Gözlem Raporu: Cumartesi Anneleri'ne yönelik kısıtlamalar devam ediyor

DUVAR - Türkiye İnsan Hakları Vakfı, Hakikat Adalet ve Hafıza Çalışmaları Derneği (Hafıza Merkezi), Uluslararası Af Örgütü Türkiye Şubesi ve Medya ve Hukuk Çalışmaları Derneği (MLSA), Cumartesi Anneleri’nin/İnsanları’nın 978. hafta buluşmasına dair gözlemlerini raporlaştırdı.

Rapora göre son yedi haftadaki olumlu gelişmelere rağmen, başta kişi sayısının kısıtlanması olmak üzere Cumartesi Anneleri’nin/İnsanları’nın buluşmalarına yönelik kısıtlamalar devam ettiği için AYM kararları tam olarak uygulanmadı.

Gözlemci kurumlar, İHD İstanbul Şubesi’nin bulunduğu sokaktaki polis varlığının, Cumartesi Anneleri/İnsanları ve hak savunucularının İHD İstanbul Şubesi’nden Galatasaray Meydanı’na kadar takip edilmesinin, basın açıklamasına katılacak kişi sayısının sınırlandırılmasının ve açıklamanın polis memurları tarafından kayıt altına alınmasının, fotoğraflanmasının Cumartesi Anneleri/İnsanları’nın ve insan hakları savunucularının toplanma özgürlüklerini kullanmaları üzerinde caydırıcı bir etki yaratabileceğine, bu caydırıcı etkinin de kendi başına toplanma özgürlüğüne yönelik bir müdahale olduğuna dikkat çektiler.

Cumartesi Anneleri’nin/İnsanları’nın 23 Aralık 2023 tarihinde gerçekleşen 978. hafta buluşmasına ilişkin hak örgütlerinin hazırladığı raporda öne çıkan tespitler şunlar oldu:

