DUVAR - 28 Mart 1938 yılında deniz subayı bir baba ve moda tasarımcısı bir annenin çocuğu olarak dünyaya gelen Genco Erkal, Robert Koleji'nden mezun oldu.

Erkal, Robert Koleji'nden mezun olduktan sonra lisans eğitimini İstanbul Üniversitesi Psikoloji bölümünde tamamladı.

Genco Erkal, 1957 yılında zamanın önemli oyuncu topluluklarından olan Genç Oyuncular’ın kuruluşunda yer aldı. Halit Akçatepe, Şevket Altuğ ve Yılmaz Onay gibi isimlerin de bulunduğu toplulukta 13 kişi bulunuyordu. Halk tiyatrosu fikri etrafında şekillenen işler yapan topluluğun ilk oyunu "Tavtavi Kütüpati" oldu. Daha sonra yaptıkları işlere orta oyun ve seyirlik oyun gibi geleneksel türler de kattılar.

Genç Oyuncular'ın düzenlediği ve Türkiye’nin ilk tiyatro festivali olarak bilinen Erdek Şenliği’nin beşinci yılının ardından Genç Oyuncular dağıldı.

Genç Oyuncular ile tiyatroya başlayan Erkal'ın profesyonel tiyatroya başlaması, Muhsin Ertuğrul'dan gelen teklifle oldu. İlk profesyonel oyunu Kenter Tiyatrosu'nda sahnelenen "Çöl Fares"i adlı oyundaki rolüydü. İlk profesyonel rejisi de Kenter Tiyatrosu'nda Ionesco'nun tek perdelik "İskemleler" ve "Ders" oyunlarına yaptığı reji oldu.

Oyunculuk yaşamına Kenter Tiyatrosu'ndan sonra Gülriz Sururi-Engin Cezzar Tiyatrosu'nda ve Ankara'da askerlik yaparken temas ettiği Ankara Sanat Tiyatrosu'nda devam etti. 1963’te Arena Tiyatrosu’nda sahnelenen "Aslan Asker Şvayk" oyunundaki Şvayk rolü ile dönemin tek tiyatro ödülü İlhan İskender Ödülü'nü kazanan sanatçı, ardından Gülriz Sururi-Engin Cezzar Tiyatrosu'nda Keşanlı Ali Destanı'nı yönetti. 

Genco Erkal, Nikolay Gogol'un "Bir Delinin Hatıra Defteri" adlı öyküsünü tiyatroya uyarladı ve Türkiye'de oynanan ilk tek kişilik oyun olarak 1965 yılında Ankara Sanat Tiyatrosu'nda sahneledi. 1969, 1992 ve 2014'te farklı yorumla sahnelediği bu eser, onunla özdeşleşti.

Ankara Tiyatrosu'nda Asaf Çiğiltepe'nin sahnelediği "Arturo Ui'nin Önlenebilir Yükselişi" oyunu ile Brecht tiyatrosu ile tanıştı.

DOSTLAR TİYATROSUNU KURDU

1959 yılından itibaren Türkiye'nin önemli özel tiyatro topluluklarında oyuncu ve yönetmen olarak çalışan Genco Erkal, 1969 yılında, Mehmet Akan, Şevket Altuğ, Ferit Erkal, Arif Erkin Güzelbeyoğlu ve Nurten Tunç ile birlikte yaşamının sonuna kadar da sanat yönetmeni olacağı Dostlar Tiyatrosu'nu kurdu.

Gorki, Brecht, Sartre, Peter Weiss, Steinbeck, Havel gibi yabancı yazarların yanı sıra Aziz Nesin, Haldun Taner, Nazım Hikmet, Refik Erduran, Vasıf Öngören, Orhan Asena, Can Yücel gibi yazarlarının oyunlarını yönetti. Roman, öykü, şiir gibi değişik türlerden tiyatroya uyarlamalar yaptı, oyunlar çevirdi.

2008 yılında "Sivas 93" adlı belgesel oyunu yazdı ve yönetti. Oyuncuların birden fazla role girdiği bir epik tiyatro örneği olan bu oyunda, 1993 yılında Sivas Madımak Oteli’nde çıkarılan bir yangın sonucu öldürülen otuz üç kişinin hikayesini konu edindi. Oyun, Türkiye ve Avrupa genelinde sahnelendi.

Çeşitli ödüller kazandığı ünlü rolleri arasında" Aslan Asker Şvayk", Gogol'ün "Bir Delinin Hatıra Defteri", Brecht'in "Galileo"su, Maxwell Anderson'un "Yalınayak Sokrates"i, Nazım Hikmet'ten "Kerem Gibi", Can Yücel’den "Can", Howard Zinn’den "Marks’ın Dönüşü" sayılabilir.

Senfonik konserlerde Prokofiev'in "Peter ile Kurt", Stravinski'nin" Askerin Öyküsü", Fazıl Say’ın "Nâzım" adlı yapıtlarını da anlatıcı olarak seslendirdi. 

Erkal, aynı zamanda önemli uluslararası film festivallerinde gösterilen ve bir çok ödül kazanan "At", "Faize Hücum", "Hakkari'de bir Mevsim" ve "Camdan Kalp" filmlerinin başrolünde oynadı. TRT Televizyonu için Haldun Taner'in ünlü müzikli oyunu "Keşanlı Ali Destanı"nı yönetti ve oynadı. 

Birçok kez "Yılın En İyi Erkek Oyuncusu", "En İyi Tiyatro Yönetmeni" seçildi. 1982 ve 1983 yıllarında "En İyi Sinema Oyuncusu" olarak Antalya Film Festivali'nde iki kez Altın Portakal aldı. Pek çok kez Yaşam Boyu Başarı ve Onur ödülleri kazandı.

GENCO ERKAL FİLMLERİ

1974 - Bir Delinin Hatıra Defteri
1982 - At
1982 - Faize Hücum
1983 - Hakkari'de Bir Mevsim
1988 - Keşanlı Ali Destanı
1990 - Camdan Kalp
2008 - Pazar-Bir Ticaret Masalı
2010 - Prensesin Uykusu

1993 yılından bu yana Paris'te ve Avignon Festivali'nde Fransızca da oynamaya başlayan Genco Erkal, üç Fransız yapımında rol aldı: Nazım Hikmet'ten "Sevdalı Bulut", Philippe Minyana'dan "Ou vas-tu Jérémie?" ve Paulo Coelho'nun romanından uyarlanan "Simyacı".

Erkal, 1998 senesinde Afife Tiyatro Ödülleri’nde, Dostlar Tiyatrosu’nda yaptığı "Simyacı" adlı oyun ile Yılın En Başarılı Erkek Oyuncusu ödülü aldı. Aynı sene İsmail Dümbüllü Ödülünü de alan Genco Erkal, 2000 yılında ise tiyatroya yaptığı katkılardan dolayı Afife Tiyatro Ödülleri’nde Muhsin Ertuğrul Özel Ödülüne layık görüldü.

Sanat yaşamı, Ayşe Yüksel tarafından "Güneşin Sofrasında - Genco Erkal’ın Dostlar Tiyatrosu Serüveni" (2020) adıyla kitaplaştırıldı. 

Genco Erkal hayatını kaybettiGÜNDEM

(KÜLTÜR SANAT SERVİSİ)