Geçen haftanın hak ihlalleri (1-7 Ocak): Tek tipe giriş: Boxer ve atlet yasak

Şenal Sarıhan

Türkiye 2018’e AKP eliyle sürekli hale getirilen OHAL rejiminin yeni iki KHK’sının yarattığı yeni hak ihlallerinin gölgesinde girdi. Hukuka ve demokrasiye darbe niteliğindeki 695 ve 696 sayılı KHK’da en çok tartışma yaratan madde “darbe girişimi ve terör eylemlerinin bastırılması için hareket eden sivillere cezai sorumsuzluk’” getiren düzenleme oldu. Düzenleme ile bir kesime açıkça “ cezasızlık” getirilirken, ifadeler paramiliter güçlerin sahaya çıkacağının sinyali olarak yorumlandı

Öte taraftan, AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Badem var ya badem. Bademin içinin koyusu” sözleriyle duyurduğu tek tip kıyafet de bu KHK ile yasalaşırken, masumiyet karinesi tam anlamıyla yok edildi. Erdoğan’ın tüm dünyada hukukun bittiği nokta olarak görülen Guantanamo’yı ideal örnek olarak alması ve “Biz ayaklara kelepçe vurmuyoruz” ifadelerini kullanması Türkiye’yi 2018’de nelerin beklediğini anlatıyordu. Ayrıca savunma hakkını neredeyse tamamen yok edecek "avukatsız yargılama"nın önünü açan düzenleme de KHK'larda yer aldı.

Yeni Türkiye 2018’in ilk haftasına ise geçen yıl olduğu gibi, ifade özgürlüğü engelleri, kadın ve iş cinayetleri, laiklik ilkesinin ihlali ve çocuk istismarı olayları ile girdi.

SOYLU’DAN SUÇA TEŞVİK

Türkiye yeni yıla sivillere cezasızlık sağlayan yeni bir KHK ile girerken İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun sözleri de hukuk devletinin yerini çete kurallarının aldığını bir kez daha gösterdi. Bakan Soylu, polislere “Uyuşturucu satıcılarının ayağını kırın. Suçu bana atın, gerekirse 20 yıl yatarız” talimatı verdi.

Soylu’nun “suça teşvik”eden ve işkenceyi meşrulaştıran bu sözleri için kamuoyu tarafından göreve çağrılan Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı ise harekete geçmezken hukuk insanları kullanılan ifadelerin “TCK 214/1 ve 3: (1) Suç işlemek için alenen tahrikte bulunan kişi, altı aydan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.(3). Tahrik konusu suçların işlenmesi halinde, tahrik eden kişi, bu suçlara azmettiren sıfatıyla cezalandırılır” hükümlerince yargılanması gerektiği değerlendirmesinde bulundular. Ayrıca Soylu’nun, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 'Kanunsuz Emir' başlığını taşıyan 137. maddesinin 2. paragrafına göre; Türk Ceza Kanunun 24.(3) maddesine göre; 2559 sayılı Polis Vazife ve Salahiyet Kanunun 2. maddesinin 3. paragrafının son cümlesine göre; 'Hiç şüphesiz konusu suç olan emir hiçbir suretle yerine getirilemez ve yerine getirilecek olursa hem emri veren hem de yerine getiren cezalandırılır" hükmüne göre de suç işlediği belirtildi.

CHP Manisa Milletvekili Tur Yıldız Biçer de, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu hakkında 'azmettirme', 'güveni ve görevi kötüye kullanma', 'suç işlemeye tahrik' ve 'anayasayı ihlal' iddiasıyla suç duyurusunda bulundu.

BALUKEN’E 16 YIL 8 AY HAPİS CEZASI

HDP Diyarbakır Milletvekili İdris Baluken’e örgüt üyeliği iddiasıyla 16 yıl 8 ay hapis cezası verildi.

