Ayasofya mozaiklerini canlandıran Amerikalı: Kapıda Atatürk'ün notu vardı

DUVAR - Ayasofya’nın dünyaca ünlü mozaikleri, sadece Yunan Ortodoksluğu açısından değil, aynı zamanda Bizans Medeniyeti ve Helenizm açısından da paha biçilemez eserlerdir. Katedralin içindeki hagiografi (azizlerin yaşamını anlatan görseller) nitelikli mozaiklerin, Ayasofya’nın 1935’te müzeye çevrilmesinden önce, bir Amerikalı tarafından restore edilmiş olduğu ise fazla bilinmez. Amerika’da akademisyen, amatör arkeolog ve restorasyon uzmanı olan Whittemore, Ayasofya’yı süsleyen Bizans mozaiklerinin restorasyonundan sorumlu olan kişidir. (Fotoğraf: John Komnenos, Eirene, Alexios mozaiği, 13. yüzyıl)

Nefes kesen mozaikler, yapının 1500 yıllık tarihi boyunca birden fazla kez gün ışığına çıkarılıp yeniden gizlendiyse de bugünkü mevcut görünümlerini büyük ölçüde Whittemore’a borçludurlar. 1930’da Bizans Enstitüsü’nü kuran Whittemore, 1931’de Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Kemal Atatürk’ten aldığı izinle, Ayasofya’nın müzeye çevrilmesi kararından 4 yıl önce, mozaikleri gün ışığına çıkarma görevini üstlenmiştir. (Fotoğraf: Whittemore’un ekibi Ayasofya’nın mozaikleri ve ikonalarının restorasyonunu yaparken)

Tarihi Bizans mozaiklerini güçlükle ve sabırla restore etme işi 1932’de başlamış ve yapının müze olarak açılmasından sonraki süreç de dahil olmak üzere, 18 yıl boyunca devam etmiştir.

2 Ocak 1871’de doğan Whittemore, emlak ve borsa simsarı Joseph Whittemore ve Elizabeth St. Clair Whittemore’un tek çocuğuydu. Boston’daki Tufts Koleji’nin kurucularından olan dedesi Papaz Thomas Whittemore ile aynı ismi taşıyordu.