Sağlıklı mitokondriler Alzheimer hastalığını durdurabilir

DUVAR - Popüler bilim dergisi Global Health'e  Sağlıklı mitokondriler Alzheimer hastalığını durdurabilir’ başlıklı bir makale yazan Barış Sergi insanların beyin hücrelerine enerji üretim merkezi olan mitokondrilerin kalite kontrol yöntemlerini arttırarak Alzheimer hastalığıyla mücadele edilebileceğini söylüyor.

Sergi, makalesinde mitokondrilerin Alzheimerdaki rolünü şöyle anlatıyor:

‘’ Normal yaşlanma ve Alzheimer gibi yaşla ilişkili hastalıklar sırasında hücreler artan bir hasarla karşı karşıya kalır ve işlevsiz mitokondrilerini korumak ve yenileriyle değiştirmek için mücadele verir. Mitokondri, beyin hücrelerine enerji sağladığı için onları Alzheimer hastalığına karşı korumasız olarak bırakmak beyin hasarını destekler ve yıllar içinde hafıza kaybı gibi belirtilere neden olur."

'MİTOKONDRLERİ AKTİVE EDİYORUZ'

Alzheimer hastalarının beyinlerinde mitokondriyanın işlevsiz olduğu bir süredir biliniyordu; ama bu çalışma, kalite kontrol yollarını arttırarak hastalığa karşı savaşmaya çalıştıklarının ilk delili olarak ön plana çıkıyor. Makalenin yazarlarından biri olan  Vincenzo Sorrentino, "Mitokondriyanın bu savunma ve geri dönüşüm yolları, solucan C. elegans'tan insanlara kadar olan organizmalarda çok önemli" diyor. "Bu yüzden farmakolojik olarak onları aktive etmeye karar verdik." diyor.

Bilim insanları, mitokondri kalitesini kontrol eden iki mekanizma tespit ettiler: Birincisi, mitokondriyi stres uyaranlarından koruyan "mitokondriyal katlanmamış protein yanıtı" (mitochondrial unfolded protein response) (UPRmt). İkincisi, mitofaji, kusurlu mitokondriyi geri kazandıran bir süreçtir. Her iki mekanizma da, hastalık sırasında aşırı mitokondriyal hasarı geciktirmek veya önlemek için anahtar niteliği taşıyor.

Araştırma ekibi,  Alzheimer hastalığının solucan modelinde (C. elegans) UPRmt ve mitofaji savunma sistemlerini açabilen doksisiklin antibiyotiği ve nikotinamid ribozid (NR) vitamini gibi iyi kurulmuş bileşikleri test ederek başladı. İlaçlara maruz kalan solucanlara ait sağlık, performans ve yaşam süresi, maruz kalmamış solucanlara kıyasla belirgin şekilde arttı. Ayrıca, plak oluşumu ilacı alan solucanlarda önemli ölçüde azaldı.

Johan Auwerx'e göre, Alzheimer'ın mitokondri yoluyla ele alınması, tümüyle fark yaratabilir. Auwerx " Şimdiye kadar Alzheimer hastalığının, çoğunlukla beyindeki amiloid plak birikiminin bir sonucu olduğu düşünülüyordu. Mitokondriyal sağlığın yeniden tesis edilmesinin plak oluşumunu azalttığını gösterdik; ancak hepsinin ötesinde, bu durum tüm Alzheimer araştırmacılarının ve hastalarının nihai hedefi olan beyin işlevini de geliştirmiştir. "diyor.

Bu strateji, Alzheimer hastalığında nörodejenerasyonun ilerlemesini yavaşlatmak için yeni terapötik bir yaklaşım sağlıyor ve belki de derin mitokondriyal ve metabolik kusurlarla karakterize edilen Parkinson hastalığı gibi diğer bozukluklarda dahi aynı yaklaşımı sağlayabilir.

Sergi'nin makalesine göre en önemlisi, bilim insanları, insan nöronal hücrelerinde aynı ilaçları kullanarak aynı mitokondriyal savunma yollarını açtıklarında benzer iyileştirmeler gördüler.

Murat Sergi makalesini şu şekilde bitiriyor: ‘’ Ümit verici sonuçlar, araştırmacıların NR (nikotinamid ribozid)'yi Alzheimer hastalığının fare modelinde de test etmesine yol açtı. Tıpkı C. elegans gibi farelerde de mitokondriyal fonksiyonda belirgin bir iyileşme ve amiloid plak sayısındaki azalma görüldü. Ancak en önemlisi, bilim insanları farelerde bilişsel işlevin çarpıcı bir şekilde normale döndüğünü gözlemlediler. Bu, klinik açıdan muazzam etkilere sahiptir."

ALZHEİMER METABOLİK BİR HASTALIK MI?

Alzheimer hastalığının hâlâ tedavisi bulunmadığı için, halk sağlığı sistemlerinde önemli bir yük oluşturuyor. Alzhemier'da Çoğu tedavi, amiloid plakların oluşumunun azaltılmasına odaklanıyor amabu yaklaşımdan çok fazla sonuç elde edilemiyor ancak bu yaklaşımlar sonuçsuz kalmıştır. Sonuç olarak, bilim adamları şimdi alternatif tedavi stratejileri arayışında Alzheimer'i metabolik bir hastalık olarak el almak da yeni bir tedavi yöntemi olarak değerlendiriliyor.