10 soruda asbest ve etkileri

ANKARA - Ankara kent merkezindeki tarihi Havagazı Fabrikası'nın yıkımıyla kente yayıldığı belirtilen asbeste ilişkin soruları yanıtlamak amacıyla Hacettepe Üniversitesi ile Türk Toraks Derneği'nin, 7 Mart Salı günü düzenledikleri "Kentsel Dönüşüm ve Asbest Tehlikesi" paneli için hazırladıkları ‘10 soru ve cevapta asbest’ çalışması önemli bilgiler içeriyor.

1) Asbest Nedir?

Asbest, lifsel yapıda bir mineral olup bilinen en iyi yalıtım maddesidir. Asbest, Anadolu'da çoğu yerde ak toprak olarak adlandırılır ve köylerde sıva malzemesi olarak kullanılır. Asbest, endüstride 3000 civarında farklı iş kolunda kullanılabilmektedir. Bu nedenle birçok iş kolunda, mesleksel olarak maruz kalınabilir.

2) Asbest maruz kalımı (teması) hastalıklara neden olur mu?

Evet. Hastalık yelpazesi kanser ve kanser dışındaki hastalıklar olmak üzere geniştir. Mezotelyoma adı verilen bir tür akciğer zarı kanseri, gırtlak kanseri, yumurtalık kanseri, asbestozis denilen bir tür akciğer hastalığı riskler arasındadır.

3) Asbest nedenli hastalıkların dünyadaki durumu nedir?

Dünya sağlık Örgütü verilerine göre dünyada 125 milyon kişi çalışma ortamlarında asbeste maruz kalmaktadır. Birleşmiş Milletler kayıtlarına göre de asbestin neden olduğu hastalıklara bağlı her yıl yüz binin üzerinde işçi ölümü meydana gelmektedir.

4) Asbest hangi mekanizma ile hastalıklara neden olur?

Asbest solunum yolu ile vücuda alınır. Akciğer için örnek olarak; nefes yolu ile alınan asbeste bağlı olarak önce yıllarca süren uzun süreli bir tür iltihap meydana gelir. Bu tahriş nedenli reaksiyon, akciğer dokusunda kalıcı hasarlar oluşur.

5) Asbest maruz kalımı sonrası insan hemen hasta olur mu?

Hayır. Maruz kalımdan sonra hastalıkların oluşması arasında geçen süre 20-40 yıl arasındadır.

6) Asbeste maruz kalmanın hastalığa dönüşen öyküsünde riski arttıran başka neler var?

Özellikle sigara içimi riski arttırmaktadır. Bilimsel çalışmalar sigara içiminin riski 90 kata kadar arttırdığını ortaya koymaktadır.

7) Ülkemizde doğal olarak bulunan asbest ile endüstride kullanılan asbest aynı mıdır? 

Hayır. Asbestin birçok çeşidi vardır. Ülkemizde kırsal alanlarda bulunan asbest türü, tremolit asbesttir. Tremolitin endüstriyel bir yönü yoktur. Asbest doğal rengine göre de tanımlanabilir. En tehlikeli olanları mavi (krosidolit), kahverengi (amosit) ve Türkiye'deki beyaz renkli tremolittir.

8) Asbestli ortamda çalışanlarda, asbeste bağlı hastalıklar meydana geldiğinde meslek hastalığından bahsetmek doğru mudur?

Evet. Asbestozis, C grubu meslek hastalığıdır. Dolayısıyla, meslek hastalıklarına yönelik korunma, hastalık olduğunda tedavi ve rehabilitasyon gibi bütün mekanizmalar hayata geçirilmelidir.

9) Asbest kullanımının yasal boyutu nedir?

Asbest kullanımı pek çok ülkede sağlık riskleri açısından yasaklanmıştır. Yasak, 2010 yılından bu yana ülkemizde de geçerlidir.

10) Toplumda nasıl önlem alınmalıdır?

Asbest kullanımı yasaktır dolayısıyla bu yasal düzenlemeye uymak birinci görevdir. Bunun yanı sıra, Ankara'da son dönemde gündeme geldiği üzere, çeşitli yıkım vb. durumlarında da koruyucu önlemlerin alınması gerekmektedir. Örneğin; asbest olan binaların belirlenmesi, bu alanda çalışanların kişisel koruyucular kullanması vb… Kamusal otoriteler bu önlemleri almakla yükümlüdürler. Kamusal otoritenin bu süreçteki şeffaflığı ve bütün aşamaları kamuya paylaşması, bilimsel zeminde hazırlanmış dokümanlarla toplumda farkındalığı arttırma çabaları da önemlidir… Olağan şartlarda, özellikle asbeste maruz kalımı riski taşıyan işkollarında çalışanlar açısından asbeste bağlı hastalıkların saptanması, tedavisi vb. süreçlerde gecikme olmaması için işe girişi muayeneleri ve izleme muayeneleri de son derece gereklidir. (DUVAR)