Üstün Dökmen haklı da 'koçluk' günah keçisi ilan edilmesin!

Umut Koşan

Engelli destek koçu olarak, bunu yazmak zorundayım. Prof. Dr. Üstün Dökmen ‘yaşam koçluğunu’ eleştirmekte haklıdır. Ama neden? Lütfen dikkatli okuyunuz!

Habertürk TV'de 'Açık ve Net' programında Kübra Par'ın sorularını yanıtlayan klinik psikolog ve yazar Prof. Dr. Üstün Dökmen, son dönemde yükselen “yaşam koçluğu” ile ilgili eleştirilerde bulunmuştur. Sevgili hocamızın eleştirilerinde "ama"sız haklılık payı vardır. Bir yandan, profesyonel koçlar, bu eleştiriyi dikkate alıp mesleklerine ve bu mesleği istismar ederek “para odağı” görünümüne sokan kişi ve kurumlara karşı cezai yaptırımları uygulatmak için bir an önce çalışma yapmalıdır. Diğer yandan bu ve benzeri eleştirilerle “koçluk” tamamen günah keçisi ve sömürü aracı olarak ilan edilmemelidir. Bunun nedenini Prof. Dr. Üstün Dökmen’in ‘yaşam koçluğunu’ eleştirmekte haklı olduğu yanları sıralarken dile getirmeye çalışacağım.

1- Koçluk aslında bir meslek değildir. Doğru! Samuel Smiles (Doktor, yazar ve hükümet reformcusu) Self-Help (Kendi Kendine Yardım) kitabını 1859'da yayımlar. Ardından Abraham Maslow (psikolog) 1943’te gereksinimler hiyerarşisini geliştirir. Maslow'a göre psikoloji, bireyin kendini gerçekleştirme (self-actualization) aşamasına gelmesinin önündeki engelleri ortadan kaldırmasına yardım etmektir. Daha sonra psikologlar dönemi (Carl Rogers, Fritz Perls, Leonard Orr, Alfonso Caycedo, Eric Berne) başlar. Bu kişilerin ortak yönü, sorunların asıl nedeninin kişinin ihtiyaçlarının doyurulmamış olması, çözümün esas belirleyicisinin ise kişinin kendisi olduğunu belirtmeleridir. Zaten koçluğun temel argümanı budur. Dolayısıyla koçluk bir meslek olarak değil, bir psikoloji aracı olarak doğmuştur. Fakat sanayileşmenin getirdiği koşulların insan yaşamına etkileri ve bu durumun sermayeye olan etkilerinin azaltılması, koçluğu meslek haline getirmiştir. Şunu da eklemekte yarar var: Psikolojik danışmanlık, 2. Dünya Savaşı’nın milyonlarca kişiyi etkilemesinin bir sonucu olarak önce orduda kullanılan ama kısa sürede günlük yaşama uyumu artırma adına hayatın birçok alanına yayılan mesleğin ve bu mesleki eğitimin verildiği disiplinin adıdır. Ayrıca yaklaşık son 10 yıl içinde kendi kendine yardımı esas alan ve klinik psikolojinin işlevsiz kaldığını iddia eden "pozitif psikoloji"nin gelişimini göz önünde bulundurmak gerekir.

2- Prof. Dr. Üstün Dökmen haklıdır. Çünkü koçluk, bireyin geçmiş sorunlarına ve onların çözümüne odaklanmaz. Koçluk, bireyin şu anki durumunda fark edemediği durumları fark etmesini sağlamayı amaçlar. Zaten koçluğun, hem eğitim olarak hem de etik olarak sınırları belirlenmiştir. Bu eleştiri koçluğun kendine dönük eleştiriler yapması ve eksikliğini bir an önce tamamlaması için çok önemlidir. Koçluğun, bireyin geçmişi ile ilgili hiçbir söylemde bulunmaması, depresyon, travma vb. semptomlarda müdahale etmemesi ve böyle durumlarda bireyleri gerekli mekanizmalarla uzman kişilere yönlendirmesi gerekir. Ancak koçluk eğitiminde bu tür semptomların fark edilebilmesi için hiçbir eğitim verilmemesi, bilgi eksikliğine yol açabilmekte bu da yanlış uygulamalara neden olabilmektedir.

3- Prof. Dr. Üstün Dökmen haklıdır. Çünkü profesyonel olmadan sadece para odaklı bu mesleği kullananlar hem kendilerine başvuran bireyi, hem de koçluk mesleğini istismar etmektedir. Oysa profesyonel koç ile çalışanlar kendilerinin haklarını güvence altına alan bir sözleşme imzalamak zorundadır. Koçluk meslek standardı 26.06.2013 tarihinde 28692 Sayılı Resmi Gazete ile yürürlüğe girmiştir. Dolayısıyla profesyonel koç ile çalışan müşterilerin istismarı söz konusu değildir.

4- Prof. Dr. Üstün Dökmen haklıdır. Çünkü, ‘yaşam koçluğunu’ yaşam koçluğu koçluk disiplininin sadece alt çalışma alanıdır.