AYM'den emsal karar: Habere erişim engeli istisnai olmalıdır
Anayasa Mahkemesi (AYM), internette yayınlanan haberlere getirilen erişim engellemelerine ilişkin basın özgürlüğü lehine emsal niteliğinde bir karar aldı. Airporthaber.com'da yayınlanan bir yazıya getirilen erişim engeli başvurusunu inceleyen Yüksek Mahkeme, AİHM'in ifade özgürlüğüne yönelik kararlarıyla, anayasanın 26. ve 28. maddelerine atıf yaparak, yasağın kaldırılması için yerel mahkemenin yeniden yargılama yapmasına hükmetti. Kararda, erişim engelinin, ancak kişilik hakkı ihlalinin bir bakışta görülebileceği durumlarda istisnai olarak uygulanabileceği ifade edildi.
DUVAR - Airporthaber.com adlı internet haber portalının sahibi ve genel yayın yönetmeni Ali Kıdık, 2014 yılının nisan ayı içinde o dönem Türk Hava Kurumu Başkanlığı'nı yürüten O.Y. hakkında 5 ayrı yazı kaleme aldı. 'THK'yı batırırsan 20 tırnağımla yakana yapışırım', 'Bu belge şok edecek', 'Ye baba ye, ne zaman doyacaksınız!', 'Türk Hava Kurumu uçurumun eşiğinde' başlıklı yazılarda, zarara uğratılan kurumun borç içinde olduğu ve yüksek maaşlarla 'tanıdıklar ve akrabalar'ın istihdam edildiği iddiaları gündeme getirildi. O.Y. bunun üzerine, kişilik hakları ihlal edildiği gerekçesiyle Ankara 5. Sulh Ceza Hakimliği'ne başvurarak, yazılara erişim engeli getirdi. Ali Kıdık, mahkeme kararı üzerine 14 Nisan'da yeni bir yazı yayınlayarak, daha önceki iddialarının yalanlanmadığını belirtti, ayrıca O.Y.'nin kuruma ait helikopter ve uçağı bir partinin genel başkanına oldukça düşük fiyata kiralandığı iddiasında da bulundu. O.Y.'ye bu işlemi karşılığında sözü edilen partiden milletvekili yapılıp yapılmayacağı sorusunu yöneltti. Ankara 5. Sulh Ceza ise bu yazıya da erişim engeli getirdi.
BİREYSEL BAŞVURUDA BULUNDU
Ali Kıdık'ın, erişim engellerinin kaldırılması talebiyle Ankara 14. Asliye Mahkemesi'ne yaptığı itiraz başvuruları da 16 Nisan 2014'te iki ayrı gerekçesiz kararla reddedildi. Gazeteci Ali Kıdık, yerel mahkemeden sonuç alamayınca Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuruda bulundu.
Başvuruyu ele alan AYM, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin (AİHM) ifade ve basın özgürlüğüne ilişkin şu görüşüne yer verdi: "Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne göre ifade özgürlüğü demokratik toplumun temelini oluşturan unsurlardandır. AİHM, ifade özgürlüğüne ilişkin kararlarında, ifade özgürlüğünün toplumun ilerlemesi ve bireyi gelişmesi için gerekli temel şartlardan birini teşkil ettiğini yinelemektedir. AİHM'e göre ifade özgürlüğü sadece toplum tarafından kabul gören ya da zararsız veya ilgisiz kabul edilen 'bilgi' ve 'fikirler' için değil, incitici, şoke edici ya da endişelendirici bilgi ve düşünceler için de geçerlidir. Bu, yokluğu halinde 'demokratik bir toplum'dan söz edemeyeceğimiz çoğulculuğun, hoşgörünün ve açık fikirliliğin bir gereğidir.
AİHM, demokratik bir toplumda basının oynadığı temel rolün altını birçok kez çizmiştir."
26 VE 28. MADDELER DAYANAK ALINDI
Yüksek Mahkeme, gazetecilere iddialarını gerekçelendirebilecek bir savunma yapma olanağı verilmesinin zorunluluğuna da atıfta bulundu. AYM, iddiaların değerlendirilmesinde ifade ve basın özgürlüklerinin korunduğu Anayasa'nın 26. ve 28. maddelerini dayanak alacağının altını çizdi. Ayrıca, Ankara 14. Asliye Mahkemesi'nin gerekçesiz ret kararına da yer olmadığına atıf yapıldı.
İnternet haberciliğinin -basının temel işlevini yerine getirdiği sürece- basın özgürlüğü kapsamında değerlendirilmesi gerektiği vurgulandı. Yine ifade özgürlüğünün kapsamı, basının ödev ve sorumlulukları başlıkları altında gazeteciler (Bekir Coşkun, Can Dündar, Erdem Gül, Orhan Pala, Önder Balıkçı, Ergun Poyraz) hakkında daha önce verilen kararlar hatırlatıldı.
ERİŞİM ENGELİ İSTİSNAİ OLARAK İŞLETİLMELİ
Erişimin engellenmesi talebinde, sulh ceza hakimi 24 saat içinde duruşmasız karar vermek zorunda olduğu için yayın organı sorumlularının başvurudan haberdar olmadığı ve duruşma açılmadığından hazır bulunamadığı, bu nedenle de karşı delil sunmak dahil savunmalarını ortaya koymak üzere makul ve kabul edilebilir olanaklara sahip olamadığı ifade edildi. Bu nedenle internet yayınlarına ilişkin erişim engelinin ancak 'kişilik haklarının apaçık ihlal edildiğinin ilk bakışta anlaşılacağı' (prima facia) durumlarda işletilmesi gerektiği vurgulandı. Erişim engeli kararlarının bu nedenle ancak istisnai hallerde işletilmesi gerektiğinin altı çizilen kararda, şöyle denildi, "Genel olarak koruma tedbirlerinin ve özel olarak da başvuruya konu internet yayınına erişimin engellenmesi tedbirinin alınmasını haklılığı, ancak bir görünüşte haklılık veya ilk bakışta (prima facia) haklılık olarak nitelendirilebilir. Bir başka deyişle mevcut konuya erişimin engellenmesi kararının dayanağı olan 5651 sayılı kanunun 9. maddesinde öngörülen sulh ceza hakiminin 24 saat duruşma yapmaksızın, talepte bulunan tarafından kendisine sunulan delillerle inceleme sonunda erişimin engellenmesine karar vermesi usulünün istisnai olduğunun kabul edilmesi gerekir."
KARAR OYÇOKLUĞUYLA ALINDI
Anayasa Mahkemesi sonuç itibariyle, Airporthaber.com Genel Yayın Yönetmeni Ali Kıdık'ın yaptığı, ifade ve basın özgürlüğünün ihlali başvurusunun kabul edilebilir olduğuna hükmetti. Karar, üye Serdar Özgüldür'ün karşı oyu ve oyçokluğuyla alındı. AYM, kararın bir örneğinin ihlalin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmak üzere Ankara 5. Sulh Ceza Hakimliği'ne gönderilmesine hükmetti. (HABER MERKEZİ)