Gemi söküm bölgesinde asbest lifi bulundu, tartışma yeniden başladı

Cihan Başakçıoğlu

İZMİR – Brezilya donanmasına ait ve içinde 600 ton asbest barındırdığı belirtilen uçak gemisi NAe Sao Paulo’nun söküleceği iddialarının ardından İzmir'in Aliağa ilçesinin asbest tehlikesi altında olduğu ileri sürüldü.  

Asbest ve Tehlikeli Atıklar Derneği (ASTA) Aliağa'da 55 farklı noktadan alınan toz numunelerini, 27 Temmuz- 5 Ağustos tarihleri arasında analiz ederek bir rapor yayınladı. Raporda, gemi söküm tesisleri bölgesinden alınan numunelerde Dünya Sağlık Örgütü tarafından birinci grup kanser nedeni olarak tanımlanan serpantin grubu krizotil türü asbest lifi çıktığı belirtildi. Dernek bölgedeki en riskli yerin tersane bitişiğindeki alan olduğunu ifade etti.

'BİZ ASBEST KONUSUNU AŞTIK'

ASTA'nın çalışmalarına Gemi Geri Dönüşüm Sanayicileri Derneği'nden cevap geldi. Dernek Başkanı Kamil Önal, "Gündemdeki asbest konusunu hayretler içinde izledik. Kapımız açık, bu konuda sorusu olan varsa 22 firmayı tek tek gezip görebilirler” dedi. Gemilerde söküme başlamadan önce asbestin, uzman ekipler ile derneğin bünyesinde çalışan çevre mühendisleri ve asbest konusunda uzman kişiler tarafından sökülüp bertaraf tesislerine gönderildiğini söyleyen Önal, “Bu konuyu gündeme getiren kişiler şantiyelerimize gelse, biz onlara durumu anlatırız. Biz, asbest konusunu aştık” ifadelerini kullandı. Önal ayrıca 10 yıldır çok az sayıda asbestli gemi geldiğini iddia etti.

ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK İL MÜDÜRLÜĞÜ: GEMİLERDE DENETLEMELER YAPILIYOR

İzmir Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü de raporun ardından konuyla ilgili yazılı açıklama yaptı. Gemilerde gerekli denetlemelerin yapıldığı ifade edilen açıklamada şöyle denildi: "Başvurulara istinaden müdürlüğümüzce tesislerde ve baştankara yapılan gemilerde denetlemeler yapılmakta ve notifikasyon onayları denetleme sonucunda değerlendirilmektedir. Asbest bulunan gemilerde asbestli bölgede söküm işlemleri, konusunda uzman firma ve kişiler tarafından yapılmakta ve sökülen asbest atıklarının tamamen kapalı alanda geçici depolanarak bertarafa gönderilmesi sağlanmaktadır. Ayrıca ülkemize söküm amacıyla getirilen veya getirilecek gemilerde fazla miktarda asbest bulunması durumunda gemilere notifikasyon onayı verilmemekte ve mahrece iade işlemleri gerçekleşmektedir."

ALÇEP: KAĞIT ÜZERİNDE DEDİKLERİ HAKLI ANCAK UYGULAMADA ÖYLE DEĞİL

Yapılan açıklamaların ardından Aliağa Çevre Platformu (ALÇEP) Sözcüsü Zeki Küçükakyüz, yapılan açıklamaların gerçeklik payının olmadığını belirterek, “Kağıt üzerinde dedikleri haklı ancak uygulamada öyle dedikleri gibi olmuyor. Söylediklerinin gerçeklik payı yok.  ASTA ve ALÇEP 'in ortak çalışmasında 55 noktadan numune alındı ve sadece gemi söküm tesisindeki sokakta asbest lifi çıktı. Bu da bazı işlerin ne kadar kuralsız kaidesiz yapıldığının göstergesi aslında” dedi.

'40 YILDIR BU İLÇEDE YAŞIYORUM VİDEODAKİ GİBİ SÖKÜM YAPAN İŞÇİ GÖRMEDİM'

Şirketlerin hepsinin Avrupa Birliği standartlarında söküm yapmadığını, 22 firmadan 11’inin bu standartlara uyduğunu kaydeden Küçükakyüz, o bölgenin yoğun gemi sökümünü barındırabilecek büyüklükte bir olmadığını belirtti. Derneğin gemi sökümüne ilişkin yayınladığı videoya da değinen Küçükakyüz, şunları kaydetti: “Türkiye'deki koşulları herkes biliyor. Kağıt üzerinde her şeyi tam gösteriyorlar ama işçi sağlığı ve güvenliği açısından kurallara uyulmuyor. Sadece denetleme olduğu zaman kurallara uygun gösteriliyor. Normal günlerde gidip bakıldığında biz kurallara uyulduğunu düşünmüyoruz. Derneğin hazırladığı bir video var. Videoda koruyucu kıyafetler giymiş işçiler söküm yapıyorlar. Ben 40 yıldır bu ilçede yaşıyorum daha bir gün böyle bir işçi görmedim. Gemi sökümünde çalışan birçok arkadaşımız var. Yalnızca denetlemelerde bunu gösteriyorlar, normalde ise kurallara uymadan vahşi bir şekilde söküyorlar”

‘BAĞIMSIZ KURULUŞLARCA DENETLENSİN'

Asbestin tüm Türkiye'de gündemde olduğuna dikkat çeken Küçükakyüz, sadece gemi sökümünde değil, bina yıkımlarında da asbestin söz konusu olduğunu belirtti. Gemi sökümü konusunda meselenin yalnızca asbest olmadığını da belirten Küçükakyüz son olarak şunları söyledi: “Gemilerle birlikte birçok kimyasal tehlikeli madde geliyor. Onlar da büyük sorun. Bütün bu zararlı maddeler denize karışıyor. Havaya karışıyor ve doğal olarak bizlere geliyor. ALÇEP olarak diyoruz ki, bu işlem yapılıyorsa kurallara ve standartlara uyulsun. Denetime açılsın ve bağımsız kuruluşlarca denetlensin. Ayrıca her ülke kendi gemisini söksün. Avrupa'nın kirli gemilerini biz sökmek zorunda değiliz.”