4 Kasım 2016’da gözaltına alınarak getirildiği Bingöl'de tutuklanan HDP Diyarbakır Milletvekili ve İmralı Heyeti üyesi İdris Baluken “örgüt üyeliği” iddiasıyla 14 aydır tutuklu yargılanmaktaydı. Bingöl Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından açılan soruşturmada Baluken hakkında, 2011-2015 yılları arasında katıldığı 10 ayrı yürüyüş ve basın açıklamasına katılmaktan, ayrıca HDP'yi temsilen katıldığı Demokratik Toplum Kongresi (DTK) genel kurulunda yaptığı konuşma nedeniyle iddianame hazırlanmıştı.

BEŞİKTAŞ BELEDİYE BAŞKANI DA GÖREVDEN ALINDI

İstanbul'da Ataşehir Belediye Başkanı Battal İlgezdi'nin ardından CHP'li Beşiktaş Belediye Başkanı Murat Hazinedar ile CHP'li Belediye Meclisi üyeleri Hüseyin Avni Sipahi ve Çetin Kırışgil de İçişleri Bakanlığı kararıyla görevlerinden uzaklaştırıldı.

OHAL süresince 94 belediyeye kayyum atandı.

HDP’Lİ BİRLİK’İN CEZASI ERTELENMEDİ. GEREKÇE: SUÇ İŞLEME ALIŞKANLIĞI!

HDP Şırnak Milletvekili Leyla Birlik, ‘Erdoğan’a hakaret’ gerekçesiyle yargılandığı davada bir yıl dokuz ay hapis cezası aldı. 2015’te düzenlenen bir basın açıklamasıyla Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’a hakaret ettiği iddiasıyla yargılanan Birlik’in konuşmasının hakaret içerip içermediğine dair bilimsel görüş alma talebini mahkeme reddetti. Cezada “suçun alenen işlendiği gerekçesiyle üç aylık artırıma giden mahkeme, kararında “Sanığın kişilik özellikleri, adli sicil ve UYAP kaydı, suç işlemeyi alışkanlık haline getirmesi ve ısrarıyla yeniden suç işlemeyeceği konusunda mahkemece kanaat oluşmadığı’ ifadeleri yer aldı.

187 GAZETECİ GÖZALTINA ALINDI

Özgür Gazeteciler İnisiyatifi’nin raporu 2017 yılının gazeteciler açısından nasıl geçtiğini ortaya koydu. Rapora göre 187 gazeteci gözaltına alındı. Gazetecilerin çoğu ya haber takibi sırasında ya da “ihbar” üzerine evine yapılan baskınla gözaltına alınırken, 58 gazeteci tutuklandı. Şu anda tutuklu bulunan gazeteci sayısı ise 165. Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü'nün 2017 raporuna göre de Türkiye, tutuklu gazetecilerin sayısının en yüksek olduğu beş ülke arasında.

AA MUHABİRİ “ALLAH RIZASI İÇİN İNCELEYİN” DEDİ. AHMET ŞIK’A DAVA AÇILDI

Haberleri ve sosyal medya paylaşımları nedeniyle 371 gündür tutuklu bulunan gazeteci Ahmet Şık’a, Anadolu Ajansı (AA) muhabiri Kerem Kocalar’ın “Allah rızası için inceleyin” diyerek ihbar ettiği Twitter paylaşımları nedeniyle dava açıldı. Savcılığın hazırladığı iddianamede Şık’ın “Türk Milletini, Türkiye Cumhuriyeti devletini, devletin kurum ve organlarını aşağılama” suçlamasıyla 2 yıla kadar hapsi istendi.

OHAL’DE CEZAEVLERİ

OHAL sonrasında yaygın sevk ve hak ihlalleriyle gündemden düşmeyen Elazığ T Tipi Cezaevi'nde yaşanan hak ihlallerine karşı 10 kadın tutuklunun başlattığı açlık grevi 60'ıncı gününe girdi. İhlallere ilişkin iddialar ise şöyle;

* Fiziki ve psikolojik baskı, cinsel şiddet, kötü muamele ve işkence,

* Sağlık hakkına erişimin engellenmesi,

* Odalardaki ortak kullanım alanlarına kameraların yerleştirilmesi,

* Düzenli olarak sıcak su ihtiyacının karşılanmaması,

* Keyfi bir şekilde mevzuatta düzenlenen disiplin cezalarından daha ağır yaptırımların uygulanması,