- Önceki hafta olduğu gibi bu hafta da Cumartesi Anneleri’nin/İnsanları’nın hakikat ve adalet taleplerini dile getirmek için buluşma mekanı haline getirdikleri Galatasaray Meydanı ve meydana yakın noktalardaki polis varlığının az olduğu gözlemlendi.
- İHD İstanbul Şubesi’nin önceki haftalarda olduğu gibi bu hafta da polis gözetiminde olduğu tespit edildi.
- Cumartesi Anneleri’nin/İnsanları’nın, kendilerine yönelik herhangi bir engelleme olmaması için Galatasaray Meydanı’na ikişer kişilik gruplar halinde meydana gittiği gözlemlendi. Dernek önünde bekleyen sivil giyimli bir polisin, Cumartesi Anneleri’ni/İnsanları’nı İstiklal Caddesi boyunca takip ettiği görüldü.
- Sivil giyimli bir polis memurunun açıklama başlamadan Cumartesi Anneleri/İnsanları ve hak savunucularının fotoğrafını çektiği ve fotoğraftan grubun kaç kişi olduğunu saydığı gözlemlendi.
- Cumartesi Anneleri/İnsanları’nın 14 Ekim 2023 tarihindeki 968. hafta buluşmasında Newroz Ali Tosun ve Besna Tosun’a yönelik işkence ve diğer kötü muamele yasağına aykırı olacak şekilde fiziksel şiddet uyguladığı kayıt altına alınan ve Cumartesi Anneleri/İnsanları’nın avukatlarının haklarında “işkence” iddiasıyla suç duyurusunda bulunduğu rütbeleri öğrenilemeyen iki polis amirinin bu hafta da Galatasaray Meydanı’nda görevlendirildiği gözlemlendi.
- İstanbul İl Emniyet Müdürlüğü Güvenlik Şube Müdürü, Güvenlik Şube Müdürlüğü, Koordinasyon Şube Müdürlüğü, Spor Güvenliği Şube Müdürlüğü’nden Sorumlu İl Emniyet Müdürü Yardımcısı, İkinci Bölge İlçelerden Sorumlu İl Emniyet Müdürü Yardımcısı ve Beyoğlu İlçe Emniyet Müdürü’nün Cumartesi Anneleri’nin/İnsanları’nın 978. hafta buluşmasını takip ettiği gözlemlendi.
- 1 Mart 1995 tarihinde İstanbul’da gözaltına alınan ve ağır işkence izleri taşıyan bedeni aylar sonra kimsesizler mezarlığında bulunan Hasan Ocak’ın kardeşleri Ali Ocak ve Aysel Ocak, 12 Eylül 1994 yılında Ankara Dikmen’de gözaltına alındıktan sonra kaybedilen Kenan Bilgin’in kardeşi İrfan Bilgin, 12 Eylül 1980 askeri darbesinin ardından 13 Eylül 1980’de Ardahan’ın Okçu Köyü’ndeki evinden güvenlik güçleri tarafından gözaltına alındıktan sonra kaybedilen ve işkence sonucu öldüğü Meclis İnsan Hakları İnceleme Alt Komisyonu’nun raporu ile de ortaya konulan Cemil Kırbayır’ın kardeşi Mikail Kırbayır, 23 Şubat 1995’te İzmir’de gözaltında kaybedilen 19 yaşındaki Murat Yıldız’ın annesi Hanife Yıldız, 19 Ekim 1995 tarihinde İstanbul’da gözaltında kaybedilen Fehmi Tosun’un kızı Besna Tosun, 21 Kasım 1980 tarihinde İstanbul’da gözaltına alındıktan sonra kaybedilen Hayrettin Eren’in kardeşi İkbal Eren, 24 Aralık 1994 tarihinde Siyasi Şube’ye bağlı polisler tarafından İstanbul’da gözaltına alındıktan sonra kaybedilen İsmail Bahçeci’nin kardeşi Umut Bahçeci ile İHD İstanbul Şubesi Yönetim Kurulu üyesi Sevim Erdem ve İHD Eş Genel Başkanı Eren Keskin’den oluşan grup, İsmail Bahçeci’nin akıbetinin sorulduğu basın açıklaması okunduktan sonra ellerindeki karanfilleri, meydanı kapatan ve açılmayan bariyerlerin ardından Galatasaray Meydanı’na attı. Tüm bu anların, ellerinde kameralar olan sivil giyimli polis memurları tarafından kaydedildiği gözlemlendi.
- Sivil giyimli polis memurlarının basın açıklaması sırasında açıklamayı takip eden gazetecilerin arasında durdukları ve zaman zaman telefonları ile 10 kişilik grubun fotoğraf ve videolarını çektikleri gözlemlendi.
Elinde kamera olan bir sivil polisin, bariyerlerin arkasından meydana atılan karanfillerin fotoğrafını çekmeye çalışan gazetecileri iki dakika boyunca kayıt altına aldığı gözlemlendi.
- Cumartesi Anneleri’nin/İnsanları’nın Galatasaray Meydanı’na karanfil bırakmaları ile sonlanan buluşmaları yaklaşık 14 dakika sürdü. İstiklal Caddesi üzerinde oluşturulan “güvenlik çemberleri” ile Cumartesi Anneleri’nin/İnsanları’nın buluşmalarının engellendiği ve kayıp yakınları ile hak savunucularının gözaltına alındıkları haftaların aksine bu 14 dakikalık süre içerisinde İstiklal Caddesi, Galatasaray Meydanı ve çevresinde hayatın olağan akışının, yaya-araç trafiğinin ve bölge esnafının çalışmasının olumsuz şekilde etkilenmediği gözlemlendi.
- Derneğin bulunduğu sokaktaki polis varlığının, İHD İstanbul Şubesi tarafından her cumartesi günü 13.30’da gerçekleştirilen “F Oturumu” sırasında da devam ettiği gözlemlendi. 5-10 kişilik çevik kuvvet grubunun, açıklamadan yaklaşık beş dakika önce derneğin bulunduğu sokağın köşesinde kalkanları ile beklemeye başladığı görüldü.

RAPORUN TAMAMI