DUVAR - Gökbilimcilerden oluşan bir araştırma ekibi, Avrupa Güney Gözlemevi’ne ait Çok Büyük Teleskop’un (VLT) yardımıyla yeni bir yıldız patlaması türü keşfetti ve ona ‘Mikronova’ adını verdiler.

Bu tür patlamalar kimi yıldızların yüzeyinde meydana geliyor ve her biri yalnızca birkaç saat içinde yaklaşık 3,5 milyar tane Büyük Giza Piramidi’nin kütlesine denk miktarda yıldız malzemesini yakabiliyorlar.

Nature dergisinde yayınlanan araştırmanın lideri ve İngiltere’deki Durham Üniversitesi’nde gökbilimci olan Simone Scaringi, “Mikronova adını verdiğimiz bu olguyu ilk kez gözlemledik ve kayıt altına aldık” diyor.

KÜÇÜK AMA ÇOK GÜÇLÜ BİR PATLAMA TÜRÜ

Mikronovalar aşırı derecede güçlü olaylar olsa da astronomik ölçeklerde küçükler; gökbilimcilerin yüzyıllardır aşina olduğu ve ‘novae’ [ya da nova] adıyla bilinen yıldız patlamalarından çok daha az enerji üretiyorlar. Her iki patlama türü de ‘beyaz cüceler’ üzerinde meydana geliyor. Beyaz cüce türü yıldızlar, Güneş’inkine benzer bir kütleye sahip ama yaklaşık olarak Dünya boyutlarında olan ölü yıldızlardan oluşuyor.

Novalarda, termonükleer patlamalar yıldız yüzeyinin tamamında meydana geliyor. Araştırmanın ortak yazarı ve Hollanda Amsterdam Üniversitesi’nde gökbilimci olan Nathalie Degenaar, “Buna benzer patlamalar beyaz cücenin tüm yüzeyinin birkaç hafta boyunca yanmasına ve parlak bir şekilde parlamasına neden oluyor” diye izah ediyor. Mikronovaların ise sadece birkaç saat süren, daha küçük ölçekli ve daha hızlı gerçekleşen patlamalar olduğunu dile getiriyor.

SIK YAŞANSA DA GÖZLEMLEMEK ÇOK ZOR

Yeni keşfedilen mikronovalar, gökbilimcilerin yıldız patlamalarına ilişkin anlayışlarına meydan okuyor ve daha önce düşünülenden daha sık yaşanıyor olabilir. Scaringi “Temelde, Evren’in ne kadar dinamik olduğunu gösteriyor. Bu olaylar aslında fazlasıyla yaygın olabilir; fakat çok süratli oldukları için onları tespit etmek çok zor” diyor.

Araştırma ekibi ilk olarak NASA’ya ait TESS uydusundan alınan verileri analiz ederken bu gizemli mikro patlamalara rastladı. Nathalie Degenaar, “NASA’ya ait TESS uydusu tarafından toplanan astronomik verilere baktığımızda, olağandışı bir şey keşfettik: Birkaç saat boyunca süren parlak bir optik ışık patlaması gözlemledik. Daha fazla tarama yaparken, buna benzeyen birkaç sinyal daha bulduk” diyor.

Mikronovaların keşfi, bilinen yıldız patlamaları kataloğuna bir katkıda bulunurken, araştırma ekibi şimdi büyük ölçekli araştırmalar ve hızlı takip ölçümleri gerektiren bu yakalanması zor olaylardan daha fazlasını gözlemlemek istiyor. (Derleyen: Tarkan Tufan)