* Nakiller, hastane ve adliye gidiş gelişleri sonrasında çıplak arama dayatılması,

* Hastanelerde kelepçe ile muayenenin zorlanması,

* İletişim ve görüş yasağı cezalarının yaygın uygulanması,

* Kitap, dergi ve gazete yasakları

TEK TİP GERİLİMİ

Öte yandan tek tip kıyafet uygulamasının son çıkarılan KHK ile resmileşmesiyle cezaevindeki siyasi mahpusların böyle bir dayatmaya karşı eyleme hazırlandıkları, bu hafta basına yansıyan haberler arasındaydı. Kadın mahkûmlar, ailelerine “Gerekirse duruşma salonlarında çıplak kalacağız” dediler. Birçok cezaevine ise boxer ve kalın askılı atletlerin alınmadığı öğrenildi.

ERKEKLER 409 KADINI ÖLDÜRDÜ

Yeni yıla girerken 2017 yılında yaşanan hak ihlallerine ilişkin veriler de açıklanmaya başladı. Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu, 2017 yılında 409 kadının erkekler tarafından öldürüldüğünü açıkladı. Platformun 2017 raporuna göre yıl boyunca 387 çocuk cinsel istismara uğradı, 332 kadına cinsel şiddet uygulandı.

10 ÇOCUK BABALARI TARAFINDAN ÖLDÜRÜLDÜ

İstanbul Maltepe’de Ali Yardım, eşiyle boşanma davaları sürerken iki küçük kızını pompalı tüfekle öldürdükten sonra intihar etti.

2017 yılında ise 10 çocuk, babaları tarafından öldürüldü.

PEMBE OTOBÜS TALEBİNE OHAL YOK

Yeni Türkiye’de erkek şiddetini önlemenin yegane yolu olarak görülen, kadının kamusal hayattan soyutlanması devam ediyor. Daha önce “pembe vagon”, “pembe trambüs” şeklinde yaşama geçen sosyal hayatın “haremlik-selamlık” şeklinde bölen uygulamalara teşvik sürüyor.

Van’da Sivil Dayanışma İnisiyatifi öncülüğünde bir araya gelen erkekler, başlattıkları imza kampanyası ile “pembe otobüs” talebinde bulundu. OHAL yasağına rağmen, Van’ın yedi ayrı noktasında stantlar kuran ve muhafazakar kimlikleri ile bilinen bir gurup erkek, “ Bayanların kullanımı için pembe otobüs istiyoruz” pankartı önünde imza topladılar.

15 YILDA 20 BİN 500 İŞÇİ YAŞAMINI YİTİRDİ

Bu hafta açıklanan bir diğer veri ise iş cinayetleri oldu. İSİG’in raporuna göre AKP’nin iktidar yılları boyunca iş cinayetlerinde yaklaşık 20 bin 500 işçi yaşamını yitirdi. OHAL/KHK rejimi ise güvencesiz, esnek ve kuralsız çalışma koşullarını daha da ağırlaştırdı ve yaygınlaştırdı. 2017 yılında İş Cinayetleri sonucu 2006 işçi yaşamını yitirdi.

