Mahkeme Başkanı: Bana Lozan Anlaşması'nın orijinalini getirin
İzmir Kadastro Mahkemesi'nde görülen bir davada mahkeme başkanı, Lozan Analşması'nın orijinalini istedi. Hakimin balmumu mühürle Fransa Dışişleri Arşivi'nde tutulan metni istemesini 'adli gariplik' diye niteleyen avukat Öncüoğlu, "Bir hakim bunu sorabiliyorsa ‘çöktük’ demektir" diye tepki gösterdi.
DUVAR - İzmir’de, Santa Maria Kilisesi ile Hazine arasındaki davada kadastro mahkemesi, Lozan Antlaşması’nın aslının ibraz edilmesini istedi.
Cumuriyet'ten Hakan Dirik'in haberine göre Bornova’daki İtalyan Santa Maria Kilisesi, Padişah tapusuna sahip olduğu ibadethane ile 73 metrekaresi Bornova Kaymakamlığı’nı da kapsayan bitişiğindeki taşınmazlarına ilişkin Hazine’yle davalık oldu.
Bornova Belediyesi’nin imar tadilatına ilişkin anlaşmazlık nedeniyle İzmir 3. Asliye Ceza Mahkemesi’nde dava açıldı. Ancak mahkeme bir süre sonra 'görevsizlik' kararı verince davaya İzmir Kadastro Mahkemesi bakmaya başladı.
TAŞINMAZLARA KAYYIM ATANDI
Bu arada kilise bir de 'tespit davası' açtı. Bunun üzerine kilisenin kira geliri elde ettiği taşınmazlara kayyım atandı.
7 yıldır devam eden sorunun çözüme 10 yılda tamamlanırsa kiracılara, taşınmazları, bedeli karşılığında satın alma hakkı doğuyor. Geçen aylarda restore edilen kilise bu yüzden davaların bir an önce sonuçlanmasını istiyor.
Kilisenin avukatı Hamza Suat Öncüoğlu, davada 'adli gariplik' yaşandığını söylüyor. Öncüoğlu, 'adli gariplik' diye nitelediği olayın İzmir Kadastro Mahkemesi’ne Lozan Anlaşması sonrasında İsmet İnönü’nün İtalyan üyeye verdiği mektubun içeriğini sunmaları üzerine yaşandığını belirtti.
'BİR HAKİM BUNU SORABİLİYORSA ÇÖKTÜK DEMEKTİR'
Öncüoğlu, şunları anlattı: “Kadastro Mahkemesi'nde 3 hakim değiştirdik. Ancak Lozan’ın korumasının ne olduğunu anlatamadık. Son olarak içerikte müktesep hakları koruma altına alan Lozan geçince Hakime Hanım da ‘Lozan’ın aslını’ getirmemizi istedi. ‘Lozan’ın aslı nerede?’ diye sordu. Ellerimi iki yana açmaktan başka bir şey yapamadım. Dışişleri’nde kasalarda olduğunu anlattım. Bir hakim bunu sorabiliyorsa ‘çöktük’ demektir. Adaletin biraz daha özenli olması gerekir. Sayın Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Yunanistan’daki Türk azınlığın ibadethanelerine ilişkin Lozan tartışması başlatıyor. Aynı biçimde Türkiye’deki zorlukların da görülmesi gerekiyor.”
ORİJİNALİ FRANSA'DA MÜHÜR ALTINDA TUTULUYOR
Mahkeme başkanın “Aslını getirin” dediği Lozan Antlaşması’nın orijinali, Türkiye’de değil. 24 Temmuz 1923’te Lozan’da imza altına alınan “balmumu mühürlü” metin, anlaşmayı saklayan “depoziter ülke” konumundaki Fransa Dışişleri Bakanlığı arşivlerinde yer alıyor.
Türkiye’de ise Fransa Dışişleri’nce hazırlanıp onaylanarak imzacı ülkelere dağıtılan nüshalardan biri bulunuyor. Bu nüshanin bir dönem devlet arşivlerinde kaybolduğu yolunda haberler çıkmıştı. Antlaşmanın kayıp olduğu haberlerinin basında yer aldığı dönemde, 1978’de Dışişleri Arşiv Dairesi Başkanlığı’na getirilen eski büyükelçi Kemal Girgin’in, 'Diplomatik Anılarla Dış İlişkilerimiz' adlı kitabını yayınlamıştı. Girgin, arşivin yeniden düzenleme sırasında, MİT’in bir kasayı oksijen kaynağıyla açmasıyla bulunduğunu anlatmıştı. Metin ardından da ciltlenerek Dışişleri Bakanlığı arşivine emanet edilmişti.