Anayasa teklifi yasalaşmadan eskidi

ANKARA - Cumhurbaşkanına yürütme yetkisi veren anayasa değişikliği teklifi görüşmelerinde 8 gün geride kaldı. 21 maddelik teklifin 11 maddesinin görüşmeleri tamamlandı. Hükümet kanadı 14. maddenin de tekliften düşürülmesini kararlaştırdı. Bu maddenin çekilmesi halinde 21 maddelik anayasa değişikliği teklifi 18 maddeye düşmüş olacak.

Gergin geçen görüşmelerin tamamında her madde üzerinde yaklaşık 2.5 saat müzakere yapıldı. Müzakerelerin sonunda AK Parti'nin 5 maddede verdiği toplam 5 önergeyle, 15 değişiklik yapıldı.

YEDEK MİLLETVEKİLİ ÇIKARILDI

Teklifteki ilk değişiklik AK Parti milletvekillerinin de büyük tepkisini çeken “yedek milletvekilliği” düzenlemesi oldu. Söz konusu madde Ak Parti'li üç milletvekilinin bir önergesiyle teklif maddesinden çıkarıldı.

MECLİS SORUŞTURMASI EKLENDİ

İkinci değişiklik Meclis'in denetim yetkisini düzenleyen 7. madde üzerinde yapıldı. “Bilgi edinilmek” ibaresinin “edinmek” şeklinde düzenlendiği bu madde de Meclis'in toplumu ilgilendiren konularda genel görüşme yapma hakkını düzenleyen cümleye de “devlet faaliyetleri” eklendi. Aynı maddede yapılan bir değişiklikle de Meclis'in denetim yetkisine, maddeye konulması unutulan “Meclis soruşturması” eklendi. Bu soruşturmanın Cumhurbaşkanı yardımcısı ve bakanlar hakkında yapılacağı boşluğu da giderildi.

ADAYIN TÜRK VATANDAŞI OLMASI YETERLİ

Teklifin Cumhurbaşkanlığı adaylık ve seçimini düzenleyen 8. maddesinde de değişikliğe gidildi. AK Parti'nin önergesiyle Cumhurbaşkanlığı adaylığı şartları arasında bulunan, "doğuştan Türk vatandaşı olanlar" ibaresi "Türk vatandaşları" şeklinde değiştirildi.

Aynı maddede Cumhurbaşkanlığı seçimiyle ilgili bazı boşluklar da dolduruldu. Buna göre aday geçerli oyların çoğunluğunu alamadığı takdirde sadece Cumhurbaşkanı seçimi yenilenecek. Bu durumda TBMM seçimi yenilenmeyecek. Cumhurbaşkanlığı seçimi tamamlanıp yenisi göreve başlayıncaya kadar da mevcut Cumhurbaşkanı göreve devam edecek.

TBMM ADINA BAŞKOMUTAN OLACAK

Cumhurbaşkanına yürütme yetkisi veren, üst düzey yöneticileri atama ve kararname çıkarma hakkı tanıyan teklifin 9. maddesinde de değişiklik yapıldı. “Milletlerarası andlaşma akdeder” ifadesi “milletlerarası anlaşmaları onaylar” şeklinde değiştirildi.

Mevcut anayasada, “Başkomutanlık, TBMM'nin manevî varlığından ayrılamaz ve Cumhurbaşkanı tarafından temsil olunur” deniliyor. Getirilen teklifte ise sadece “Cumhurbaşkanı Türk Silahlı Kuvvetlerinin Başkomutanlığını temsil eder” denildi. Burada “Meclis adına” denilmemesi tartışma konusu olmuştu. Söz konusu önergeyle bu durum düzeltildi. Cumhurbaşkanı TBMM adına TSK'yı Başkomutan olarak temsil edecek.

Cumhurbaşkanı için “Üst kademe kamu yöneticilerini atar, görevlerine son verir” denilen bu maddede bu atamaların usul ve esasları belirtilmemişti. Bir ekleme yapılarak atamalara ilişkin usul ve esaslarının Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenleneceği hükmü getirildi.

YARDIMCILAR MECLİS'TE YEMİN EDECEK

Getirilen teklifte Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanların niteliklerini ile yeminleri düzenlenmiyordu. Bu çerçevede teklifin 11. maddesinde değişiklik yapıldı. Cumhurbaşkanı yardımcıları ve dışarıdan atanacak bakanlarda "milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olma şartı aranacak. Yine mevcut düzenlemede olduğu gibi Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar Meclis'te andiçecek. Düzenlemede bu kişilerin görevlerinden sonra haklarındaki bir iddiayla ilgili nasıl işlem yapılacağı belirtilmemişti. Bu boşluk da görevlerin bitmesinden sonra da sadece görevlerine ilişkin suçlar bakımından Yüce Divan'da yargılanmayı sağlayacak.

Bu maddede yapılan bir başka değişiklikle de, “Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri ve yetkileri ile teşkilat yapısı Cumhurbaşkanı kararnamesi ile düzenlenir” ifadesine “merkez ve taşra teşkilatlarının kurulması” ibaresinin eklenmesi oldu.

Anayasa değişikliği görüşmeleri teklifin 12. maddesi olan “TBMM ve Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin yenilenmesi maddesiyle devam edecek.