Gezegenden Mektuplar: Aşırı sıcak on binleri öldürebilir
İklim politikaları değişmezse sıcaklıklara bağlı ölümler daha da artacak. Uzmanlara göre, Avrupa’da 2100 yılında sıcaklık kaynaklı ölümlerin sayısı günümüzdeki sayılardan beş kat fazla olacak.
İklim krizine bağlı aşırı sıcaklar her geçen gün artıyor. Ülkeler aşırı sıcaklarla mücadele etmeye, sıcaklık kaynaklı ölümleri önlemeye çalışıyor. Bir araştırmaya göre yüksek sıcaklıklar 2023 yılında sadece Avrupa’da 47 binden fazla kişinin ölümüne yol açtı. Başka bir araştırma ise 2004 ve 2017 yılları arasında İstanbul’da yaşanan 20 sıcak dalgasında 4 bin 281 kişinin hayatını kaybettiğini ortaya koyuyor. Araştırmaların ortak sonucu şu: Karar alıcılar iklim politikalarını değiştirmezse sıcaklıklara bağlı ölümler daha da artacak. Avrupa Birliği Komisyonu Ortak Araştırma Merkezi’nin (JRC) hazırladığı rapora göre Avrupa’da 2100 yılında sıcaklık kaynaklı ölümlerin sayısı günümüzdeki sayılardan beş kat fazla olacak. Aşırı sıcaklar dünyanın her yerini sardı.
Türkiye sıcak günleri yavaş yavaş geride bırakırken Almanya haftayı aşırı sıcaklarla geçirdi. Alman Meteoroloji Dairesi, sıcak hava dalgası nedeniyle vatandaşları uyardı ve özellikle yaşlılar, çocuklar ve bağışıklığı zayıf olan kişilere evde kalmaları çağrısında bulundu. Kabul etmek istemesek de iklim krizi nedeniyle artan ekstrem sıcaklar ölümlere neden oluyor. Bilim insanları iklim krizi nedeniyle oluşan aşırı sıcaklara bağlı ölümleri inceliyor.
GÜNEY AVRUPA İLK SIRADA
Gelin verilere yakından bakalım.... Dünya üzerinde en hızlı ısınan kıta Avrupa. Küresel ölümlerin büyük bir bölümü de Avrupa’da gerçekleşiyor. Nature Medicine dergisinde yayımlanan bir araştırmaya göre 35 Avrupa ülkesindeki 823 bölgede, sadece 2023 yılında 47 bin 690 kişi sıcaklık nedeniyle yaşamını yitirdi. Yüksek sıcaklığa bağlı ölüm oranlarında ilk sırada yer alan bölge ise Güney Avrupa.
İlk sırada bir milyon nüfus başına 393 ölümle Yunanistan yer alırken onu 229 ölümle Bulgaristan takip etti. 209 ölümle İtalya üçüncü, 175 ölümle İspanya dördüncü sırada yer aldı. 2023'te Almanya’da ise bir milyon nüfus başına 76 ölüm görüldü. Yani 2023 yılında İtalya’da 12 bin 750 kişi, Almanya'da ise 6 bin 376 kişi sıcaklığa bağlı nedenlerle yaşamını yitirdi.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) de geçen ay sonunda yaptığı açıklamada, aşırı sıcakların Avrupa'da yılda 175 binden fazla insanın ölümüne neden olduğunu açıkladı. Küresel olarak, 2000 ile 2019 yılları arasında her yıl yaklaşık 489 bin kişi sıcaklığa bağlı nedenlerle yaşamını yitirdi.
İSTANBUL’DA EN ÖLÜMCÜL ÜÇ YIL
Türkiye’ye dönecek olursak; ülke geneline ilişkin olmasa da en kalabalık nüfusa sahip İstanbul’a ilişkin çarpıcı bir çalışma mevcut. İklim Masası’nda geçen yıl yayımlanan Dr. Hazal Cansu Çulpan’ın araştırmasına göre İstanbul’da 2004 ile 2017 yılları arasında toplam 257 gün süren 20 sıcak dalgası yaşandı ve 4 bin 281 kişi sıcaklığa bağlı nedenlerle öldü. En fazla ölüme yol açan sıcak dalgaları 2007, 2010 ve 2017 yıllarında yaşandı. 29 Temmuz - 22 Ağustos 2010’da yaşanan sıcak dalgası fazladan 783 ölüme neden oldu. 2007 yılında dokuz gün süren sıcak dalgasında 339 kişi, 2017’de bir hafta süren sıcak dalgasında ise 220 kişi hayatını kaybetti.
EN ÇOK ETKİLENEN BÖLGELERDE BEŞ KAT ARTACAK
The Lancet Public Health dergisinde yayınlanan çalışma ise aşırı sıcakların özellikle Güney Avrupa’da ve daha yaşlı insanların yaşadığı bölgelerde giderek daha ölümcül bir sorun haline geleceğini ortaya koyuyor. Araştırmaya göre iklim değişikliği ile mücadele adına daha fazla çaba gösterilmediği takdirde, 2100 yılına kadar her yıl 55 bin kişi ölecek. Bu da can kaybında yüzde 13.5'lik bir artış anlamına geliyor.
Yine The Lancet Public Health dergisi tarafından yayımlanan ve iklim değişikliği sonuçlarının 27 AB ülkesi ile İngiltere, İsviçre ve Norveç özelinde Avrupa’daki hava sıcaklıklarına yapacağı etkinin ele alındığı Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Ortak Araştırma Merkezi’nin (JRC) raporunda da endişe verici sonuçlar yer alıyor.
Rapora göre kıtasal düzeyde ısıya bağlı nedenlerden kaynaklanan ölümlerin sayısı 2100 yılında ortalama olarak üç katına çıkacak. Bazı yerlerde ise bu oran beş kata kadar yükselecek. Rapordaki öngörüler doğrultusunda, Avrupa’da mevcut durumda hava sıcaklığından 43 bin 729 kişi hayatını kaybederken, 2100'de bu sayının 128 bin 809'a çıkması bekleniyor.
2100 yılına gelindiğinde hava sıcaklığına bağlı ölümlerin başta Avrupa'nın güney bölgelerini etkileyeceği, AB ülkelerinden İspanya, İtalya, Yunanistan ve Malta'da bu nedenden can kayıplarının 5 kata kadar artabileceği ifade ediliyor.
KARAR ALICILAR 'DUR' DEMEZSE
Verileri alt alta sıralayınca içinde bulunduğumuz çarpıcı küresel tablo nasıl da büyüyor. Birleşmiş Milletler'in (BM) son tahminlerine göre Paris İklim Anlaşması tarafından belirlenen sıcaklık artışını 1.5 derecede tutma hedefi pek gerçekçi görünmüyor. Artan sıcaklar da ülkelerin hemen hemen hepsinde en çok yaşlılar, kadınlar ve çocukları etkiliyor. Karar alıcılar bu gidişe “dur” demezse daha çok kişi hayatını kaybedecek.