Gençlik araştırması: İş yoksa memnuniyet yok

DUVAR -  Habitat Derneği ve Infakto RW ortaklığında gerçekleştirilen Türkiye’de Gençlerin İyi Olma Hali Raporu’nun üçüncüsü yayımlandı. İlki 2017 yılında yayımlanan ve literatüre 'Ev Genci' kavramını kazandıran raporda gençlere 75 başlıkta sorular yöneltildi. 

Araştırma için Türkiye’deki kentli genç toplamı temsil eden 16 ilde, 18-30 yaş arası 1230 genç ile yüz yüze görüşmeler gerçekleştirildi.

Raporda sağlık, maddi durum, eğitim, ev ve kentsel koşullar, risk ve güvenlik, katılım ve ilişkiler gibi birçok farklı pencereden gençlerin yaşam kalitesi, refah durumu ve memnuniyet beklentileri 2017 ve 2019 yılı sonuçlarıyla karşılaştırmalı olarak değerlendirildi. Bu yılki raporda ayrıca korona virüsü salgınının etkileri ile gençlerin kuşak algısı ve aidiyetine yönelik ilave sorular yer aldı.

Maddi durumundan memnun olan gençlerin oranı önceki araştırmalara göre büyük oranda azaldı. 2017’deki yüzde 61 olan maddi durumdan memnuniyet oranı yüzde 47’ye düştü.  Çalışan gençlerin oranında bir azalma gözlemlenmezken, iş arayan gençlerin oranı 2019’a göre 5 puan yükselerek yüzde 18’e çıktı. 

GENÇLER UZAKTAN EĞİTİME VE EVDEN ÇALIŞMAYA SICAK BAKMIYOR

Çalışan gençlerin yüzde 69’u işyerinden çalışmayı tercih ediyor. Esnek çalışma ve uzaktan çalışma biçimlerini tercih ettiğini söyleyenlerin oranı yüzde esnek çalışma için yüzde 23, uzaktan çalışma için yüzde 4 oldu. Araştırmaya katılan gençlerin yüzde 66’sı aldıkları eğitimden memnun olmadıklarını ifade ediyor. Gençlerin yüzde 73’ü yüz yüze eğitimi uzaktan eğitimden daha faydalı gördüğünü belirtiyor. 

BAŞKA ÜLKEYE YERLEŞMEK İSTEYENLERİN SAYISI ARTIYOR

Korona virüsü döneminde hane halkı geliri 3 bin TL ve altında olan gençlerin yüzde 47'si kira, elektrik, su gibi faturaları ödeyemediklerini söylüyor. Yine bu dönemde toplam aylık hane halkı geliri 3 bin TL ve altında olan gençlerin yüzde 31'i bankadan ya da tanıdıklardan borç almış. 3 bin TL ve altı geliri olan gençlerden yüzde 26’sı ise pandemi döneminde işlerini kaybetmiş. 

Başka bir ülkeye yerleşmeyi düşünen gençlerin oranı 2019’da yüzde 25 iken bu çalışmada yüzde 31’e yükseldi. Göç etmek isteyen gençlerin yüzde 57'si yurtdışında daha iyi iş olanakları bulunduğunu düşünüyor. Kişisel özgürlük alanının yeterli olmayışından ötürü başka bir ülkeye yerleşmek isteyenlerin oranı bir önceki rapora göre 4 puanlık azalma ile yüzde 7,5'e geriledi.

EV GENÇLERİ, GİRİŞİMCİLİĞİ KARİYER OLARAK GÖRÜYOR MU?

2017’de gençlerin yüzde 63’ü kendi işini kurmak istediğini belirtirken, 2019 ve 2020’de bu oranın düştüğü ve çalışmaya katılan gençlerin yarısının girişimci olmak istediği görülüyor. Gençlerin girişimci olma motivasyonlarındaki düşüşün sebepleri arasında ekonomideki dalgalanmalar ve kötü gidişatın yarattığı güvensizlik ortamının risk almayı zorlaştırması gösterilebilir.

18-24 yaş grubu arasında yüzde 54 olan girişimcilik eğilimi, 25-29 yaş grubunda yüzde 44’e düştü. 2019’da iş arayan gençlerde kendi işlerini kurmak isteyenlerin oranı daha yüksek iken (yüzde 62), çalışanlar için bu eğilim yüzde 54, öğrenciler için yüzde 50, ev gençleri içinse sadece yüzde 29 oranındaydı. 2020’de aynı soru yeniden yöneltildiğinde iş arayanların yüzde 56’sının, öğrencilerin yüzde 55’inin ve çalışanların yüzde 54’ünün kendi işini kurmaya hevesli olduğu görülüyor. Ev gençleri için önceki yıla göre bu eğilimde bir değişiklik söz konusu olmazken ev gençlerinin yalnızca yüzde 28’i kendi işini kurmak istediğini ifade ediyor. 

