dan 18’i evsiz. Yuvarlayayım: bin kişide iki kişi yani (I). Peki fakirler? Birleşik Devletler Nüfus Sayım Bürosu bazı standartlar koymuş. Bu standartlara göre iki çocuklu bir aile yıllık 24 bin 36 doların altında bir parayla yaşamak zorunda kalıyorsa fakir olarak değerlendiriliyor (II).
Peki Amerika’da ne kadar fakir insan var?
Fakirlik Araştırmaları Merkezi'ne göre resmi fakirlik oranı yüzde 13,5 (III). Yani bin kişide 135 kişi fakir. İki kişi de evsizdi, etti 137. Bu durumda 863 kişinin durumu orta ile iyi arasında demek.
Acımasız ve korkunç kapitalizmin ana vatanı olarak görülen bir ülke için hiç fena değil bence. Kasparov pek yanlış değil gibi.
Peki ya zenginler? Zenginler, toplumsal sorumluluklarını alıyorlar mı?
Aslına bakarsanız çok da kötü değiller bu konuda. En zengin yüzde 10’luk kesim, toplanan federal vergilerin yüzde 68’ini ödüyor.
Ama gerçekten çarpıcı ve pek bilinmeyen şey şu olsa gerek: Ne fakirler fakir, ne de zenginler zengin olarak kalıyor. Amerikan halkının yüzde 56’sı, hayatlarının bir döneminde mutlaka en tepedeki yüzde 10’a dahil oluyorlar (IV). Bunun için 20 yıl boyunca banka borcunu ödediğiniz evinizi satmanız yeterli. Ev demişken, Amerikalılar’ın yüzde 64’ü kendi evinde oturuyor (V).
O hep bahsedilen lanet olası en zengin yüzde 1 var ya? İşte onların büyük bir kısmı sadece bir yıl için o yüzde1'lik kesimde yer alabiliyor. Sonra zirveden düşüyorlar. Ve yine o yüzde 1’in sadece yüzde 13’ü en tepede iki sene üst üste kalabiliyor (IV).
Doğru, Amerika’nın vatandaşlarına sunduğu sosyal güvenlik ağı pek kapsamlı değil Batı Avrupa’ya göre. Ancak Batı Avrupa’daki sosyal refah sistemleri gibi bir sistem Amerika’da uygulamaya geçirilemez. Nedeni çok açık aslında. Ülkede bugün sosyal güvenlik sistemine bağımlı yaşayan grupları ayrıştırırsak bunu bir parça görebiliriz.
Güney Asyalılar’ın yüzde 17’si, Avrupalıların yüzde 26’sı, Doğu Asyalıların yüzde 32’si, Latinlerin yüzde 41’i, Afro Amerikanların yüzde 48’si, Karayiplerden gelenlerin yüzde 51’i, Orta Amerika ve Meksika’dan gelenlerin 73’ü ve beyaz Amerikalıların yüzde 30’u Amerikan sosyal güvenlik sisteminden çeşitli şekillerde yardım alıyor (VI).
ABD’de kapsamlı bir sosyal devlet uygulaması yok. Böyle olmaktan da başka çaresi yok ama. Çünkü yüksek vergilerle finanse edilebilecek bir sosyal devletin olabilmesinin ön koşulları yok. Hiçbir zaman da olmayacak.
Bu alanda yapılmış çok çalışma var. Hepsi benzer şeyler söylüyor. Özetlemek istersek: İnsanların başkalarına karşılıksız yardım etme arzusu, kan bağı, kültür bağı, din bağı azaldıkça düşüyor. Bugün Kaliforniya’daki evlerin yüzde 44’ünde İngilizce konuşulmuyor (VII). Houston Teksas’ta nüfusun yüzde 30’u Afro Amerikan, yüzde 40’ı Latin Amerikalı. Sadece yüzde 30’u beyaz. Amerika çok kültürlü, çok dinli, çok dilli ve çok ırklı bir ülke. Sosyal devletlerine gıpta ile bakılan Avrupa ülkeleri ise ABD’ye kıyasla daha beyaz, daha homojen.
I. http://endhomelessness.org/wp-content/uploads/2016/10/2016-soh.pdf
II. https://www.irp.wisc.edu/faqs/faq1.htm
III. https://poverty.ucdavis.edu/faq/what-current-poverty-rate-united-states
IV. Thomas Sowell - Wealth Disparity https://www.youtube.com/watch?v=EgVDyBqAQNw
V. https://fred.stlouisfed.org/series/RHORUSQ156N
VI. https://cis.org/Report/Welfare-Use-Immigrant-and-Native-Households