Almanya-Türkiye ilişkilerinde gerilimin 5 kaynağı

DUVAR - Türkiye ile Almanya arasında uzun süredir pek çok sorun nedeniyle gerilim yaşanıyor. Ankara-Berlin hattında ilişkileri belirleyen en önemli konular neler? Deutsche Welle Türkçe, iki ülke arasında gerilim kaynağı olan 5 başlığı derledi:

1. EKONOMİK İLİŞKİLER VE TİCARİ ORTAKLIK

Türkiye ile Almanya arasındaki ilişkilerin en önemli boyutunu ekonomik ve ticari ilişkiler oluşturuyor. Almanya Türkiye’nin en önemli ticari ortağı. Türkiye ihracatının yüzde 10'unu Almanya'ya yapıyor ve bu ülkeye her yıl 14 milyar euroluk ürün satıyor. Almanya’nın ticari ortakları arasında Türkiye ise 13’üncü sırada. Türkiye Alman şirketlerinden makine, elektronik ve kimyevi ürünler alırken Almanya daha ziyade tekstil ürünleri ve gıda maddeleri ithal ediyor. Türkiye’de faaliyet gösteren Alman şirketlerinin sayısı 6 bini buluyor. Başka hiçbir ülkede bu kadar Alman şirketi bulunmuyor. Turizmde de 2016 yılında yüzde 15’lik payla Alman vatandaşları Türkiye’de tatil yapan yabancı turistler arasında birinci sırada yer alıyor. Her iki ülke de ekonomik ilişkileri üst seviyede tutmaya özen gösteriyor.

2. MÜLTECİ ANLAŞMASI

Almanya ile Türkiye arasındaki kritik konulardan biri de mülteci anlaşması. Avrupa Birliği ile Türkiye arasında Mart 2016'da imzalanan anlaşma, Yunan adalarına yasadışı yollardan geçen sığınmacıların Türkiye'ye iade edilmesini öngörüyor. İade edilen her bir sığınmacı karşılığında Suriyeli sığınmacıların yaşadığı kamplardan bir kişi yasal olarak AB ülkelerine gönderiliyor. Anlaşmaya göre AB Türkiye'deki 3 milyondan fazla Suriyeli sığınmacının ihtiyaçları için kullanılmak üzere 3 milyon euro yardım yapmakla yükümlü. Nisan 2017 rakamları itibarıyla anlaşma uyarınca Türkiye'den AB ülkelerine 4 bin 884 sığınmacı geldi, bunların 1768'i Almanya tarafından kabul edildi. Anlaşmanın geçerli ve işler kalması Alman hükümetinin önemsediği konular arasında. Ankara ise vize serbestliği ve maddi yardım gibi yükümlülüklerin yerine getirilmediği gerekçesiyle zaman zaman anlaşmanın iptal edilebileceği sinyali veriyor.

3. NATO ORTAKLIĞI VE İNCİRLİK

Türkiye ile Almanya 60 yılı aşkın süredir Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) müttefiki. IŞİD ile mücadele kapsamında İncirlik Hava Üssü'nde yaklaşık 260 Alman askeri personeli görev yapıyor. Ayrıca Alman ordusuna ait 6 Tornado keşif uçağı ve bir adet Airbus yakıt ikmal uçağı İncirlik Üssü'nde bulunuyor. Uçaklar Suriye ve Irak'ta IŞİD'e karşı düzenlenen operasyonlarda görev yapıyor. Alman meclisinin 2016 yılında Ermeni Soykırımı'nı tanıyan kararı sonrası, Ankara Alman milletvekillerinin üsteki askerleri ziyaret etmesine izin vermedi. Ziyaret izni verilmemesi üzerine Almanya'da askerlerini İncirlik'ten çekme tartışması başladı. Almanya Başbakanı Angela Merkel en son olarak Ürdün'ün bir alternatif olabileceğini söyledi.

4. DENİZ YÜCEL’İN TUTUKLANMASI

Die Welt Gazetesi Türkiye Temsilcisi Deniz Yücel'in tutuklanması Türkiye-Almanya ilişkilerinde önemli bir gündem maddesi. Hem Türkiye hem Almanya vatandaşı olan gazeteci Deniz Yücel "terör propagandası yapmak ve halkı kin ve düşmanlığı tahrik etmek” suçlamasıyla 14 Şubat'ta gözaltına alındı. Yaklaşık iki hafta gözaltında tutulan Yücel 27 Şubat'ta tutuklandı. Alman hükümeti Deniz Yücel hakkındaki iddiaları makul bulmazken gazetecinin serbest bırakılması talebini hem üst düzey temaslarda hem kamuoyu önünde defalarca dile getirdi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ise Yücel'in Almanya'ya iade edilmesi ihtimaline dair "Hiçbir surette olmayacak, ben bu makamda olduğum sürece asla" açıklaması yapmıştı.

5. DİTİB CASUSLUK SORUŞTURMASI

Almanya'da faaliyet gösterenDiyanet İşleri Türk İslam Birliği'ne (DİTİB) bağlı imamların Gülen sempatizanları hakkında rapor tutarak Ankara'ya bilgi notları gönderdiği iddiası Alman kamuoyunda büyük tepki çekiyor. DİTİB imamlarının Gülen sempatizanı 28 kişi ve 11 kurum hakkında Ankara'ya bilgi verdiği ileri sürülüyor. Listelerin Diyanet İşleri Başkanlığı’nın emriyle Köln, Düsseldorf ve Münih başkonsoloslukları bölgesinde DİTİB imamları tarafından hazırlandığı iddia ediliyor. Die Welt'in haberine göre Almanya genelinde 20 Türk vatandaşı hakkında casusluk iddiasıyla soruşturma başlatıldı. Aşağı Saksonya eyalet hükümeti DİTİB'in de aralarında bulunduğu Müslüman kuruluşlarla yaklaşık iki yıldır yürüttüğü hak eşitliği anlaşması görüşmelerini durdurma kararı aldı. Kuzey Ren Vestfalya eyaleti de iddialar aydınlığa kavuşuncaya kadar okullardaki İslam din derslerinin zarar görmemesi için DİTİB'den din dersi çalışmalarına ara vermesini istedi. DİTİB casusluk iddialarını reddederken Almanya'da çeşitli kesimlerden kuruluşa Ankara ile bağlarını koparma çağrısı yapılıyor.