İHD 2017 raporu: 213 gazeteci tutuklu, 2 bin 6 işçi yaşamını yitirdi!

ANKARA- İnsan Hakları Derneği (İHD) 2017 yılında Türkiye'de yaşanan insan hakları ihlali raporunu hazırladı. İHD Genel Merkezi'nde raporu açıklayan İHD Genel Başkanı Öztürk Türkdoğan 2017 yılı boyunca Türkiye'nin OHAL gölgesinde yönetildiğini belirterek ülkenin rejiminin de bu yıl içinde yapılan referandumla değiştiğini söyledi. Türkdoğan 20 aydır süren OHAL uygulamalarının 2017 yılında da insan hakları ihlallerine neden olduğunu belirterek OHAL'e derhal son verilmesini istedi.

2017 YILINDA 2 BİN 6 İŞÇİ YAŞAMINI YİTİRDİ

İHD'nin raporuna göre 2017'deki yaşam hakkı ihlallerinde, kolluk güçlerinin yargısız infazı, dur ihtarına uymadığı gerekçesiyle veya rastgele ateş açması sonucu 33 kişi yaşamını yitirirken 62 kişi de yaralandı. 2017 yılında OHAL döneminde çıkarılan KHK'larla ihraç edilen kamu çalışanlarından 19'u intihar ederken diğer yaşam hakkı ihlalleri şu şekilde sıralandı:

-Gözaltında 3 kişi yaşamını yitirdi, 1 kişi ise yaralandı.

-Faili meçhul saldırılarda 12 kişi yaşamını yitirdi.

- Silahlı çatışmalar nedeniyle 161’i asker, polis, korucu, 483’ü militan, 12’si sivil olmak üzere toplam 656 kişi yaşamını yitirdi. 309’u asker, polis ve korucu, 26’sı silahlı militan ve 14’ü sivil olmak üzere 349 kişi ise yaralandı.

-Güvenlik güçlerine ait zırhlı araçların çarpması sonucu 8’i çocuk olmak üzere toplam 23 kişi yaşamını yitirdi, 6’sı çocuk 26 kişi de yaralandı.

- Mayın ve sahipsiz bomba vb. maddelerin patlaması sonucu 6’sı çocuk 7 kişi yaşamını yitirdi, 17′si çocuk toplam 28 kişi yaralandı.

- Kadınlara yönelik yaşam hakkı ihlalinde ise artış devam etti. 51’i intihar eden, 357’si toplumsal alanda öldürülen kadın olmak üzere toplam 408 kadın yaşamını yitirdi, 610 kadın ise yaralı kurtuldu. Bin 74 kadın fuhuş yapmaya zorlandı.

- İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi'nin verilerine göre 2017 yılında iş kazaları/cinayetleri sonucu en az 2 bin 6 işçi yaşamını yitirdi.

İŞKENCE VE KÖTÜ MUAMELE

İHD verilerine göre 2017 yılında 427’si gözaltında kaba dayak ve diğer yöntemlerle, bin 855 kişi ise gözaltı yerleri dışında ve güvenlik güçlerince müdahale edilen toplantı ve gösterilerde olmak üzere toplam 2 bin 682 kişi işkence ve kaba muameleyle karşılaştı. İHD'nin 30 Mayıs'ta açıkladığı verilere göre birçoğu Ankara'da olmak üzere 11 zorla kaçırma ve kaybetme vakası gerçekleşti. Yıl içinde eklenen vakalarla birlikte 9 kişinin akıbetinin belli olmadığını aktaran İHD yaşanan işkence ve kötü muamele ile ilgili hak ihlallerini şöyle sıraladı:

-OHAL'de gözaltı süresi 14 gün iken KHK‘lar ile getirilen avukat kısıtlılığı da sürüyor.

- İşkencenin önlenmesinde önemli rolü olan ancak yıllardır uygulamada büyük ölçüde ihmal edilen usul güvenceleri, OHAL sürecinde KHK’lar ile yapılan düzenlemeler sonucu önemli ölçüde tahrip oldu.