Z KUŞAĞI KENDİSİNİ ŞANSLI HİSSEDİYOR

Araştırmaya katılan gençlere ebeveynleriyle karşılaştırdıklarında kendilerini daha mı şanslı yoksa daha mı şanssız hissettikleri soruldu. Gençlerin yüzde 44’ü kendilerini ebeveynlerinden daha şanslı hissederken, yüzde 26’sı daha şanssız hissediyor. Yüzde 27’lik bir kesim ise şans açısından kendisi ve ebeveynleri arasında bir fark görmediğini belirtti. 18-24 yaş grubundaki gençlerin neredeyse yarısı kendilerini ebeveynlerine kıyasla daha şanslı hissederken, bu oran 25-29 yaş grubunda yüzde 38’e düşüyor. İki yaş grubu arasındaki temel fark, 25-29 yaş arası grubun önemli bir bölümünün eğitim hayatını tamamlamış ve istihdama katılmaya aday ya da çalışan bireylerden oluşmasından ileri geliyor. Bu grup içerisindeki bireylerin iş bulmak ve çalıştıkları işten memnuniyetleri kendilerini şanslı ya da şansız hissetmelerinde belirleyici rol oynuyor.

Z KUŞAĞI CİNSİYET EŞİTLİĞİNE DUYARLI

Rapora göre teknolojinin gelişiminin hiç olmadığı kadar hızlı ve zirve yaptığı bir dönemin içine doğmalarına ve büyük savaşlar ve yıkımlar görmemelerine rağmen Z kuşağının yüzde 56’sının kendilerini ebeveynlerine göre şanslı hissetmiyor oluşunun altında işsizlik, aldıkları eğitimden duydukları memnuniyetsizlik ve tüm dünyayı ilgilendiren iklim krizi gibi sorunlar yattığı söylenebilir.

Bir diğer önemli husus ise Z Kuşağı’nın insan hakları, hayvan hakları, cinsiyet ayrımcılığı gibi konularda duyarlılığının diğer kuşaklara göre daha ön planda olması. Araştırmaya katılan Z Kuşağı’na mensup bireylerin yüzde 52’si kendisini çevre kirliliği ve küresel ısınma gibi konularda önceki kuşaklara oranla daha duyarlı buluyor. Ayrıca, yine aynı toplamın içerisindeki yüzde 48’lik bir kesim yoksulluk, cinsiyet ayrımı, dışlanma vb. konularda kendi kuşağının önceki kuşaklara göre daha duyarlı olduğunu savunuyor.

Z KUŞAĞI SORUNLARA SİYASET ÜSTÜ PENCEREDEN BAKIYOR

Z Kuşağı'nın yüzde 39’u kendi kuşaklarının diğer kuşaklara oranla siyaset ile daha fazla ilgilendiğini düşünüyor. Küresel ve yerel sorunlara diğer kuşaklara nazaran daha fazla duyarlılık gösteren ve önem yükleyen bu kuşağın, küresel ve yerel sorunları ideolojik yaklaşımlarla okumadıkları anlaşılmaktadır.

Raporda öne çıkan başlıklar, Habitat Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Sezai Hazır ve Infakto RW’nin Kurucusu Prof. Dr. Emre Erdoğan’ın katılımıyla düzenlenen oturumda değerlendirildi.

'GENÇLER İÇİN YAŞAMDAN MEMNUNİYETİN ANAHTARI İŞ BULABİLMEK'

Habitat Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Sezai Hazır şunları söyledi:

“Raporun bütününe baktığımızda, gençlerin toplum içerisinde yer edinmek ve kendisini gerçekleştirmek konularını en başta bir işe sahip olmak üzerinden okuduğunu fark ediyoruz. Raporda çalışan gençlerin yüzde 65’inin hayatından memnun olduğunu belirtmesine karşın bu oranın iş arayan gençlerde yüzde 47 seviyesinde kalıyor oluşu, iş sahibi olmak ve memnuniyet arasında kurduğumuz bağlantıyı doğrular nitelikte.”

'GENÇLER İÇİN YETERLİ İŞ FIRSATI YARATILMIYOR'

Sezai Hazır rapora ilişkin açıklamalarına şöyle devam etti: “Gençlerin yüzde 73’ü 'Herhangi bir nedenle iş arasanız kolaylıkla iş bulabilir misiniz?' sorusuna 'zor olur' yanıtını veriyor. Zorluğun en önemli nedeni olarak ise şartları uygun bir iş bulmak ya da işe girmek için referans bulmak değil de iş olanaklarının olmadığını belirtiyorlar. Gençler için yeterli iş fırsatı yaratılamamaktadır. Bizim açımızdan bu verilerin en önemli çıktısı, gençlerin girişimciliğe yönlendirilmesi ve girişimciliği bir kariyer alanı olarak benimsemelerini sağlamak için çok daha fazla çalışmamız gerektiğidir. Girişimciliğin desteklenmesi ve teşviki yalnızca gençleri kendi girişimlerini kurmaları anlamında değil, kurulacak olan girişimlerin sayısının artmasıyla yaratılabilecek istihdam fırsatları bakımından da büyük önem arz ediyor. Ancak raporda gençlerin girişimcilik özelindeki algıları bizlere hala kat etmemiz gereken çok mesafe olduğunu gösteriyor.”