5 soruda 'ilk'lerin seçimi

DUVAR - Türkiye, MHP lideri Devlet Bahçeli'nin geçen salı günü partisinin Meclis grup toplantısında yaptığı çağrının ardından hızla seçim sürecine girdi. Seçmenler iki aydan biraz fazla bir süre sonra sandığa gidecek. Bu 16 Nisan referandumunda kabul edilen yeni sistemin hayata geçirileceği seçim olacak. Ayrıca ilk kez siyasi partiler ittifak yaparak seçime katılabilecek. Peki seçmenin bir çok ilke tanık olacağı bu seçim süreci nasıl ilerleyecek.

DW Türkçe'den Hilal Köylü, 24 Haziran'da yapılacak seçimlere kadar yaşanacak olanları 5 soru halinde derledi:

Seçim kararı nasıl yasallaşacak?

Seçimlerin 24 Haziran 2018 tarihinde yapılması için TBMM kararı alınmasına dönük seçim önergesi AKP ve MHP’nin ortak imzasıyla TBMM Başkanlığı’na sunuldu. Önerge 20 Nisan günü TBMM Anayasa Komisyonu’nda, hafta sonunda da TBMM Genel Kurulu’nda görüşülecek.

TBMM’de mevcut durumda 539 milletvekili var. Erken seçime gidilebilmesi için Meclis'te 276 vekilin onay vermesi yetiyor. AKP ve MHP’nin toplam sandalye sayısı 352 olduğundan, TBMM’den erken seçim kararını kolaylıkla çıkartabilecekler. Zaten CHP ve HDP de erken seçim istiyor. TBMM’den erken seçim kararının çıkmasının önünde hiçbir engel görünmüyor.

YSK seçim takvimini nasıl açıklayacak, seçime hangi partiler girecek?

YSK (Yüksek Seçim kurulu) Başkanı Sadi Güven seçim takvimini hızlıca işleteceklerini ve en kısa sürede seçim takvimini açıklayacaklarını söyledi. Güven’in bu açıklamayı yaptığı sırada dikkatler İyi Parti’nin seçime girip girmeyeceği tartışmasındaydı. Öyle ki ilk açıkladığı listede İyi Parti’yi seçime girebilecek partiler arasında saymayan YSK, İyi Parti’nin kongre sürecini tamamlamadığını duyurmuştu. Bunun ardından İyi Parti’de olağanüstü kurultay 1 Nisan’da yapıldı. Ancak tartışmalar bitmedi. Dikkatler yine YSK’da olacak. YSK Başkanı Güven, “İyi Parti’nin seçime girip girmeyeceğini henüz bilmiyorum” açıklamasıyla tartışmalara neden oldu. İyi Parti cephesi “Seçime katılmamızda hukuki engel yok” dese de bu konuda son kararı YSK verecek.

YSK, 24 Haziran seçim tarihine göre seçime gidecek partilerin belirlenmesi, adayların ilanı, seçmen kütüklerinin yenilenmesi, il ve ilçe seçim kurullarının belirlenmesi ve oy pusulalarının bastırılması hazırlığına başladı.

YSK 1 Ocak itibariyle seçime girebilecek 9 parti saymış, bu partilerin de AK Parti, Bağımsız Türkiye Partisi, BBP, CHP, DP, HDP, MHP, Saadet Partisi ve Vatan Partisi olacağını duyurmuştu.

Yeni seçim sistemi nasıl işleyecek?

16 Nisan 2017’de yapılan referandumla anayasa değişikliğinin kabul edildiği Türkiye’de, anayasa değişikliği gereğince ilk kez cumhurbaşkanlığı ve milletvekilleri seçimleri bir arada yapılacak. TBMM’de grubu bulunan siyasi partiler cumhurbaşkanlığı için aday gösterebilecek. TBMM dışından aday gösterilenler için ise 100 bin imza gerekiyor. İyi Parti Genel Başkanı Meral Akşener’in, “100 bin imzayla aday olacağım” açıklaması da buradan kaynaklanıyor. Partisi, seçime girebilecek partiler arasında sayılmazsa Saadet ve Demokrat Partisi ile yapılacak ittifakla seçime girmeyi planlayan Akşener’in kafasında, cumhurbaşkanlığı adaylığı için de “100 bin imza formülü” var.

Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ilk turunda adayların hiçbiri yüzde 50 artı 1 oy alamazsa, en çok oyu alan iki aday ikinci tura kalacak. Yasaya göre ikinci tur seçimler ilk tur oylamaların yapıldığı tarihi izleyen ikinci pazar günü yapılacak. Böylelikle, 24 Haziran 2018’de yapılacak ilk turda hiçbir aday yüzde 50 artı 1 oy alamazsa, ikinci tur 8 Temmuz 2018’de yapılacak. İkinci turda da en yüksek oyu alan isim 5 yıllığına cumhurbaşkanı seçilmiş olacak.

Yeni seçim sistemine göre cumhurbaşkanı en fazla iki defa seçilebilecek. Yeni anayasaya göre Meclis'teki milletvekili sayısı da 550’den 600’e çıkacak.

Kim, kiminle ittifak yapacak?

AK Parti ve MHP, cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçiminde ittifak yapacaklarını “Cumhur ittifakı kuruldu” sözleriyle duyurmuştu. Siyasi partilerin seçime ittifakla girebileceği ve oy pusulasında ortak gösterilebileceklerine ilişkin düzenleme TBMM’de kabul edildi. Tek başına yüzde 10 barajını geçemeyen parti, katıldığı ittifakın barajı geçmesi durumunda barajı geçmiş sayılacak ve mecliste temsil hakkı kazanacak. 16 Nisan anayasa değişikliği referandumunda ‘Hayır’ diyen siyasi partilerin, cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk turunda kendi adaylarını çıkarması, ikinci turda da en fazla oy alan parti adayını desteklemeleri bekleniyor. Ancak Erdoğan’ın ilk turda yüztde 50’yi aşabileceği ihtimaline karşı da, muhalefet cephesinde hazırlıklar var. Akşener’in cumhurbaşkanlığına aday olmasının ardından Ankara’da dikkatler CHP ve HDP cephesine çevrildi. HDP eski Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş, tutuklu bulunduğu cezaevinden gönderdiği seçim mesajında “Aday olsam da olmasam da çok iddialıyız. Sonucu bizim tutumumuz belirleyecek” mesajı verdi. Saadet Partisi Genel Başkanı Temel Karamollaoğlu, AKP-MHP ittifakına karşı olduklarını duyurmuştu. Karamollaoğlu’nun 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’le de görüşeceklerini söylemesi Ankara’da kulisleri hareketlendirdi.

Siyasi partiler, seçim takviminin açıklanmasından itibaren 7 gün içinde ittifak protokollerini YSK’ya iletecekler. 24 Haziran’a kadar cumhurbaşkanlığı seçimine ilişkin uyum yasalarının meclisten geçirilmesi de gerekiyor. AKP hükümeti, erken seçim kararıyla birlikte meclisin çok yoğun bir mesaiye de girdiğini duyurdu. Böylelikle, 16 Nisan anayasa değişikliğinin seçime kadar çıkmasını öngördüğü uyum yasaları için meclis kesintisiz çalıştırılacak.

OHAL koşullarında seçim nasıl olacak?

Türkiye 16 Nisan 2017 anayasa değişikliği referandumunun ardından ikince kez OHAL uygulaması altında sandık başına gidecek. OHAL koşullarında seçime gitmenin "demokrasiye gölge düşüreceğini, seçim güvenliğini bozacağını" düşünen muhalefet cephesi, olası seçim usulsüzlüklerine karşı da yoğun bir hazırlık sürecine girdi. “Sandıkların başından ayrılmayacağız. Oy çaldırmayacağız. OHAL baskısını kıracağız” diyen muhalefete karşı hükümet cephesinden “OHAL ayrı bir konu, seçim ayrı bir konu” açıklamaları geliyor. AKP Grup Başkanvekili Bülent Turan “OHAL’de seçime gidilemeyeceği düşüncesi yanlış. Türkiye’de muhalefet dışında kimse OHAL’den rahatsız değil. OHAL’in hedefinde teröristler var, halk değil” açıklaması yaptı ve hükümetin seçim güvenliği konusunda halkın beklentilerine uygun davranacağını duyurdu.