-İşkence ve diğer kötü muamele uygulamalarının önlenmesi açısından önemli araçlardan birisi olan ve Türkiye’nin üyesi olmakla yükümlülükler üstlendiği başta BM ve Avrupa Konseyi bünyesindeki uluslararası izleme mekanizmalarının etkin çalışmaları engellenmektedir ve bu mekanizmaların uyarı ve önerilerine hürmet edilmemektedir. Örneğin İşkencenin Önlenmesi Avrupa Komitesi(CPT)'nin Eylül 2016’da Türkiye’ye gerçekleştirdiği plansız ziyarette sırasında yaptığı gözlem ve tespitler hakkındaki tamamlanmış raporun yayınlanmasına Türkiye Hükümeti hâlâ izin vermedi.

-Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu ulusal önleme görevi ile yetkili olmasına rağmen, bu yetkilerini etkili kullanmadı.

-Adalet Bakanlığı’nın 2016 yılı resmi istatistiklerine göre TCK 94. maddeden yani işkenceden açılan dava sayısı 42 olup daha az bir cezayı düzenleyen eziyet suçundan açılan dava sayısı 340’tır. Buna karşılık polise mukavemet dediğimiz TCK 265. Maddeden açılan dava sayısı ise 26 bin 195’tir.

KÜRT MESELESİ

2015-2016 yıllarında uygulanan sokağa çıkma yasaklarının daha kısa süreli ve küçük ölçekli de olsa tüm olumsuzluklarıyla 2017 yılında da sürdüğünü belirten İHD, bölgede bulunan 94 il ve ilçe belediyesinin OHAL koşullarında atanan kayyumlar ile yönetildiğini ve bu belediyelerin 68 eş başkanının hâlen tutuklu olduğunu açıkladı.

-HDP eski Eş Genel Başkanları Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ ile birlikte HDP'nin 9 milletvekili tutukludur. CHP'de ise Enis Berberoğlu tutuklu. Ayrıca 9 HDP Milletvekilinin vekilliği düşürüldü.

- İHD olarak, Kürt sorununun her zaman demokratik ve barışçıl çözümünü savunduk. Bunda ısrarlıyız. O nedenle, çatışmaların hemen şimdi durmasını istiyoruz. Tarafların çatışmasızlık haline geçmesini istiyoruz. Çatışmasızlık halinin yaşanan olumsuzluklardan da hareketle tahkim edilmiş bir hale getirilerek güçlendirilmesini, izlenmesini ve bu konuda tarafların mutabık kalacakları kararları almasını istiyoruz.

213 GAZETECİ CEZAEVİNDE

2017 yılı itibariyle düşünce ve ifade özgürlüğü alanlarında da çok ciddi ihlallerin yaşandığını belirten İHD'ye göre 213 gazeteci tutuklu ve hükümlü olarak cezaevinde bulunuyor.

-Çok sayıda internet sitesine erişim engellendi. Bunlardan Sendika.org sitesine 61, Özgürlükçü Demokrasi Gazetesi’nin internet sitesine ise 42 kez erişim engeli kararı verildi. Mezopotamya Haber Ajansının ise sürekli olarak erişim engeli uygulanmaktadır.

-Alevilerin eşit yurttaşlık hakkı talepleri 2017 yılında da karşılığını bulamadı. AİHM’in zorunlu din derslerinin kaldırılması ve Cem Evlerinin ibadethane olarak kabul edilmesi ile ilgili kararlarının gereği yerine getirilmedi.

BARIŞ BİLDİRİSİNİ İMZALAYAN 148 AKADEMİSYENE DAVA AÇILDI

- 6 Ocak 2016 tarihinde barış için bildiri imzalayan bin 128 akademisyenin birçoğu kamu görevinden ihraç edildi, Türkiye’yi terk etmek zorunda kaldı. İstanbul Savcılığı bu bildiri nedeniyle şimdilik 148 Barış Akademisyeni hakkında TMK 7/2 maddesi uyarınca kamu davası açarak çok açık bir şekilde ifade özgürlüğü hakkını ihlal etmiştir. Bu davalarda hapis cezaları verilmeye başlamıştır.