SARISÜLÜK’ÜN DOSYASININ TAHRİP EDİLDİĞİ ORTAYA ÇIKTI

Yargıtay tarafından Aksaray’daki mahkemeye gönderilen Ethem Sarısülük davasının dosyasının tahrip edildiği ortaya çıktı. Tutanak tutan Aksaray 1. Ağır Ceza Mahkemesi, dosyanın klasörlerinin bozulduğunu, klasör sayısının 14’ten 9’a düştüğünü, dava dosyanın yüklü olduğu CD’nin kırıldığını bildirdi. Kızılay’daki Gezi eylemine katılan Ethem Sarısülük, 1 Haziran 2013’te polis Ahmet Şahbaz tarafından başından vuruldu. Sarısülük, 14 Haziran’da yaşamını yitirdi. Tutuksuz yargılanan Şahbaz, Ankara 6. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından “olası kastla adam öldürmek” suçundan 7 yıl 9 ay 10 gün hapis cezasına çarptırılmıştı. Yargıtay kararı usulden bozarken Şahbaz’a “taksirle ölüme neden olmak” suçundan 1 yıl 4 ay 20 gün hapis cezası verilmiş bu ceza da 10 bin 100 TL para cezasına çevrilmişti. Şahbaz, ilk duruşmaya tanınmamak için peruk ve gözlükle getirilmiş ardından ise dava güvenlik gerekçesiyle Aksaray’a nakledilmişti.

DİYANET: 9 YAŞINDAKİ KIZ GEBE KALABİLİR

Diyanet İşleri Başkanlığı’nın (DİB) bulûğ çağına girmiş olanların da dinen nikahlanabileceğini , buluğ çağının kızlarda 9 erkeklerde 12 olduğu, kızların 9 yaşında gebe kalabileceği, erkeklerin de 12 yaşına girdiklerinde baba olabileceklerini belirten yayını bu hafta ortaya çıktı. DİB konuya ilişkin basında yer alan haberlerin ardından yaptığı basın açıklamasında ise yayının Diyanet tarafından basılmış olduğunu itiraf etmiş oldu. DİB’in açıklamasında "Dini Terimler Sözlüğü adlı yayınımızdaki tanım ve maddelerin çarpıtılmasıyla böyle bir iddia üretmek iyi niyetle izah edilemez” denildi.

İSTİSRMARCI İMAM ŞERİATA GÖRE YARGILANMAYI TALEP ETTİ

Diyarbakır'daki bir kız imam hatip lisesinde Coğrafya öğretmeni olarak, evli ve 3 çocuk babası A.B. (34) hakkında, 16 yaşındaki öğrencisi A.D.'ye cinsel istismarda bulunduğu iddiasıyla 4.5 aydan 3 yıla kadar hapis istemiyle dava açıldı. İddia ardından Lice ilçesinde bir okula atanan A.B., şikayetini geri çekmeyen mağdurun babasına, "Bir hata işledim. Bu suçun Allah'ın şeriatı doğrultusunda mahkeme edilmesi gerekir. Davayı şeriata taşımak yerine, Allah'ın yasakladığı tağut ve hükmüne havale ettin. Şeriata gidelim, cezam ölüm de olsa razıyım" mesajı çekti.

OKULLARA NAMAZ ÇAĞRISI

Kağıthane İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü, okullara gönderdiği resmi yazıyla, pazar günü 'sabah namazı buluşması' yapılacağını belirterek, okul idarecileri, öğretmenler ve öğrencilerin katılımının sağlanmasını istedi.

ZIRHLI ARACIN EZDİĞİ ÇOCUK UYUTULDU

İdil’de zırhlı polis aracının çarpması sonucu ağır yaralanan ve yoğun bakımda tutulan 4 yaşındaki Umut Ö.’nin tekrar uyutulduğu ve solunum cihazına bağlandığı açıklandı. Umut 1 hafta önce gözlerini açmıştı.

İHD İzmir Şubesi, 27 Ekim’de yaptığı açıklamada, 2016 yılı ile Ekim 2017 arasında zırhlı araçların karıştığı olaylarda 29 kişinin yaşamını yitirdiği, 34 kişinin de yaralandığını belirtmişti.

PROTESTO HAKKI DA ZAMLANDI!

Yüksel Caddesi’nde bir yılı aşkın süredir işe dönüş mücadelesi verilen eylemcilere her gün kesilen para cezasına yüzde 15 zam yapıldı. Eyleme katılanlara her gün maruz kaldıkları polis müdahalesinin yanı sıra “Kabahatler kanununa muhalefet etmek” iddiasıyla kesilen 227 TL’lik para cezasına zam yapıldı. Yapılan yüzde 15 zam ile ceza 259 TL’ye yükseldi.

CHP Ankara Milletvekili – TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Başkan Vekili