UNESCO'ya 'Sur' eleştirisi

DİYARBAKIR - Mimarlar Odası Diyarbakır Şubesi, Sur ve Hevsel Bahçeleri’ni UNESCO'nun gündemine taşıdı. Oda Sur ve Hevsel Bahçeleri'nin UNESCO tarafından “Dünya Kültür Mirası” olarak tescillendiğini hatırlatarak, Sur’da devam eden yıkım çalışmaları ile Hevsel Bahçeleri’ni bekleyen tehlikelere dikkat çekti. Türkiye dahil 195 ülke UNESCO’ya üye. Mimarlar Odası, Türkiye’deki yetkililere protesto amacıyla gönderilmeyen mektup 194 ülkeye iletildi.

TARİHİ VE EKONOMİK KIRIM

Çevre ve Şehircilik bakanlığı tarafından hazırlanan 'Sur Koruma Amaçlı İmar Planı' (KAİP) değişikliğinin re’sen onaylandığı ve aylardır süren yıkım ile birlikte yeni yapılar için temellerin atıldığı belirtilen mektupta, Hevsel Bahçeleri için şöyle denildi:

“Bakanlıkça hazırlanan Hevsel Bahçeleri tampon bölgesindeki plan değişikliği de re’sen onaylanmış ve bununla birlikte projeler uygulanmaya başlanacaktır. Bu plan değişiklikleri ile gerek kültürel, sosyal, tarihi kırım ile Sur içerisinde, gerekse de ekolojik kırım ile Hevsel Bahçeleri tampon bölgesinde, yapılacak müdahalelerle bu değerler ciddi bir yok olma tehlikesi altındadır.”

Mektupta UNESCO’ya üye devletlere yönelik eleştiriler de yer aldı: “195 devletin taraf olup imzaladığı uluslararası belgenin altında imzası bulunan siz üye devletlere sesleniyoruz; halklara vermiş olduğunuz sözü yerine getirmemenin ve suskunluğunuzun tarihin sayfalarına nasıl yazıldığının kaygısını taşımalısınız.”

'UNESCO BU İŞİN TAKİPÇİSİ OLMALI'

Sur içindeki yapılar ve toplumsal gerçekliğin Sur’un ruhunu oluşturduğuna dikkat çekilen mektupta şu ifadeler yer aldı:

“Sözleşmedeki ‘UNESCO, Sadece taraf devletlerin, bu tür varlıkların korunma, muhafaza, teşhir veya yenilenme taleplerini dikkate alır’ ibaresi ve belki de bu sessizliğinizin ana rahatlatıcısı olan bu madde bizlerde umutsuzluğa yol açmaktadır. Mirası koruyamayan, muhafaza yerine yıkımı uygun gören, teşhir ve yenileme yerine alandaki durumu halktan gizleyen taraf devletin kendisi ise biz halklar bu durum karşısında sadece çaresizce izlemekle mi yetineceğiz?

Ayrıca ‘Bu sözleşmeye taraf olan devletlerden her biri topraklarında bulunan kültürel ve doğal mirasın saptanması, korunması, muhafazası, teşhiri ve gelecek kuşaklara iletilmesinin sağlanması görevinin öncelikle kendisine ait olduğunu kabul eder’ demektedir. Buradan korunmaması durumunda sözleşme düzenleyicisi UNESCO’nun bu işin takipçisi olacağı anlamını çıkarmaktayız.

Yine, sözleşmede ‘Komite, bu Sözleşmenin amaçlarına benzer amaçları olan, uluslararası ve ulusal örgütler ve hükümetler arası veya hükümet dışı örgütlerle işbirliği yapacaktır…’ denilmektedir. Buna göre biz bu tür amaçları hedef edinerek kurulan ve Kent adına kaygılanan bir meslek örgütü olarak size çağrıda bulunuyoruz;

‘SESSİZ KALMAYIN’

Daha önce tarafınızca tescillenip Dünya kültür mirasına kazandırılan Keçi burcu üzerinde kurulup, aylarca pis suları ve iğrenç görüntüsü ile kentimiz ve tüm dünyanın hafızasında yüz yıllarca iz bırakacak olan tuvalete karşı sessizliğiniz, tarihe şimdiden silinmez bir iz bırakmıştır.

Surlarımızı ve Hevsel Bahçelerimizi, Dünya Miras Komitenizin rutin olarak 2 yılda bir güncelleyip yayınladığı ve bir süre sonra yayınlayacağı ‘Tehlike Altındaki Dünya Kültür Mirası Listesinde’ görmek istemiyorsanız ve bir dönem sonra da Dünya Miras Listesinden çıkarmak istemiyorsanız ses verin. Kentimiz Diyarbakır’a karşı bu suskunluğunuzu telafi etmek istiyorsanız bu yıkımları durdurmak için çabaların olması  ve ayrıca şu ana kadar gerçekleştirilen yıkımlar için acil onarım sürecini başlatılması konusunda değerlendirmeniz gerektiğini düşünüyoruz.

Aksi takdirde bu değerlerimize karşı gerçekleşen bu kırıma sessiz kalmanız tarihe geri dönüşü olmayan bir iz bırakmış olacaktır ve dünya üzerinde bulunan 1052 adet emsalsiz kültür mirası, onlara her bakışınızda şüphesiz Surlar adına yüzünüze haykırarak bu suskunluğunuzu bozacaktır.