- İHD Eşgenel Başkanı Eren Keskin’in 2014 ve 2015 yıllarında Özgür Gündem gazetesiyle dayanışmak için genel yayın yönetmenliği yapması nedeniyle hakkında 143 dava açılmıştır. Bugüne kadar bu davalarda 355.920,00 TL adli para cezası verildi. Keskin'e 29 Mart 2018 tarihinde İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesi tarafından 7.5 yıl hapis cezası verildi.

-Özgür Gündem gazetesi ile dayanışmak amacı ile 1 günlük nöbetçi genel yayın yönetmenliği yapan 53 aydın, yazar, sanatçı ve aktivistten 38’ine açılan davalarda TMK 6/2 ile 7/2. Maddelerden hapis ve para cezaları verilmiş, hapis cezaları erteledi.

-2017 yılında Cumhuriyet Gazetesi ile Zaman gazetesi ana davaları devam etmiştir. Cumhuriyet gazetesinden Akın Atalay’ın tutukluluğu devam etmektedir. Gazeteci Can Dündar, Türkiye’yi terk etmek zorunda kalmıştır. Zaman gazetesinden Şahin Alpay AYM’nin 2'nci kararı üzerine tahliye edilmiş, AYM kararına rağmen Mehmet Altan tahliye edilmedi.

BİN 988 MAHPUS İŞKENCE VE KÖTÜ MUAMELE İDDİASINDA BULUNDU

1 Kasım 2017 itibariyle cezaevilerinde toplam 230 bin 735 tutuklunun bulunduğunu belirten İHD cezaevlerindeki ihlalleri şöyle sıraladı:

-İHD’nin tespit edebildiği kadarı ile 401’i ağır olmak üzere bin 154 hasta mahpus bulunmaktadır. Bu kişilerden durumu ağır olan 401 kişinin insani ve hukuki açıdan bir an önce tahliye edilmesi gerekmektedir.

-Türkiye cezaevlerinden sürekli olarak gelen şikâyet mektuplarında ve avukat başvurularında işkence ve kötü muamele ile ilgili güçlü iddialar bulunmaktadır. Özellikle OHAL ilanından bu yana bu iddialar giderek artmıştır. 2017 yılında tespit edebildiği kadarı ile bin 988 mahpus işkence ve kötü muamele iddiasında bulundu.

735 TOPLANTI VE GÖSTERİYE MÜDAHALE EDİLDİ

2017 yılında OHAL'in verdiği yetki ile birçok ilin valilikleri tarafından çeşitli toplantı, gösteri ve etkinlikler için yasaklama kararlarının uygulandığını belirten İHD yaşananlara dair şunları sıraladı:

-Ankara Valiliği önce LGBTİ+ Film Günlerini ardından da LGBTİ+ örgütleri tarafından düzenlenecek her türlü etkinliği yasakladı.

-İHD Dokümantasyon Merkezinin tespit edebildiği kadarıyla 2017 yılında 735 toplantı ve gösteriye müdahale edildi. Bu müdahalelerde 2 bin 193 işkence ve kötü muamele şikâyetinde bulundu.

-OHAL KHK’leri ile ihraç edilen akademisyen Nuriye Gülmen ve öğretmen Semih Özakça’nın 9 Kasım 2016’da Ankara Yüksel Caddesi’nde başlattıkları “İşimi Geri İstiyorum” talepli oturma eylemlerine karşı onlarca kez gözaltı yapılmış, adli para cezaları verilmiş, soruşturma ve davalar açılmıştır. Bu eylemlere daha sonradan sosyolog Veli Saçılık, öğretmen Acun Karadağ, öğretmen Esra Özakça, sağlık memuru Adnan Vural ve daha birçok kişi katıldı. Bu kişilere karşı Ankara’da iki örgüt üyeliği davası, 5 adet 2911 sayılı Kanuna muhalefet davası açıldı. Kolluk güçleri tarafından 232 defa müdahalede bulunulmuş, 586 gözaltı olayı yaşandı.